Bộ trưởng Bộ Nội vụ phân tích trường hợp chủ tịch tỉnh điều hành công việc ở xã

Vấn đề này được đặt ra khi các đại biểu thảo luận hội trường về dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) tại Kỳ họp thứ 9, sáng 14/5.

4 yếu tố cốt lõi

Phát biểu giải trình về những vấn đề đại biểu nêu ra, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh, các đại biểu đang góp ý vào dự thảo luật rất ý nghĩa của nền hành chính nhà nước, là dấu mốc lịch sử của nền lập pháp Việt Nam vì lần đầu tiên sau gần 80 năm kể từ ngày thành lập nước, trên cơ sở chủ trương lớn của Đảng, Quốc hội sẽ xem quyết định thay đổi mô hình chính quyền địa phương từ 3 cấp sang 2 cấp.

Đây là cuộc cải cách thể chế và hành chính toàn diện, mang tính kiến tạo sâu sắc, phản ánh tầm nhìn chiến lược, quyết tâm đổi mới để đất nước đủ điều kiện vững bước vào kỷ nguyên mới.

Nữ bộ trưởng cũng nhấn mạnh, cuộc thảo luận hôm nay cũng là dấu ấn mang tính lịch sử, có tính đột phá từ tư duy quản lý hành chính sang quản trị, kiến tạo và phục vụ cho chính quyền địa phương từ phân công hành chính sang phân cấp, phân quyền, trao quyền, rõ ràng, thực chất

Từ bộ máy hành chính của chính quyền địa phương cồng kềnh, tầng nấc sang hệ thống tinh gọn,với mục tiêu gần dân, sát dân và phục vụ nhân dân tốt hơn.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà

Bộ trưởng Bộ Nội vụ cho biết, dự thảo luật được xây dựng trên 4 yếu tố cơ bản, cốt lõi và xuyên suốt.

Thứ nhất là xác lập chỉnh thể cấu trúc pháp lý của chính quyền địa phương 2 cấp trên nền tảng tuân thủ một số điều có liên quan đến Hiến pháp đang nghiên cứu sửa đổi, bổ sung; thể chế hóa chủ trương của Đảng theo tinh thần Nghị quyết 60 của Hội nghị Trung ương 11 khóa XIII, Kết luận 126, 127, 137 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư và một số chủ trương lớn của Đảng trong tổng thể cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy hệ thống chính trị; trong mục tiêu, yêu cầu phải xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp.

Thứ hai là kế thừa, bổ sung, phân định rành mạch thẩm quyền về phân cấp, phân quyền, ủy quyền để làm sao phân định giữa Trung ương với địa phương, giữa cấp chính quyền địa phương với nhau, làm cơ sở pháp lý để hệ thống pháp luật chuyên ngành tuân theo khi sửa đổi, bổ sung, xây dựng mới.

Đồng thời thúc đẩy sự chủ động, năng động, sáng tạo của chính quyền địa phương theo phương châm mà Tổng Bí thư quán triệt là địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm.

Thứ ba là minh định nhiệm vụ, thẩm quyền, quyền hạn từng cấp chính quyền địa phương cho phù hợp yêu cầu quản trị địa phương trong tình hình mới.

Thứ tư là thiết lập đầy đủ, toàn diện cơ sở pháp lý để tháo gỡ khó khăn, rào cản, vướng mắc khi chuyển đổi mô hình chính quyền địa phương từ 3 cấp sang 2 cấp, nhưng gắn với việc có thể phải thực hiện được ngay phân cấp, phân quyền, ủy quyền theo chủ trương của Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung ương để địa phương thực hiện.

Chính phủ sẽ ban hành 25 nghị định để xử lý ngay

Về nguyên tắc phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp, ủy quyền, Bộ trưởng cho biết dự thảo cơ bản kế thừa luật hiện hành mới ban hành đầu năm, hoàn thiện kỹ thuật lập pháp để đảm bảo tính chính trị, tính pháp lý, yêu cầu quản trị và tạo cơ sở để dẫn dắt luật chuyên ngành tuân thủ, kịp thời sửa đổi, bổ sung. Đây cũng là yếu tố rất cơ bản để quyết định hiệu quả vận hành của chính quyền địa phương 2 cấp.

