Cần sớm ban hành lộ trình xăng nhiên liệu sinh học E10

Theo dự thảo được trình bày, từ ngày 01/01/2026 xăng nhiên liệu sinh học E10 sẽ chính thức được đưa vào sử dụng bắt buộc trên phạm vi toàn quốc, thay thế cơ bản xăng khoáng thông thường. Đến năm 2031, tỷ lệ phối trộn sẽ tiếp tục được nâng lên E15, hoặc điều chỉnh tùy điều kiện thực tế. Đây là điểm mới quan trọng so với lộ trình cũ, khi lần này xác lập mốc thời gian cụ thể, bắt buộc, đồng thời quy định rõ trách nhiệm của từng cơ quan, đơn vị trong tổ chức thực hiện.

Tại Hội thảo, các đại biểu đã tập trung trao đổi nhiều vấn đề liên quan đến tính khả thi của lộ trình, sự đồng bộ của hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, khả năng cung ứng nhiên liệu sinh học trong nước, cũng như tác động đến người tiêu dùng, doanh nghiệp và môi trường. Đa số ý kiến đều cho rằng cần sớm ban hành Thông tư để tạo khung pháp lý rõ ràng, bảo đảm sự chuẩn bị đồng bộ từ phía các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp.

Sau đây là một số ý kiến nổi bật được ghi nhận tại Hội thảo.

Ông Nguyễn Quang Dũng – Phó Tổng giám đốc Petrolimex: “Mong Bộ ban hành sớm để doanh nghiệp có cơ sở đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất, chuẩn bị nguồn lực”

Từ khi lộ trình chính thức ban hành cho đến khi hoàn tất công tác chuẩn bị – gồm nguồn cung, năng lực pha chế, logistics – đều cần thời gian. Các doanh nghiệp đầu mối phải tính toán lại toàn bộ chuỗi cung ứng, tối ưu phương án kinh doanh. Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) đồng ý mốc 1/1/2026, nhưng rất mong Bộ ban hành sớm để doanh nghiệp có cơ sở đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất, chuẩn bị nguồn lực, đặc biệt là nguồn cung E100.

Về tổng thể, nguồn có nhưng có phù hợp hay không là do cung – cầu gặp nhau ở mức giá. Petrolimex đã chủ động tìm kiếm cả nguồn trong nước lẫn nhập khẩu, vừa bảo đảm hội nhập quốc tế, vừa ưu tiên sản phẩm trong nước. Tuy nhiên, vấn đề giá E100 là then chốt. Do đó, đề xuất Thông tư hoặc Nghị định tới đây cần quy định rõ loại xăng nào sẽ là mặt hàng công bố giá cơ sở, nhà nước kiểm toán chi phí, định mức kinh tế – kỹ thuật. Petrolimex kiến nghị chọn E10 RON95-III để làm mặt hàng tham chiếu, vì điều này ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động tổ chức nguồn, hạch toán, công bố giá và cả việc cơ quan quản lý kiểm tra sau này.

Từ 1/8 vừa qua, Petrolimex đã triển khai bán thử nghiệm tại TP. Hồ Chí Minh, thay toàn bộ E5 RON92 bằng E10 RON95 ở 36 cửa hàng. Đến nay, chưa có khách hàng nào khiếu nại về chất lượng. Xe máy vẫn chiếm tỷ trọng lớn, ô tô cũng đã sử dụng, kết quả đều tốt.

Doanh nghiệp chúng tôi bảo đảm cung ứng nhiên liệu đạt chuẩn, nhưng để người dân yên tâm thì cần tiếng nói chính thức từ các hiệp hội và hãng xe, công bố rộng rãi trên truyền thông. Thực tế, Petrolimex triển khai E5 từ 2018 đến nay chưa ghi nhận trường hợp khiếu nại nào. Cá nhân tôi cũng sử dụng E5 cho cả ô tô, xe máy, không gặp vấn đề. Với E10, chúng tôi đã thử nghiệm trên nhiều loại xe, kể cả xe sang như Mercedes, BMW, Land Rover… đều vận hành bình thường.

Về giá, hiện E10 RON95 thấp hơn RON95-V, nhưng chênh lệch chưa đủ hấp dẫn người tiêu dùng. Đề nghị Nhà nước có chính sách hỗ trợ để khuyến khích sử dụng.

Ông Nguyễn Hồng Thanh – Trưởng Ban Công nghiệp Khí và Lọc hóa dầu, Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (PVN): “Để đảm bảo tồn tại lâu dài các nhà máy ethanol trong nước rất cần chính sách hỗ trợ cụ thể của Nhà nước”

Từ tham khảo quốc tế, chúng tôi thấy rằng việc sử dụng nhiên liệu sinh học nên được áp dụng bắt buộc, vì nếu chỉ khuyến khích thì rất khó thành công.

