Bước tiến vì người bệnh mạn tính

Việc kê đơn thuốc đến 90 ngày cho một số bệnh mạn tính giúp tiết kiệm thời gian đi lại và chi phí cho người bệnh. Ảnh: ST

Nỗ lực vì người bệnh và giảm tải hệ thống y tế

Ngày 30/6/2025, Bộ Y tế ban hành Thông tư số 26/2025/TT-BYT quy định về đơn thuốc và việc kê đơn thuốc hóa dược, sinh phẩm trong điều trị ngoại trú, cho phép bác sĩ được kê đơn thuốc tối đa 90 ngày đối với một số bệnh mạn tính.

Theo đó, Bộ Y tế đã ban hành Danh mục bệnh, nhóm bệnh được phép kê đơn thuốc ngoại trú lên đến 90 ngày, trong trường hợp các tài liệu chuyên môn không nêu rõ thời gian sử dụng thuốc. Danh mục này chủ yếu gồm các bệnh mạn tính như tăng huyết áp, đái tháo đường, hen phế quản, loét dạ dày tá tràng và một số bệnh huyết học đặc thù như Thalassemia, thiếu máu tan máu bẩm sinh và mắc phải - những bệnh lý cần điều trị kéo dài tại các bệnh viện chuyên khoa tuyến trên.

Quy định này là bước điều chỉnh kịp thời, phù hợp với xu thế gia tăng bệnh mạn tính hiện nay, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho người bệnh, đặc biệt là người dân ở vùng sâu, vùng xa, miền núi, hải đảo - nơi việc tiếp cận dịch vụ y tế chuyên sâu còn gặp nhiều khó khăn.

Ông Vương Ánh Dương - Phó Cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế), khẳng định việc ban hành quy định này là kết quả của quá trình nghiên cứu, tổng hợp từ thực tiễn điều trị lâu dài. Đặc biệt, sau giai đoạn đại dịch Covid-19, nhiều cơ sở khám, chữa bệnh và Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã đề xuất xem xét điều chỉnh quy định để phù hợp hơn với nhu cầu thực tiễn và giảm chi phí, thủ tục cho người bệnh.

“Việc phải đến bệnh viện mỗi tháng để lấy đơn thuốc, dù bệnh đã ổn định, thực sự gây ra nhiều phiền toái và gánh nặng không nhỏ cho người bệnh và gia đình. Không chỉ vậy, việc quá tải bệnh viện cũng gia tăng do người bệnh phải quay lại thường xuyên dù không cần can thiệp y tế mới" - ông Vương Ánh Dương chia sẻ.

Đánh giá việc kê đơn thuốc dài ngày là một điểm thay đổi rất tích cực, ThS.BSCKII Trần Thái Sơn - Phó Trưởng phòng Kế hoạch tổng hợp, Bệnh viện Bạch Mai - cho rằng, điều này sẽ giúp người bệnh tiết kiệm chi phí, giảm số lần đi lại, đỡ tốn thời gian và công sức, đặc biệt là những bệnh nhân ở xa hoặc có sức khỏe yếu. Vì vậy, với quy định này, người hưởng lợi trực tiếp nhất chính là người bệnh.

Bên cạnh đó, bác sĩ Sơn cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cá thể hóa trong kê đơn. “Quyền kê đơn 90 ngày không có nghĩa là bệnh nhân nào cũng nên được kê như vậy. Bác sĩ buộc phải đánh giá thật kỹ tình trạng cụ thể của từng người bệnh. Quan điểm của chúng tôi là kê đơn cần cá thể hóa - mỗi người bệnh một phác đồ, không máy móc. Làm được như vậy thì vừa tiết kiệm cho Quỹ BHYT, vừa giúp người bệnh tuân thủ điều trị tốt hơn".

Bác sĩ Sơn cũng thông tin thêm, để triển khai quy định mới này đảm bảo hiệu quả và an toàn, Bệnh viện Bạch Mai đã chủ động triển khai nhiều biện pháp. Bệnh viện đã tích hợp, cập nhật Thông tư mới vào phần mềm quản lý hồ sơ bệnh án điện tử, tổ chức tập huấn kỹ lưỡng cho toàn bộ đội ngũ y bác sĩ, đặc biệt là các bác sĩ khám ngoại trú. Việc giám sát chất lượng kê đơn cũng được thực hiện chặt chẽ thông qua việc cập nhật đầy đủ quy định của Bộ Y tế, tổ chức đào tạo định kỳ, rà soát thuốc mua sắm và sử dụng hệ thống phần mềm quản lý có chức năng cảnh báo tương tác thuốc, cảnh báo thuốc dễ nhầm lẫn. Đặc biệt, bệnh viện còn thực hiện bình đơn thuốc hằng tuần để đánh giá tính hợp lý, phát hiện và điều chỉnh các bất cập.

