Cách Indonesia trở thành 'thỏi nam châm' với các hãng ôtô

Indonesia đang là thỏi nam châm thu hút các nhà sản xuất ôtô trên thế giới. Ảnh: Reuters.

Trong khuôn khổ Triển lãm Ôtô Quốc tế Indonesia (IIMS) 2024, VinFast đã mang đến dải sản phẩm tay lái nghịch bao gồm VF 5, VF e34, VF 6, VF 7, VF 8 và VF 9 như lời chào gửi đến khách hàng tại thị trường ôtô của quốc gia vạn đảo.

Hãng xe điện Việt Nam không phải là cái tên đầu tiên để mắt đến Indonesia. Cách đó ít tuần, BYD - hãng xe điện hàng đầu thế giới - đã chính thức xác nhận sẽ mở cơ sở sản xuất xe điện tại quốc gia Đông Nam Á này, đánh dấu nhà máy thứ 5 của BYD bên ngoài lãnh thổ Trung Quốc.

Thiên đường của ôtô tại Đông Nam Á

Sức hút mà Indonesia có được trong mắt của các hãng xe quốc tế tính đến thời điểm này hẳn nhiên phải xuất phát từ một lý do nào đó.

Theo số liệu của Hiệp hội sản xuất Ôtô Đông Nam Á (AAF), thị trường ôtô tại Indonesia đã nhiều năm liền sở hữu doanh số thường niên trên 1 triệu xe, điều ít có quốc gia láng giềng nào đạt được.

Cụ thể hơn, trong giai đoạn 2012-2023, chỉ duy nhất vào các năm 2020 và 2021 thị trường ôtô tại Indonesia đạt mức tiêu thụ dưới 1 triệu xe/năm. Ở thời điểm đó, những ảnh hưởng từ đại dịch đang tác động mạnh mẽ lên nhiều quốc gia ở nhiều khía cạnh khác nhau, do vậy sức mua ôtô tại đất nước vạn đảo có dấu hiệu sụt giảm cũng không phải là điều quá khó hiểu.

Những năm còn lại, doanh số chung của toàn thị trường ôtô Indonesia luôn xấp xỉ trên 1 triệu xe/năm. Trong giai đoạn này, sức mua ôtô của Indonesia đạt đỉnh vào năm 2013 với gần 1,23 triệu xe, chiếm gần 35% tổng doanh số của 7 thị trường Đông Nam Á mà AAF thu thập dữ liệu.

Cũng trong suốt giai đoạn 12 năm đó, Indonesia chỉ 3 lần chấp nhận đứng sau Thái Lan về lượng tiêu thụ ôtô thường niên, lần lượt vào các năm 2012, 2013 và 2021.

Xét trên bình diện toàn cầu, thị trường ôtô Indonesia vẫn tỏ ra khá nhỏ bé khi đặt cạnh châu Âu (doanh số hơn 10,5 triệu xe), Mỹ (15,6 triệu xe) hay Trung Quốc với gần 30,1 triệu ôtô bán ra trong năm 2023. Tuy nhiên, các số liệu bán hàng cho thấy Indonesia từ khá lâu đã được xem là thị trường ôtô hàng đầu khu vực Đông Nam Á.

Việc doanh số ôtô luôn ở mức khá cao tại quốc gia này có thể lý giải một phần nhờ thực tế rằng Indonesia sở hữu dân số đứng đầu khu vực. Mặt khác, nhiều khả năng giá xe hấp dẫn cũng là nguyên nhân khiến sức mua ôtô tại đây luôn duy trì ở mức cao, đưa Indonesia thành thị trường ôtô top đầu khu vực.

Giá bán hấp dẫn

Theo nội dung bài đăng của tài khoản Pinesthi Mukti Rizky Wibowo trên diễn đàn Quora, chính phủ Indonesia đã thực hiện nhiều chính sách nhằm kéo giảm giá xe sản xuất nội địa, tạo điều kiện để người dân dễ dàng sở hữu ôtô.

Cụ thể hơn, các ôtô với trên 80% lượng phụ tùng có nguồn gốc nội địa sẽ tránh khỏi khả năng bị đánh thuế cao, giúp các hãng xe có thể sản xuất ôtô với giá rẻ. Theo nội dung bài đăng, chính sách này đã được Indonesia triển khai từ năm 2013 và giúp ôtô có thể đạt mức giá thấp nhất khoảng 83 triệu Rupiah, tương đương khoảng 5.300 USD hoặc xấp xỉ 130 triệu đồng.

Indonesia là thị trường ôtô lớn nhất khu vực Đông Nam Á. Ảnh: The Jakarta Post.