Một số kiến nghị cụ thể chúng tôi xin đề xuất là: Cần sớm có lộ trình rõ ràng để các đơn vị triển khai. Thời gian từ nay đến 1/1/2026 không còn nhiều, trong khi còn liên quan đến cả vấn đề đầu tư chứ không chỉ là tận dụng hạ tầng sẵn có. Song song đó, Bộ Công Thương cần phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ để sớm ban hành quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật liên quan đến xăng nền để Nhà máy Lọc hóa dầu Bình Sơn có thể cung cấp cho các đơn vị pha chế xăng E10.

Về dự thảo Thông tư, cần quy định rõ ràng, ví dụ tại Điều 4 phải xác định rõ chỉ sử dụng xăng E10, tránh tồn tại song song hai loại xăng như trước đây với E5. Một số điều khoản khác như Điều 5, Điều 6 cần rà soát để đảm bảo không gây vướng mắc cho các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh.

Riêng với Bình Sơn, đề nghị trong Thông tư làm rõ vai trò tham gia vào việc pha trộn E10, vì có nhiều đơn vị nhỏ lẻ có thể tiếp nhận sản phẩm từ Bình Sơn. Ngoài ra, trong dự thảo mới chỉ tập trung vào xăng E10, cần xem xét có bổ sung nội dung liên quan đến diesel sinh học B100 để tránh thiếu sót.

Cuối cùng, đối với các dự án ethanol, Phú Thọ hiện dở dang, PV Oil chỉ tham gia khoảng hơn 30% vốn, đã thuê tư vấn pháp lý để xử lý nhưng đến nay chưa có tiến triển. Bình Phước cũng tương tự, PV Oil nắm khoảng 35% vốn cùng nhiều cổ đông khác, hiện xử lý theo hướng tái cơ cấu nợ ngân hàng. Dung Quất cung cấp khoảng 100 triệu lít/năm, đang cố gắng khôi phục hoạt động. Tuy nhiên, để đảm bảo tồn tại lâu dài, rất cần chính sách hỗ trợ cụ thể của Nhà nước nhằm tăng sức cạnh tranh với ethanol nhập khẩu.

Ông Lê Trung Hưng – Phó Tổng Giám đốc PVOIL: “Rất mong Thông tư sớm ban hành, để các doanh nghiệp chủ động đầu tư hạ tầng, hệ thống pha chế”

Để đáp ứng lộ trình, PVOIL, Petrolimex, Hiệp hội Xăng dầu và các đầu mối khác rất mong Thông tư sớm ban hành, để các doanh nghiệp chủ động đầu tư hạ tầng, hệ thống pha chế. Chúng tôi cũng đề xuất Bộ Công Thương phối hợp với Bộ Kế hoạch, Bộ Khoa học và Công nghệ và Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng, hỗ trợ các đơn vị trong công tác đánh giá, chứng nhận pha chế, bởi thời gian còn lại chỉ 4-5 tháng, trong khi mỗi lần đánh giá cần nhiều thủ tục, không thể hoàn tất trong 1-2 ngày. Đồng thời, đề nghị ban hành sớm tiêu chuẩn chất lượng để các đơn vị triển khai.

Về Thông tư, PVOIL đã tổng hợp hơn 20 nội dung đề xuất sửa đổi, phối hợp cùng các đơn vị trong Tập đoàn để góp ý. Trong thời gian tới, chúng tôi mong tiếp tục nhận được chỉ đạo từ Bộ Công Thương về chi phí, định mức, thuế, công thức tính giá… để các đơn vị đầu mối, trong đó có PVOIL, triển khai tốt nhất lộ trình từ 1/1/2026.

PVOIL sẵn sàng không chỉ cung cấp cho hệ thống kinh doanh nội bộ, đại lý, thương nhân phân phối, mà còn có thể hỗ trợ các đầu mối nhỏ chưa có cơ sở pha chế. Khi đó, việc kinh doanh E10 sẽ được triển khai thống nhất trên cả nước, thuận lợi hơn rất nhiều.

Ông Nguyễn Đôn Liêm – Trưởng ban Kinh doanh, Nhà máy lọc dầu Bình Sơn: “Mục tiêu tháng 12 sản phẩm Nhà máy Nhiên liệu sinh học Dung Quất sẽ ra thị trường”

Hiện Nhà máy Lọc dầu Bình Sơn đã phối hợp với một số đối tác để tiến hành bảo dưỡng Nhà máy Nhiên liệu sinh học Dung Quất, đặt mục tiêu trong tháng 12 sẽ sản xuất ra sản phẩm, cung cấp cho việc phối trộn, nhằm đáp ứng tiến độ áp dụng từ ngày 1/1/2026.