Dự thảo xác lập đầy đủ nguyên tắc, phạm vi, chủ thể, nội dung, hình thức, điều kiện để phân cấp, phân quyền, ủy quyền, kèm theo cả cơ chế kiểm soát để đảm bảo phát huy vai trò chủ thể của chính quyền địa phương trong quyết định, thực hiện và chịu trách nhiệm về mọi công việc thuộc thẩm quyền được giao.

Đảm bảo phù hợp tinh thần Nghị quyết 27 của Trung ương về quyền lực Nhà nước là thống nhất nhưng có sự phân công phù hợp giữa các cơ quan, tổ chức thực hiện, về lập pháp, hành pháp, tư pháp, đặc biệt giữa trung ương với địa phương.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà phát biểu giải trình vấn đề Đại biểu Quốc hội nêu ra về dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi)

Trong phân định phân cấp, phân quyền, Ban soạn thảo cùng Ủy ban Pháp luật và Tư pháp rà soát thận trọng, kỹ lưỡng, dự liệu vấn đề có thể phát sinh khi thực hiện liên quan phân cấp, phân quyền để thiết lập cơ chế điều hành sáng tạo, năng động, linh hoạt cho địa phương.

Cụ thể như trong trường hợp cần thiết thì UBND cấp tỉnh hoặc chủ tịch UBND cấp tỉnh kịp thời giải quyết những vấn đề phát sinh để đảm bảo dòng chảy điều hành thông suốt, không để đình trệ hay gián đoạn. Gắn với trách nhiệm; phân cấp, phân quyền nhưng không buông lỏng, là công cụ đảm bảo quyền, lợi ích chính đáng của nhà nước và người dân.

Làm rõ hơn thế nào là “trường hợp cần thiết”, bà Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh, đó là khi cơ quan chuyên môn hoặc cấp xã không đủ năng lực để thực hiện một nhiệm vụ nào đó; phát sinh những vấn đề khẩn cấp, phức tạp, nhạy cảm vượt quá khả năng giải quyết của cấp dưới; nhiệm vụ đột xuất bất thường cần phản ứng nhanh, kịp thời; là khi chủ tịch UBND tỉnh xác định có dấu hiệu trì trệ và né tránh; là các tình huống cần điều phối điều hòa liên vùng, liên xã trong trường hợp cấp bách.

“Nhưng thực tiễn đa dạng, phong phú, nếu không có cơ chế này thì không thể đảm bảo vận hành trơn tru, liên thông, thống nhất, hiệu quả. Điều 5 của Luật Tổ chức Chính phủ cũng có điều khoản để Thủ tướng Chính phủ xử lý trong tình huống cần thiết”, bà Phạm Thị Thanh Trà nói.

Nhấn mạnh những việc phải làm ngay trên nguyên tắc phân định thẩm quyền, phân cấp, phân quyền như trên, Bộ trưởng cho biết, hiện nay có 177 luật quy định thẩm quyền các bộ trưởng, 152 luật quy định thẩm quyền cụ thể của Thủ tướng, 170 luật quy định rất cụ thể thẩm quyền HĐND và UBND cấp huyện nên buộc phải xử lý.

Cũng theo bà Phạm Thị Thanh Trà, qua rà soát có 474 nhiệm vụ trong 104 luật; 249 nghị định, thông tư phân cấp cho chính quyền địa phương 140 nhiệm vụ; phân định lại thẩm quyền cho chính quyền cấp xã 300 nhiệm vụ cùng 90/99 nhiệm vụ (chuyển từ cấp huyện xuống cấp xã) trong luật hiện hành thì cũng phải làm ngay.

Hiện các bộ đang khẩn trương hoàn thiện các dự thảo nghị định, sau khi Quốc hội ấn nút thông qua Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), Chính phủ sẽ ban hành 25 nghị định để triển khai, kịp thời vận hành chính quyền địa phương 2 cấp và phân cấp, phân quyền, ủy quyền cho chính quyền địa phương.

Ngọc Thành/VOV.VN