Kiểm soát việc tích trữ, bảo quản thuốc

Bên cạnh những lợi ích thiết thực, việc kê đơn thuốc dài ngày cũng đặt ra những yêu cầu khắt khe hơn trong chỉ định; bên cạnh đó là những rủi ro có thể xảy ra như: người bệnh không bảo đảm điều kiện bảo quản thuốc, không được theo dõi sát tác dụng không mong muốn, bệnh tiến triển cần điều chỉnh phác đồ nhưng chưa kịp đánh giá lại, hoặc người bệnh mất, không sử dụng hết thuốc gây lãng phí.

Việc kê đơn thuốc dài ngày đặt ra những yêu cầu khắt khe hơn trong chỉ định của bác sĩ cũng như ý thức tuân thủ điều trị của người bệnh. Ảnh: ST

Trên cơ sở cân nhắc mặt lợi - hại của chính sách, đại diện Bộ Y tế khuyến cáo, về mặt thực thi, quy định này không áp dụng đại trà, mà bác sĩ phải đánh giá đầy đủ tình trạng lâm sàng, tiên lượng ổn định mới được kê đơn kéo dài. Đồng thời, người bệnh và gia đình cũng cần nâng cao ý thức trách nhiệm trong tuân thủ điều trị, bảo quản thuốc đúng cách và theo dõi các dấu hiệu bất thường để kịp thời tái khám khi cần.

TS,BS. Nguyễn Quang Bảy - Trưởng khoa Khoa Nội tiết và Đái tháo đường - Bệnh viện Bạch Mai, lưu ý, bệnh mạn tính nghĩa là bệnh kéo dài và sự ổn định chỉ là tạm thời, người mắc bệnh mạn tính thường là người già và có nhiều bệnh lý đi kèm. Do đó, để duy trì bệnh ở tình trạng ổn định và sức khỏe tốt, người bệnh cần lưu ý một số yếu tố.

Đầu tiên, người bệnh cần đọc kỹ đơn thuốc trước khi rời bệnh viện. Nếu có bất kỳ điều gì chưa hiểu, cần trao đổi ngay với bác sĩ khám bệnh hoặc dược sĩ phát thuốc để được giải đáp thắc mắc.

Thứ hai, việc bảo quản thuốc là rất quan trọng do số lượng thuốc lĩnh được nhiều hơn, có nguy cơ để lẫn các loại thuốc, đặc biệt khi trong gia đình có nhiều người mắc bệnh mạn tính. Đối với những bệnh nhân đái tháo đường điều trị insulin, cần có tủ lạnh để bảo quản thuốc vì các loại insulin chỉ có thể để ở nhiệt độ thường dưới 4 tuần.

Thứ ba, người bệnh cần tuân thủ tiêm hoặc uống thuốc đầy đủ và đúng giờ. Để tiện lợi, có thể để thuốc cạnh bàn ăn hoặc tại phòng ngủ, hoặc đặt chuông điện thoại nhắc giờ uống thuốc.

Thứ tư, việc theo dõi thường xuyên các thông số như nhịp tim, huyết áp, đường máu tại nhà hoặc tại nhà thuốc, trạm y tế xã phường là rất cần thiết để nắm bắt tình hình sức khỏe.

Người bệnh cần liên hệ ngay với bác sĩ hoặc hotline của các bệnh viện khi có dấu hiệu bất thường về sức khỏe hoặc khi bị mắc thêm bệnh khác. “Người bệnh hoàn toàn có thể đi khám lại ngay mà không cần chờ đủ 60 hay 90 ngày theo lịch hẹn” - bác sĩ Bảy nhấn mạnh.

Đối với cơ sở y tế, một số cơ sở y tế tuyến cơ sở, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, có thể gặp thách thức trong việc đảm bảo cung ứng đủ thuốc khi số lượng thuốc kê mỗi lần tăng gấp ba so với trước đây. Ngoài ra, một số loại thuốc chuyên khoa có thể chưa phổ biến hoặc thiếu tại địa phương ở một số thời điểm nhất định.

Tuy nhiên, theo ông Vương Ánh Dương, danh mục bệnh áp dụng kê đơn 90 ngày chủ yếu là các bệnh mạn tính phổ biến, với nhiều biệt dược, hoạt chất thay thế tương đương nhau. Các bệnh hiếm, phức tạp như ung thư hay bệnh huyết học đặc biệt - vẫn chủ yếu điều trị tại tuyến trung ương, nên không gây áp lực quá lớn cho tuyến dưới.

Bộ Y tế sẽ tiếp tục ban hành các hướng dẫn chuyên môn cụ thể, đồng thời hỗ trợ các địa phương trong việc nâng cấp phần mềm quản lý đơn thuốc, cải tiến quy trình kê đơn, đồng bộ hệ thống giám sát để theo dõi hiệu quả thực hiện. Bộ Y tế cũng khuyến khích các đơn vị chủ động rà soát, dự trù cơ số thuốc hợp lý theo thực tế kê đơn, nhằm đảm bảo người bệnh được cấp phát đầy đủ, không bị gián đoạn trong điều trị./.

Đ. KHOA