Về hệ thống của Bình Sơn, hiện đã chuẩn bị sẵn sàng để xuất sản phẩm bằng xe bồn. Dự kiến cuối tháng 8, Bình Sơn sẽ phối hợp với Chi nhánh Phân phối sản phẩm lọc dầu Nghi Sơn (PVNDB) để xuất bán xăng E10 tại khu vực miền Trung, cùng với một số khách hàng khác.

Về hệ thống đường thủy, theo lộ trình 1/1/2026, Bình Sơn chỉ áp dụng hình thức pha trộn in-line. Hình thức in-tank, với mức đầu tư lớn hơn, sẽ được thực hiện trong năm 2026. Vì vậy, chúng tôi rất mong có lộ trình rõ ràng để Bình Sơn triển khai kịp thời.

Về nguồn cung, trước mắt Bình Sơn đặt mục tiêu cấp đủ sản phẩm để pha trộn. Hiện nay, sản lượng sản xuất của Bình Sơn khoảng 100.000 m³/năm. Tuy nhiên, phần lớn các đầu mối lớn như Petrolimex, BSR, PVOil… thường đề xuất mua xăng khoáng từ Bình Sơn thay vì xăng đã pha. Do đó, 70–80% sản lượng bán ra là xăng khoáng. Một số đầu mối khác như Thanh Lễ, Quân đội… cũng mua xăng khoáng.

Bình Sơn sẽ tiếp tục phối hợp với các đơn vị, bám sát lộ trình để vừa đáp ứng yêu cầu Nhà nước, vừa bảo đảm cung ứng ổn định cho thị trường

Ông Nguyễn Tuấn Hưng – Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH Hải Linh: “Tôi mong muốn trong các hội thảo tới, cần có thêm tiếng nói từ các doanh nghiệp vừa và nhỏ”

Về sản lượng xăng để phối trộn, riêng đối với sản lượng bán cho đại lý trong hệ thống của Hải Linh, chúng tôi có thể thực hiện được từ 1/1/2026. Nhưng nếu xét ở góc độ cho thuê kho để các đầu mối khác sử dụng thì chúng tôi không thể đáp ứng nổi. Thực tế, khi triển khai phối trộn E5 trước đây, chúng tôi gặp rất nhiều khó khăn, đặc biệt là về nguồn cồn.

Tôi mong muốn trong các hội thảo tới, cần có thêm tiếng nói từ các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Các doanh nghiệp này rất cần được làm việc với những kho đầu mối lớn để chủ động nguồn phối trộn. Hiện nay, theo quy định, doanh nghiệp đầu mối chỉ cấp cho đại lý trong hệ thống của mình, trong khi kênh phân phối thực chất là nơi tiêu thụ chính. Tôi không có số liệu cụ thể, nhưng theo đánh giá của thị trường trong nước, sản lượng qua kênh thương nhân phân phối hiện rất lớn. Nếu tới thời điểm 1/1/2026, các tập đoàn lớn như Petrolimex, PVOIL, hay Xăng dầu Quân đội chưa kịp cung ứng đủ thì liệu các thương nhân phân phối có tìm được nguồn thay thế hay không? Trong khi một số thương nhân đang thuê hạ tầng từ các kho như chúng tôi, mà bản thân chúng tôi còn khó khăn thì không thể hỗ trợ thêm cho họ. Đây là vấn đề thực tế sẽ xảy ra.

Ngoài ra, cần có đánh giá cụ thể về tình huống nếu các đại lý không có xăng bán thì xử lý ra sao? Liệu có thể cầu cứu từ các đầu mối lớn khác để được cung ứng hay không? Ở góc độ doanh nghiệp nhà nước, các tập đoàn lớn có cơ chế, chính sách thuận lợi hơn nhiều. Còn chúng tôi, doanh nghiệp tư nhân, thì phải chuẩn bị rất kỹ, không thể triển khai một cách dễ dàng. Nếu đúng mốc 1/1/2026, để kịp lộ trình, chúng tôi sẽ phải chạy rất gấp, đầu tư nhanh hệ thống bồn bể, vận hành logistics phía sau, cũng như thực hiện đầy đủ thủ tục thẩm duyệt phòng cháy, an toàn. Việc vừa làm, vừa hoàn thiện hồ sơ thủ tục trong khi chưa có quy định rõ ràng sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Do đó, chúng tôi mong Bộ Công Thương có lộ trình cụ thể, rõ ràng hơn, để doanh nghiệp nhỏ như chúng tôi có thể chuẩn bị. Tôi cũng đề nghị cần đánh giá kỹ vị trí, sản lượng của các đầu mối nhỏ trên thị trường, để có cái nhìn toàn diện, tránh áp dụng một cách máy móc khiến doanh nghiệp nhỏ khó thực hiện.