Theo số liệu do Flip.id cung cấp, mức lương trung bình thấp nhất tại Indonesia, ghi nhận ở khu vực Trung Java, là khoảng 131 USD/tháng, tương đương khoảng 1.572 USD/năm. Như vậy, những người thuộc nhóm này cần tích lũy khoảng hơn 3 năm để có thể sở hữu mẫu ôtô có mức giá thấp nhất như đã đề cập phía trên.

Đối chiếu với Việt Nam, báo cáo của Tổng cục Thống kê vào tháng 5/2023 cho thấy thu nhập bình quân đầu người của nước ta đạt 4,67 triệu đồng/tháng, tức tương đương hơn 56 triệu đồng/năm.

Như vậy với mức thu nhập này, người Việt cần phải tích lũy gần 6,5 năm để có đủ kinh phí sở hữu phiên bản số sàn của Toyota Wigo (360 triệu đồng) hoặc đến 10 năm mới có thể tậu về bản số sàn của Mitsubishi Xpander, mẫu xe bán chạy nhất thị trường ôtô Việt Nam trong năm 2023.

Thị trường tương đối dễ tính

Một yếu tố khác góp phần tạo nên "thiên đường" dành cho ôtô tại Indonesia có thể kể đến là mức độ dễ tính của thị trường.

Dựa trên xu hướng mua sắm tại quốc gia vạn đảo này, có thể thấy ôtô chỉ cần sở hữu mức giá phải chăng, dễ tiếp cận thì xem như đã có chút lợi thế trên đường đua doanh số. Tài chính gần như trở thành yếu tố ưu tiên hàng đầu khi khách hàng Indonesia chọn mua ôtô, thay vì tính thẩm mỹ của xe hay mức độ đầy đủ và hiện đại về mặt trang bị.

Năm 2022, Honda Brio là mẫu xe bán chạy nhất toàn thị trường Indonesia. Khi còn được kinh doanh tại thị trường Việt Nam, Honda Brio nằm trong phân khúc xe hạng A với giá bán 418-452 triệu đồng, cạnh tranh cùng những mẫu xe giá rẻ khác như Hyundai Grand i10, Toyota Wigo, Kia Morning, Suzuki Celerio hay cả VinFast Fadil.

Cũng trong năm đó, Toyota Avanza là mẫu xe bán chạy thứ nhì thị trường ôtô xứ vạn đảo. Thành công của Toyota Avanza tại quê nhà gây ra không ít bất ngờ cho khách hàng Việt, bởi mẫu MPV của Toyota chưa bao giờ là một lựa chọn hàng đầu tại Việt Nam dù có giá niêm yết dễ tiếp cận bậc nhất phân khúc.

Toyota Avanza thành công tại quê nhà Indonesia nhưng không có đủ tính cạnh tranh ở thị trường Việt Nam. Ảnh: Toyota Indonesia.

Năm ngoái, đến lượt Toyota Kijang trở thành "vua doanh số" tại thị trường Indonesia. Mẫu xe này quen thuộc với người Việt dưới tên gọi Toyota Innova, đồng thời có giá niêm yết khởi điểm ở mức 379 triệu Rupiah, tương đương khoảng 24.235 USD hay xấp xỉ 595 triệu đồng.

Xếp sau Toyota Kijang trong danh sách bán chạy tại Indonesia trong năm 2023 tiếp tục là Toyota Avanza và Daihatsu Sigra, mẫu MPV có giá niêm yết chỉ tương đương khoảng 8.700 USD ở thị trường ôtô xứ vạn đảo.

Honda Brio và Toyota Cayla, một mẫu MPV giá rẻ khác, là những cái tên cuối cùng trong top 5 ôtô bán chạy nhất Indonesia, hoàn thiện cái nhìn sơ lược nhất về xu hướng chọn mua xe của khách hàng tại quốc gia đông dân nhất Đông Nam Á.

Cũng bởi xu hướng này, không ít hãng xe đã lựa chọn cắt giảm trang bị trên xe nhằm tối ưu chi phí và hạ giá niêm yết.

Gần đây nhất, VinFast VF 5 tại thị trường Indonesia đã được hãng xe điện Việt Nam điều chỉnh hoặc loại bỏ một số chi tiết trên xe. Động thái này của VinFast được cho là hướng đến giảm giá bán đồng thời tăng tính cạnh tranh cho màn ra mắt của mẫu SUV đô thị cỡ nhỏ.

Không ít hãng xe chọn cách điều chỉnh hoặc lược bỏ một số chi tiết trên xe bán tại Indonesia nhằm giảm giá bán, tăng tính cạnh tranh. Ảnh: VinFast Indonesia.

