Các quảng cáo tế bào gốc thổi phồng công dụng, có thể gây hậu quả cho người bệnh

Tại hội nghị khoa học thường niên năm 2025 với chủ đề: “Cập nhật tiến bộ mới trong Nghiên cứu Y học và Ứng dụng lâm sàng” do Bệnh viện Bưu điện tổ chức cuối tuần qua, đáng chú ý nhất là các báo về việc nghiên cứu ứng dụng tế bào gốc đang triển khai ở bệnh viện.

Những năm gần đây, y học hiện đại đang chứng kiến sự bứt phá mạnh mẽ của các kỹ thuật liên quan đến tế bào gốc, trị liệu tế bào, huyết tương giàu tiểu cầu, fibrin giàu tiểu cầu, và các sản phẩm có nguồn gốc từ tế bào như exosome, microvesicle. Đây không chỉ còn là những khái niệm trong nghiên cứu mà đã và đang mở ra những giải pháp điều trị mang tính cá thể hóa, an toàn và hiệu quả cho nhiều chuyên khoa từ chấn thương chỉnh hình, da liễu - thẩm mỹ, sản phụ khoa cho đến chống lão hóa và phục hồi chức năng.

Sau khi nghe các báo cáo, Tiến sĩ Nguyễn Ngô Quang - Cục trưởng Cục Khoa học Công nghệ và Đào tạo (Bộ Y tế) cho rằng tế bào gốc tốt nhưng việc kiểm soát chất lượng tế bào và sản phẩm từ tế bào trước khi ứng dụng là yếu tố cốt lõi. Thực tế hiện nay, việc điều trị bằng tế bào gốc tại nước ta nhiều nơi còn tự phát, ứng dụng không đúng quy định. Các quảng cáo thổi phồng công dụng, đặc biệt là sản phẩm trá hình, có thể gây hậu quả nghiêm trọng cho người bệnh.

Nghiên cứu tế bào gốc tại bệnh viện. Ảnh: BSCC.

Nhiều sản phẩm tế bào gốc xách tay và quảng cáo tràn lan trên mạng với công dụng "trên trời" và thu rất nhiều tiền của khách hàng. Tuy nhiên, các thông tin chữa bệnh đều chưa được kiểm nghiệm chặt chẽ, dù Cục đã công bố tiêu chuẩn và quy trình sản xuất.

Sau hàng loạt các vi phạm về thực phẩm chức năng, sữa, ông Quang cho biết cơ quan chức năng đang triển khai việc điều tra các sản phẩm liên quan tới tế bào gốc quảng cáo thái quá, thu lợi nhuận lớn. Ông Quang nhấn mạnh rằng các cơ sở y tế được cấp phép cũng phải thận trọng, không được quảng cáo vượt quá chức năng thực tế của liệu pháp.

Tiến sĩ Nguyễn Văn Long, Phó Giám đốc Trung tâm Tế bào gốc và Di truyền, Bệnh viện Bưu điện cho biết, liệu pháp tế bào gốc, đặc biệt là tế bào gốc trung mô (MSC), là giải pháp tiềm năng để cải thiện tình trạng suy yếu do lão hóa, mang lại hy vọng nâng cao chất lượng cuộc sống.

Tế bào gốc trung mô (MSC) có khả năng tự làm mới, biệt hóa thành nhiều loại tế bào như xương, sụn, mỡ, và hỗ trợ sửa chữa mô tổn thương. MSC được lấy từ tủy xương, dây rốn, mô mỡ hoặc nhau thai, đã được ứng dụng trong điều trị hơn 80 bệnh, bao gồm thoái hóa khớp, bệnh tim mạch, và trẻ hóa da.

Các nghiên cứu lâm sàng cho thấy MSC an toàn, hiệu quả trong cải thiện chức năng tim ở bệnh nhân nhồi máu cơ tim, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, đái tháo đường type 2 mà không ghi nhận tác dụng phụ nghiêm trọng. Tế bào gốc kích thích cơ chế tự chữa lành tự nhiên, tái tạo mô, tăng sản sinh collagen, giảm viêm, và cải thiện chức năng các cơ quan, từ đó giúp làm chậm các dấu hiệu lão hóa.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Long nhấn mạnh rằng lão hóa là quá trình phức tạp, liên quan đến tổn thương ADN, stress oxy hóa và viêm mạn tính. Chỉ sử dụng tế bào gốc có thể không đủ để giải quyết toàn diện.

Hơn nữa, các thử nghiệm lâm sàng quy mô lớn về hiệu quả và an toàn lâu dài của liệu pháp này còn hạn chế. Những lo ngại về phản ứng miễn dịch, thải ghép hoặc nguy cơ hình thành khối u vẫn cần được nghiên cứu thêm. Do đó, nhiều quốc gia, bao gồm Việt Nam, chưa cho phép ứng dụng rộng rãi liệu pháp tế bào gốc trong chống lão hóa vì các vấn đề về an toàn và đạo đức.

Tiến sĩ Long khuyến cáo cộng đồng cần thận trọng với các quảng cáo về tế bào gốc trên mạng, thường thiếu cơ sở khoa học và có thể gây rủi ro sức khỏe hoặc tốn kém mà không hiệu quả.

Phương Thúy