Chị Nguyễn Thị Trang – Phó Chánh văn phòng Hiệp hội Xăng dầu: “Giải pháp tối ưu nhất để triển khai lộ trình thành công là thay thế hoàn toàn xăng khoáng bằng xăng sinh học E10”

Hiện Việt Nam có hơn 200 kho xăng dầu trên cả nước. Để đáp ứng nguồn cung ethanol cũng như xăng E10, một số doanh nghiệp lớn trong Hiệp hội như Petrolimex, PVOIL, Sài Gòn Petro cùng các nhà máy lọc dầu trong nước đã sẵn sàng phối trộn và phân phối E10 theo hai phương pháp: pha tại bể và pha trong đường ống.

Liên quan đến dự thảo Thông tư, Hiệp hội nhất trí và hoan nghênh định hướng của Bộ Công Thương trong việc ban hành lộ trình mới thay thế lộ trình cũ. Hiệp hội đề nghị Bộ sớm ban hành thông điệp rõ ràng, dứt khoát về mốc thời gian 1/1/2026 để các tỉnh, thành phố và doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu có cơ sở pháp lý, kịp thời chuẩn bị cơ sở vật chất và phương án kinh doanh phù hợp.

Quan điểm của Hiệp hội là giải pháp tối ưu nhất để triển khai lộ trình thành công là thay thế hoàn toàn xăng khoáng bằng xăng sinh học E10.

Về kiến nghị, Hiệp hội đề nghị Bộ Công Thương phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ rà soát, sửa đổi, điều chỉnh một số quy chuẩn kỹ thuật trong Thông tư 16/2022 về xăng, diesel và nhiên liệu sinh học, nhằm phù hợp với thực tế và tạo thuận lợi cho doanh nghiệp triển khai. Đồng thời, mặc dù nghị định mới về kinh doanh xăng dầu chưa được ban hành, Hiệp hội kiến nghị Bộ Công Thương có ý kiến với Bộ Khoa học và Công nghệ, trên cơ sở dự thảo nghị định mới và dự thảo Thông tư hiện nay, để Bộ Khoa học và Công nghệ sớm sửa đổi Thông tư 15/2015/ TT-BKHCN Quy định về Đo lường, chất lượng trong kinh doanh xăng dầu, tránh vướng mắc cho doanh nghiệp trong quá trình thực hiện.

Ông Đỗ Văn Tuấn – Chủ tịch Hiệp hội Nhiên liệu sinh học Việt Nam: “Nhiên liệu sinh học là cách tiếp cận giúp đạt mục tiêu môi trường với chi phí thấp nhất”

Hiện nay, các nước trên thế giới đang tiếp cận nhiều hướng để đạt mục tiêu giảm phát thải. Xe điện là một hướng, nhưng xu thế chung là đa dạng hóa các loại năng lượng. Những nước phát triển như Mỹ đã đi đầu, vừa khai sinh ngành xe điện, vừa là nước đầu tiên luật hóa ethanol. Nếu không đi theo hướng luật hóa, bắt buộc, mà chỉ khuyến khích thì rất khó thành công.

Bài học ở Việt Nam cũng vậy. Với nhiều chính sách, nếu chỉ dừng ở khuyến khích, nguy cơ thất bại rất cao. Nhiên liệu sinh học là cách tiếp cận giúp đạt mục tiêu môi trường với chi phí thấp nhất. Tôi tin rằng việc Bộ Công Thương ủng hộ giải pháp sử dụng nhiên liệu sinh học toàn diện từ 1/1/2026 chắc chắn sẽ thành công.

Liên quan đến nguồn cung, hiện Việt Nam có 6 nhà máy sản xuất ethanol, trong đó 4 nhà máy đang hoạt động, nhưng vì thiếu đầu ra nên chỉ chạy khoảng 3% công suất. Khi chương trình triển khai, 4 nhà máy này có thể sản xuất ngay khoảng 35.000 m³/tháng, đáp ứng 35% nhu cầu. Hai nhà máy khác – một ở Bình Phước, do hợp tác với Thái Lan, dự kiến tái hoạt động năm 2026; một là Nhà máy cồn Gia Lai của Công ty Mía đường Quảng Ngãi, dự kiến vận hành giữa năm 2026 với nguồn nguyên liệu từ mía. Như vậy, tổng công suất trong nước khoảng 50.000 m³/tháng, đáp ứng 50% nhu cầu; 50% còn lại sẽ nhập khẩu.

