Bức tranh ngành chăn nuôi bò sữa xuất hiện những 'điểm đen'
Bước sang giai đoạn 2020-2024, bức tranh ngành chăn nuôi bò sữa đã có nhiều thay đổi, xuất hiện những 'điểm đen'. Tốc độ tăng trưởng đàn bò giảm mạnh, hiện chỉ còn 0,4%/năm; nhiều địa phương giảm sâu, riêng TPHCM giảm tới hơn 50%.
Ngành chăn nuôi bò sữa có vai trò quan trọng
Tại Tọa đàm “Thực trạng và giải pháp khôi phục sự phát triển đàn bò sữa” do Báo Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Hội Chăn nuôi Việt Nam và Hiệp hội Chăn nuôi gia súc lớn Việt Nam tổ chức vừa tổ chức, ông Lê Trọng Đảm - Phó Tổng Biên tập Báo Nông nghiệp và Môi trường - khẳng định ngành chăn nuôi bò sữa có vai trò quan trọng đối với an ninh dinh dưỡng quốc gia, góp phần nâng cao đời sống cho hàng vạn hộ nông dân. Sữa và các sản phẩm từ sữa là nguồn dinh dưỡng thiết yếu, mang lại thu nhập ổn định, tạo việc làm và thúc đẩy phát triển nông thôn theo hướng văn minh, hiện đại.
Nhiều ý kiến được đưa ra tại Tọa đàm “Thực trạng và giải pháp khôi phục sự phát triển đàn bò sữa”, tổ chức ngày 23/9.
Những năm 2010-2015 từng là giai đoạn phát triển sôi động, đàn bò tăng tới 15%/năm. Tuy nhiên, bước sang giai đoạn 2020-2024, bức tranh ngành chăn nuôi bò sữa đã có nhiều thay đổi, xuất hiện những “điểm đen”. Tốc độ tăng trưởng đàn bò giảm mạnh, hiện chỉ còn 0,4%/năm; nhiều địa phương giảm sâu, riêng TPHCM giảm tới hơn 50%.
“Đây là những con số buồn và thực sự báo động. Bao cố gắng của các cơ quan quản lý Nhà nước, người dân, những mục tiêu lớn để tăng quy mô đàn bò sữa, phát triển ngành công nghiệp sữa của Việt Nam đang bị đe dọa, sinh kế của biết bao hộ chăn nuôi bò sữa đang đứng trước vô vàn khó khăn, thách thức nghiêm trọng”, ông Đảm nêu thực tế.
Về nguyên nhân, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam Nguyễn Xuân Dương cho rằng, lượng sữa nguyên liệu và thành phẩm nhập khẩu vào Việt Nam ngày càng tăng cao. Sữa và các sản phẩm từ sữa phát triển quá nóng, gây nhiễu loạn thị trường. Sản phẩm sữa kém chất lượng tràn lan, gây sức ép không nhỏ với các dòng sản phẩm chất lượng. Trong khi đó, việc thu mua sữa tươi nguyên liệu không được các doanh nghiệp mặn mà càng thêm khó khăn cho người chăn nuôi.
Ngược lại với hai chỉ tiêu trên, ông Dương nói năng suất sữa của đàn bò trong nước tăng rất nhanh, từ trung bình 5 tấn/con/chu kỳ giai đoạn 2010-2015 đã tăng lên 7 tấn/con/chu kỳ trong giai đoạn 2020-2024. Việt Nam là nước có năng suất bò sữa cao nhất trong khu vực.
Dẫn kinh nghiệm từ các nước lớn trên thế giới cho thấy ngành công nghiệp sữa phát triển đúng nghĩa phải có ngành chăn nuôi bò và gia súc đủ mạnh cho sữa phát triển. Trong khi thị trường sữa của Việt Nam còn rất lớn, bình quân sữa/người dân còn rất thấp.
Cần xây dựng chuỗi liên kết người dân - doanh nghiệp
Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam Nguyễn Xuân Dương cho rằng, để ngành chăn nuôi bò sữa Việt Nam phát triển bền vững cần xây dựng mối liên kết bền vững giữa hộ nông dân nuôi bò và doanh nghiệp thu mua, chế biến sữa.
Có thể thấy, thay vì sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, ngành chăn nuôi cần hướng tới chuỗi liên kết khép kín, trong đó doanh nghiệp đóng vai trò “đầu tàu” về công nghệ, vốn và thị trường; nông dân là lực lượng trực tiếp sản xuất, đảm bảo sản lượng và chất lượng sữa nguyên liệu.
Theo nhiều chuyên gia, chuẩn hóa hệ thống quản lý giống, thống nhất sử dụng cách ghi chép nhằm phục vụ tốt việc đánh giá chất lượng giống, trong đó ứng dụng công tác quản lý bò sữa theo chương trình cải thiện chất lượng đàn bò sữa, làm cơ sở chọn lọc và xây dựng đàn giống bò sữa.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang tổng hợp ý kiến địa phương để điều chỉnh lại mục tiêu và định hướng phát triển ngành bò sữa cho sát thực tiễn. “Không phải cứ nâng tổng đàn mới là phát triển. Cần tập trung vào năng suất, hiệu quả, đồng thời tháo gỡ cơ chế đất đai cho doanh nghiệp và củng cố liên kết chuỗi với nông hộ. Có như vậy ngành bò sữa mới đi đúng quỹ đạo", ông Phạm Kim Đăng, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi và Thú y nhấn mạnh.
