Cần cơ chế linh hoạt giải phóng nguồn vốn cho chương trình mục tiêu quốc gia

Đại biểu Hà Sỹ Huân (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Nguyên) phát biểu.

Tại phiên thảo luận tại hội trường sáng 5/12, các đại biểu Quốc hội đã góp ý các giải pháp về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2035.

ĐỀ XUẤT CƠ CHẾ ĐỂ GIẢI PHÓNG NGUỒN VỐN VỚI DỰ ÁN KHÔNG THỂ TRIỂN KHAI

Đại biểu Vương Thị Hương (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Tuyên Quang) đề cập đến đề xuất kéo dài thời gian thực hiện giải ngân vốn ngân sách nhà nước đối với các chương trình mục tiêu quốc gia (xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi năm 2025 (bao gồm cả vốn của các năm trước được chuyển nguồn sang năm 2025) đến hết ngày 31/12/2026.

Theo đại biểu, đây là giải pháp cần thiết để địa phương tiếp tục hoàn thành những nhiệm vụ còn dở dang, giảm áp lực giải ngân trong bối cảnh nhiều nội dung, dự án bị chậm do yếu tố khách quan. Tuy nhiên, kinh nghiệm thực tiễn giai đoạn trước cho thấy việc chỉ kéo dài thời gian thực hiện giải ngân nguồn vốn là chưa đủ để tháo gỡ những vướng mắc về cơ chế.

Toàn cảnh phiên họp.

Đại biểu phân tích thêm hiện nay nhiều chính sách đã hoàn thành mục tiêu nhưng vẫn còn nguồn vốn. Một số chính sách đã bố trí vốn nhưng không thể triển khai vì không đáp ứng đủ tiêu chí, điều kiện hoặc do chưa có hướng dẫn cụ thể.

Đối với các khoản vốn của các chính sách này dù được kéo dài sang năm 2026 thì khả năng giải ngân vẫn sẽ rất thấp, thậm chí khó giải ngân, dẫn đến lãng phí nguồn lực. Vì vậy, đại biểu Vương Thị Hương kiến nghị có cơ chế linh hoạt hơn để các địa phương chủ động xử lý nguồn vốn không còn khả năng, đối tượng thực hiện theo thiết kế ban đầu.

Cụ thể, đại biểu đề nghị bổ sung quy định “cho phép Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định điều chỉnh dự toán ngân sách nhà nước của các chương trình mục tiêu quốc gia đối với nguồn vốn được phép kéo dài của năm 2025, bao gồm cả phần vốn từ những năm trước chuyển sang”, kèm theo các quy định về nguyên tắc điều chỉnh.

“Cơ chế này sẽ giúp giải phóng nguồn vốn bị đóng cứng ở những dự án không thể triển khai, tăng tính chủ động cho địa phương trong phân bổ, điều chỉnh nguồn lực đối với các dự án, nhiệm vụ có khả năng, điều kiện giải ngân”, đại biểu Vương Thị Hương nêu rõ.

PHÂN QUYỀN CHO ĐỊA PHƯƠNG LỰA CHỌN DANH MỤC DỰ ÁN

Theo đại biểu Hà Sỹ Đồng, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị, các vướng mắc giai đoạn 2021-2025 đã được nhận diện đầy đủ, đó là thủ tục phức tạp, nhiều tầng nấc, hướng dẫn chậm, phân cấp chưa rõ.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị

Đại biểu đề nghị phân quyền mạnh cho địa phương trong lựa chọn danh mục dự án, nhất là dự án nhỏ, kỹ thuật đơn giản; đơn giản hóa quy trình đầu tư, quy định rõ trách nhiệm cá nhân, người đứng đầu và cơ chế đánh giá xử lý chậm trễ. Đồng thời cần có vùng an toàn pháp lý để cán bộ dám nghĩ dám làm, phù hợp với tinh thần chỉ đạo bảo vệ cán bộ năng động và sáng tạo.

Đại biểu Hà Sỹ Huân, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Nguyên, cũng đánh giá cao cơ chế thực hiện chương trình theo hướng "Trung ương quản lý tổng thể và ban hành cơ chế chính sách, hướng dẫn, giám sát, kiểm tra, phân cấp, phân quyền triệt để". Đồng thời, phân bổ nguồn lực cho địa phương theo tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm và địa phương chịu trách nhiệm”. Tuy nhiên, cơ chế này cần được làm rõ và triển khai triệt để hơn.

Theo đại biểu, tại Khoản 5, Điều 1 và Điều 3 của dự thảo Nghị quyết đã phân cấp cho Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định phân bổ nguồn lực và tổ chức thực hiện Chương trình.

“Từ thực tiễn, việc phân cấp này thủ tục còn rườm rà, mất nhiều thời gian, làm thiếu tính chủ động cơ sở và khó trong tình trạng đầu tư dàn trải, manh mún, như đã được chỉ ra ở giai đoạn trước.

Các nội dung của chương trình phần lớn đầu tư là hạ tầng kỹ thuật, mô hình phục vụ sinh kế, phục vụ người dân trên địa bàn các xã, thôn. Hiện nay chúng ta thực hiện chính quyền hai cấp, xã đã trực tiếp quản lý địa bàn, nắm rõ đối tượng, điều kiện văn hóa, địa hình, sinh kế của địa phương”, đại biểu phân tích.

Đại biểu đề nghị Quốc hội xem xét điều chỉnh theo hướng cấp xã quyết định tổ chức thực hiện chương trình.

Theo đó, cấp tỉnh giữ vai trò định hướng, kiểm tra, giám sát, hỗ trợ kỹ thuật và thủ tục hành chính, trong đó, trao quyền cho địa phương (Hội đồng nhân dân cấp xã và Ủy ban nhân dân cấp xã) được quyết định danh mục, kế hoạch triển khai thực hiện, mô hình phù hợp theo thứ tự ưu tiên từng giai đoạn.

Ngoài ra, cần xem xét lồng ghép, phối hợp hoặc đồng bộ các hợp phần, các nguồn vốn của chương trình và các dự án trên địa bàn, nhằm tránh việc đầu tư trùng lặp, dàn trải, manh mún, bỏ sót nhiệm vụ.

Như Nguyệt