Về nhập khẩu, ethanol là một trong những nội dung đàm phán thương mại Việt – Mỹ, nguồn nhập khẩu luôn sẵn sàng. Tôi khẳng định, khi chương trình triển khai, cung không thiếu, chỉ có cầu mới là yếu tố quyết định.

Một vấn đề khác là công tác phối trộn. Nếu có ethanol mà không có trạm phối trộn hoặc thủ tục quá phức tạp thì cũng không có ý nghĩa. Hiện Petrolimex, PVOIL đã có sẵn năng lực nâng cấp từ E5 lên E10, gần như không cần đầu tư thêm, chỉ điều chỉnh tỷ lệ. Nhưng lại phải xin phê duyệt của Bộ Khoa học và Công nghệ, mà thủ tục này rất mất thời gian. Trong khi bản chất chỉ là thay đổi tỷ lệ, không thêm thiết bị mới. Vì vậy, chúng tôi kiến nghị Bộ Công Thương có ý kiến với Bộ Khoa học và Công nghệ để rút ngắn quá trình phê duyệt.

Về thương nhân đầu mối nhỏ, theo thống kê, các công ty có trạm phối trộn chiếm 97% sản lượng. Chỉ có 7 doanh nghiệp không có trạm phối trộn, chiếm 3% sản lượng, một số chỉ tiêu thụ khoảng 2.000 m³/tháng. Nếu điều chỉnh chính sách để phục vụ nhóm nhỏ này sẽ không hiệu quả. Thực tế, nhiều doanh nghiệp không có trạm nhưng vẫn thuê được cơ sở của doanh nghiệp khác như Hải Linh, hoặc dùng chung hệ thống. Do vậy, vấn đề phối trộn gần như đã có giải pháp, cái lo nhất vẫn là thủ tục cấp phép của Bộ Khoa học và Công nghệ có thể ảnh hưởng tiến độ.

Ông Đào Hoài Nam – Hiệp hội các nhà sản xuất Ô tô Việt Nam (VAMA): “Về cơ bản các dòng xe mới do VAMA sản xuất, lắp ráp hoặc nhập khẩu đều tương thích, không ảnh hưởng đến chất lượng và vận hành”

Với xăng E10, về cơ bản các dòng xe mới do VAMA sản xuất, lắp ráp hoặc nhập khẩu đều tương thích, không ảnh hưởng đến chất lượng và vận hành. Tuy nhiên, đối với xe đời cũ, đặc biệt là sản xuất trước năm 2000, vẫn có thể phát sinh ảnh hưởng nhất định. Do đó, cần có đánh giá chi tiết.

Chúng tôi quan ngại về khâu phối trộn, cung cấp và kiểm soát chất lượng xăng E10. Ban đầu có thể thực hiện tốt, nhưng nếu thiếu giám sát chặt chẽ thì nguy cơ ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm trên thị trường là có. Là đơn vị sử dụng trực tiếp, chúng tôi mong Bộ có cơ chế kiểm soát rõ ràng, đảm bảo tuân thủ quy chuẩn.

Chúng tôi kiến nghị nên thí điểm triển khai trước tại các thành phố lớn – nơi chủ yếu lưu hành xe đời mới, tiêu chuẩn khí thải Euro 4, Euro 5. Việc này vừa giúp đánh giá khả năng tương thích, vừa tạo điều kiện điều chỉnh kịp thời trước khi áp dụng rộng rãi.

Liên quan đến xăng E15, dự thảo quy định áp dụng từ năm 2030. Theo đánh giá ban đầu, một số dòng xe có thể gặp vấn đề kỹ thuật nếu không có điều chỉnh phù hợp. Chúng tôi đang tiến hành khảo sát, lấy ý kiến từ các hãng tại Nhật Bản, châu Âu và sẽ có báo cáo chính thức gửi Bộ để xem xét.

Tóm lại, VAMA hoàn toàn ủng hộ chủ trương sử dụng nhiên liệu sinh học, song đề nghị có lộ trình thống nhất, bước đi thận trọng, cơ chế kiểm soát chặt chẽ và triển khai thí điểm hợp lý. Nếu thực hiện tốt, việc áp dụng E10 và E15 sẽ góp phần giảm phát thải, bảo vệ môi trường, phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam.

Hồ Nga (ghi) - Ảnh: Tiến Thành