Cụ thể, bộ la-zăng trang bị cho VinFast VF 5 ở thị trường Indonesia chỉ có kích thước 16 inch, trong khi mẫu VF 5 Plus tại Việt Nam có "dàn chân" với bộ mâm 17 inch. Xe cũng dự kiến được lược bỏ gạt mưa cho kính chắn gió phía sau, loại bỏ camera lùi và dùng nỉ làm chất liệu bọc ghế.

Dù VinFast vẫn chưa chính thức công bố giá bán cho VF 5 tại thị trường ôtô lớn nhất Đông Nam Á, những điều chỉnh của hãng xe Việt Nam được cho sẽ giúp giá xe về mức dễ tiếp cận hơn, qua đó tăng khả năng cạnh tranh với các đối thủ khác, đặc biệt là loạt xe điện giá rẻ đến từ các thương hiệu Trung Quốc.

Chính sách khuyến khích sản xuất

Dù chưa thể hoàn toàn vượt qua Thái Lan để trở thành “công xưởng khu vực”, lượng ôtô sản xuất tại Indonesia luôn nằm ở mức cao và cùng với đất nước chùa vàng vượt trội hẳn so với các quốc gia khác trong khu vực.

Để có được điều này, chính phủ Indonesia đã thực thi nhiều giải pháp nhằm khuyến khích, hỗ trợ sản xuất trong nước đối với ôtô, đặc biệt là xe điện.

Theo tài liệu tại Hội thảo Phát triển phương tiện giao thông đường bộ sử dụng điện, hướng tới chuyển đổi năng lượng xanh diễn ra ở Hà Nội vào tháng 10/2022, Indonesia đã triển khai chiến lược tổng thể phát triển công nghiệp quốc gia trong giai đoạn 2015-2035, trong đó chú trọng phát triển động cơ điện và động cơ sử dụng pin nhiên liệu.

Trong đó, Indonesia đã cấm xuất khẩu niken, nguyên liệu chính trong thành phần các bộ pin Niken-Cadmium. Đồng thời, chính phủ quốc gia này cũng yêu cầu các nhà máy sản xuất pin xe điện trong nước được tạo điều kiện tiếp cận nguồn cung cấp niken.

Chính phủ Indonesia khuyến khích sản xuất ôtô trong nước. Ảnh: The Jakarta Post.

Indonesia cũng ban hành lệnh cấm ngắn hạn đối với hoạt động xuất khẩu than và đánh thuế cao đối với nhập khẩu xe điện cùng các linh kiện xe điện.

Động thái mạnh mẽ này của Indonesia đã khiến không ít hãng sản xuất ôtô trên thế giới phải tìm cách đặt nhà máy ở quốc gia đông dân nhất Đông Nam Á.

Trước VinFast và BYD, Indonesia đã là điểm đến hấp dẫn của nhiều hãng xe Nhật Bản. Trong số này, Toyota từng cam kết đầu tư thêm 1,95 tỷ USD vào Indonesia, đồng thời mở rộng số lượng thị trường xuất khẩu ôtô từ nước này lên thành 100 cho đến hết năm nay.

Mitsubishi cũng cam kết đầu tư 780 triệu USD vào Indonesia cho đến năm 2025, còn Honda cũng chuyển nhà máy từ Ấn Độ về quốc gia Đông Nam Á này, đồng thời cam kết tăng mức đầu tư lên thành 362 triệu USD.

Những khoản đầu tư khổng lồ đã giúp sản lượng ôtô tại Indonesia luôn duy trì ở mức tương đối cao, dù vẫn thấp hơn so với những gì Thái Lan làm được. Indonesia cũng là quốc gia cung cấp ôtô cho nhiều thị trường lân cận, trong đó có Việt Nam.

Mitsubishi Xpander là một trong số các mẫu xe được nhập khẩu nguyên chiếc từ Indonesia. Ảnh: Vĩnh Phúc.

Một số mẫu xe nhập khẩu từ Indonesia đang có mặt trên thị trường ôtô Việt Nam ở thời điểm hiện tại có thể kể đến bao gồm Mitsubishi Xpander (trừ bản MT), Honda BR-V, Toyota Wigo, Toyota Yaris Cross, Toyota Raize hay Suzuki XL7. Trong số này, lượng Xpander nhập khẩu đến tay khách hàng Việt trong năm 2023 là 17.838 xe, chiếm hơn 90% tổng lượng tiêu thụ của mẫu MPV này tại thị trường Việt.

Chính sách cởi mở của Indonesia còn nằm ở những diễn biến liên quan đến "sự cố Daihatsu" hồi cuối năm ngoái. Cụ thể, Indonesia đã trở thành quốc gia đầu tiên chấp thuận cho Daihatsu nối lại việc vận chuyển các đơn hàng ôtô mới, chỉ ít ngày sau khi công ty này thừa nhận đã gian lận trong thử nghiệm an toàn cho xe.

Phúc Hậu