Bổ sung các quy định về thẩm quyền của Tòa án nhân dân các cấp trong giải quyết các vụ việc dân sự, hành chính, phá sản, hòa giải

Ảnh minh họa.

Ngày 12/5/2025, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Lê Minh Trí trình bày trước Quốc hội tờ trình Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Phá sản và Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án...

Theo Chánh án Lê Minh Trí, dự án luật tập trung sửa đổi, bổ sung các quy định về thẩm quyền của Tòa án các cấp trong giải quyết các vụ việc dân sự, vụ án hành chính, giải quyết phá sản, tổ chức thực hiện hoạt động hòa giải, đối thoại theo quy định của Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án, có liên quan trực tiếp đến tổ chức bộ máy, thẩm quyền của Tòa án nhân dân.

Dự thảo Luật gồm 6 điều, trong đó có 05 điều sửa đổi, bổ sung một số điều của 05 Bộ luật, Luật gồm: (1) Bộ luật Tố tụng dân sự (sửa đổi, bổ sung 47 điều; bãi bỏ điểm, khoản của 04 điều); (2) Luật Tố tụng hành chính (sửa đổi, bổ sung 23 điều; bãi bỏ điểm, khoản của 01 điều); (3) Luật Tư pháp người chưa thành niên (sửa đổi, bổ sung 18 điều); (4) Luật Phá sản (sửa đổi, bổ sung 07 điều); (5) Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án (sửa đổi, bổ sung 07 điều; bãi bỏ điểm, khoản của 01 điều) và 01 điều khoản thi hành.

Ông Lê Minh Trí cho biết trên cơ sở mô hình tổ chức Tòa án nhân dân 3 cấp, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung các quy định về thẩm quyền của Tòa án nhân dân khu vực, Tòa án nhân dân cấp tỉnh, Tòa án nhân dân tối cao.

Theo đó, Tòa án nhân dân khu vực có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm tất cả các vụ việc dân sự, vụ án hành chính; giải quyết phá sản; tổ chức thực hiện hoạt động hòa giải, đối thoại.

Tòa án nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền phúc thẩm các vụ việc dân sự, vụ án hành chính mà bản án, quyết định của Tòa án nhân dân khu vực chưa có hiệu lực pháp luật bị kháng cáo, kháng nghị.

Bổ sung thẩm quyền kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm của Chánh án Tòa án nhân dân cấp tỉnh, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh; bổ sung thẩm quyền giám đốc thẩm, tái thẩm của Ủy ban Thẩm phán Tòa án nhân dân cấp tỉnh đối với bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án nhân dân khu vực bị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm.

Tòa án nhân dân cấp tỉnh không còn thẩm quyền về giải quyết theo thủ tục sơ thẩm các vụ án hành chính, vụ việc dân sự; giải quyết phá sản; tổ chức thực hiện hoạt động hòa giải, đối thoại.

Thẩm tra tờ trình, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng tán thành sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của 5 luật, gồm: Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Phá sản và Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng, việc sửa đổi nhằm kịp thời thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng về tiếp tục sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, quy định thẩm quyền giải quyết vụ án, vụ việc của Tòa án nhân dân 3 cấp sau sắp xếp tổ chức bộ máy, bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất với các luật liên quan trong hệ thống pháp luật, đảm bảo tính tương thích với điều ước quốc tế có liên quan mà Việt Nam là thành viên.

Theo Ủy ban Pháp luật và tư pháp, việc phân định lại thẩm quyền nêu trên cơ bản phù hợp với mô hình tòa án nhân dân 3 cấp và chủ trương tăng cường phân cấp, phân quyền trong ngành tòa án nhân dân, bảo đảm tất cả các vụ việc dân sự, hành chính, yêu cầu phá sản đều được giải quyết từ cơ sở (tòa án nhân dân khu vực). Tòa án nhân dân cấp tỉnh chủ yếu thực hiện vai trò là tòa án cấp phúc thẩm xét xử các vụ án mà bản án, quyết định chưa có hiệu lực pháp luật của tòa án nhân dân khu vực bị kháng cáo, kháng nghị.

Ủy ban Tư pháp và Pháp luật cũng tán thành không quy định điều khoản chuyển tiếp tại dự thảo này.

Theo hồ sơ dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân thì Tòa án nhân dân tối cao đã phối hợp với Viện kiểm sát nhân dân tối cao và các cơ quan có liên quan xây dựng Nghị quyết của Quốc hội để triển khai thi hành luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân; các luật tố tụng và các luật khác có liên quan.

Đỗ Mến