Cận cảnh những dấu tích quan trọng tại di tích Tháp đôi Liễu Cốc

Công bố nhiều phát hiện mới tại di tích Tháp đôi Liễu Cốc, TP Huế. (Ảnh: P.T.H.).

Xác định được cấu trúc tháp và phát hiện nhiều tiêu bản, hiện vật

Thực hiện Quyết định của Bộ VH,TT&DL, từ giữa tháng 5 đến cuối tháng 6/2025, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia phối hợp với Sở VH&TT TP Huế đã triển khai giai đoạn 2 công tác thăm dò và khai quật khảo cổ tại di tích Tháp đôi Liễu Cốc (phường Kim Trà, TP Huế).

Kết quả khai quật tiếp tục làm sáng rõ quy mô, kết cấu nền móng của 2 tháp chính là tháp Bắc và tháp Nam; đồng thời xác định được phần giới hạn hệ thống tường bao phía bắc và phía nam khu đền tháp, từ đó cung cấp thêm nhiều cứ liệu quan trọng phục vụ nghiên cứu và bảo tồn di tích.

Trong giai đoạn này, đoàn khảo cổ đã mở 2 hố khai quật (60m2) và 2 hố thám sát (6m2), tập trung vào khu vực mặt phía đông của tháp Bắc và phía bắc – đông của tháp Nam. Qua đó, đã xác định được mặt bằng, quy mô và kết cấu của kiến trúc tháp Bắc và tháp Nam.

Xác định được cấu trúc kiến trúc của tháp qua giai đoạn 2 thăm dò, khai quật khảo cổ di tích Tháp đôi Liễu Cốc.

Các nhà nghiên cứu xem xét các tiêu bản, hiện vật.

Đặc biệt, cấu trúc kiến trúc của tháp Nam được xác định gồm 4 phần: móng, đế, thân và mái – trong đó phần mái và phần lớn thân tháp đã bị sụp đổ. Tiền sảnh và các cửa giả ở 3 phía cũng được nhận diện tương đối rõ nét, với nhiều chi tiết kiến trúc thể hiện sự tinh xảo, công phu.

Kết quả khai quật cho thấy di tích được xây dựng trên gò đất phù sa ven sông Bồ, có xử lý nền móng bằng đất sét pha cát và lớp đất laterite màu đỏ sẫm. Vật liệu xây dựng chủ yếu là gạch nung có độ cứng cao.

Hơn 9.000 tiêu bản và mảnh hiện vật bằng đá, đất nung, bia ký khắc chữ Phạn thế kỷ X... được thu thập.

Trong quá trình khai quật, đoàn cũng đã thu được hơn 9.000 tiêu bản và mảnh hiện vật, gồm các loại gạch, ngói, vật liệu trang trí bằng đá và đất nung, bia ký có khắc chữ Phạn niên đại thế kỷ X, đồ gốm, sành, đồ sứ Trung Quốc và các mảnh kim loại đồng.

Các mảnh kim loại đồng.

Đáng chú ý, kiến trúc tháp Nam được đánh giá có quy mô lớn và đầu tư công phu hơn tháp Bắc. Những đặc điểm về cấu trúc và nghệ thuật trang trí cho thấy 2 tháp được xây dựng cách nhau khoảng 10–20 năm. Trong đó tháp Bắc có thể được xây dựng vào cuối thế kỷ IX và tháp Nam vào đầu thế kỷ X – giai đoạn chuyển tiếp giữa phong cách nghệ thuật Đồng Dương và Bình Định.

Kiến nghị mở rộng diện tích khai quật

Thông qua 2 hố thám sát, đoàn xác định không có sự hiện diện của tháp thứ 3 trong khuôn viên di tích, qua đó khẳng định Tháp đôi Liễu Cốc là tổ hợp kiến trúc đặc biệt với chỉ 2 đền tháp thờ chính – một mô hình hiếm gặp trong hệ thống đền tháp Chăm ở Việt Nam và khu vực Đông Nam Á.

Đoàn chuyên gia báo cáo về đợt khai quật khảo cố thứ 2.

Đoàn khảo cổ kiến nghị cần tiếp tục mở rộng diện tích khai quật nhằm làm rõ cấu trúc tổng thể của di tích Tháp đôi Liễu Cốc.

Từ kết quả bước đầu, đoàn khảo cổ kiến nghị cần tiếp tục mở rộng diện tích khai quật (hiện mới đạt 6% diện tích quy hoạch) nhằm làm rõ cấu trúc tổng thể của di tích, bao gồm tháp cổng, tường bao phía tây, tháp hỏa, nhà bia và hệ thống đường nội bộ. Đồng thời, đề xuất nghiên cứu bảo tồn kết cấu kiến trúc, xây dựng mái che bảo vệ 2 tòa tháp chính, phục dựng cảnh quan và bảo tồn miếu Dương Phi (Bà Chúa Tháp) – vốn có ý nghĩa văn hóa và tín ngưỡng sâu sắc với cộng đồng dân cư địa phương.

Tháp đôi Liễu Cốc được xếp hạng Di tích kiến trúc - nghệ thuật cấp quốc gia vào năm 1994. Từ đầu thế kỷ XX, ngôi tháp này đã được người Pháp xếp hạng là di tích cổ trong toàn cõi Đông Dương. (Ảnh: P.T.H.)

Theo ông Phan Thanh Hải, Giám đốc Sở VH&TT TP Huế, việc đầu tư nghiên cứu và bảo tồn Tháp đôi Liễu Cốc không chỉ góp phần nhận diện giá trị di sản văn hóa Champa tại Huế, mà còn mở ra hướng đi mới trong việc xây dựng không gian trưng bày chuyên đề hoặc bảo tàng văn hóa Champa tại chỗ, góp phần làm phong phú sản phẩm du lịch văn hóa – di sản của TP Huế trong thời kỳ phát triển mới.

Đại Dương