Cảnh báo bệnh trầm cảm ở người cao tuổi: 4% dân số Việt Nam mắc phải

Tại hội nghị về bệnh trầm cảm ở người cao tuổi diễn ra chiều 18/6 tại Viện Sức khỏe Tâm thần Bệnh viện Bạch Mai, BSCK II. Nguyễn Thị Phương Loan - Phòng M8 Viện Sức khỏe Tâm thần - cho biết: Trầm cảm là một trong những rối loạn tâm thần phổ biến nhất ở người cao tuổi. Trong đó, gần một nửa là trầm cảm khởi phát muộn, sau tuổi 65. Tỷ lệ trầm cảm ở nữ giới cao hơn nam giới, lúc trẻ có thể cao hơn 2 lần nam giới, tuy nhiên sự khác biệt này thu hẹp dần ở các độ tuổi cao hơn.

Điều này đặt ra vấn đề mang tính xã hội là, các gia đình cần quan tâm đến bố, mẹ, người lớn tuổi trong gia đình, để có thể sớm nhận ra những dấu hiệu bệnh trầm cảm ở người thân, mà điều trị kịp thời, tránh hậu quả đáng tiếc.

Rơi vào trầm cảm sau cú sốc chồng mất

Ths.BS. Nguyễn Văn Hải - Phòng M8 - cho biết một nữ bệnh nhân cao tuổi bị trầm cảm nặng mà anh đang điều trị: Bà N.T.V. 66 tuổi, nhập viện vì buồn chán, muốn chết. Con trai bà cho biết bệnh của bà đã diễn biến khoảng 6 tháng nay.

Ba năm trước chồng bà bị đột quỵ não dẫn đến liệt nửa người, nhiều lần phải nằm viện điều trị và bà là người luôn quan tâm chăm sóc chồng trong suốt quá trình điều trị.

Ths.BS. Nguyễn Văn Hải chia sẻ về tình hình bệnh nhân cao tuổi bị trầm cảm

6 tháng trước trước, chồng bà qua đời, bà trở nên buồn chán, bi quan, mệt mỏi, không còn hứng thú với những sở thích trước kia như tập dưỡng sinh, xem phim, chỉ thích nằm một mình, không muốn tiếp xúc với mọi người. Bà cũng bị khó ngủ, mỗi ngày chỉ ngủ được 2 tiếng, nhiều đêm thức trắng, sáng dậy mệt mỏi. Bà thường than phiền bị đau đầu và đau nhiều hơn khi nghĩ ngợi nhiều hoặc mất ngủ.

Bà cũng ăn kém ngon miệng, thường có cảm giác đầy bụng khó tiêu, sút cân. Gia đình đưa bà đi khám và điều trị tại bệnh viện tỉnh nhưng không đỡ. Gần đây, bà hay khóc lóc, than phiền với các con, tự cho rằng mình có tội với các con, là gánh nặng của cả gia đình, đáng bị trừng phạt. Mặc dù các con bà giải thích, khuyên bảo nhưng bà không tin, mà còn luôn có ý định muốn tự sát để giải thoát. Vì thế, con trai bà đã đưa vào khám và điều trị tại Viện Sức khỏe Tâm thần.

Sau 17 ngày được điều trị bằng thuốc chống trầm cảm và các liệu pháp tâm lý, bà V. đã tiến triển tốt, khi khí sắc khá hơn, vận động nhanh nhẹn, đỡ than phiền mệt mỏi, ăn được hết suất và đêm ngủ được, nên đã được ra viện để điều trị ngoại trú.

Mối liên hệ giữa trầm cảm và các bệnh ở người cao tuổi

Theo BS. Nguyễn Thị Phương Loan, các nghiên cứu dịch tễ trên thế giới cho thấy tỷ lệ trầm cảm ở người cao tuổi chiếm khoảng 1-4% ở cộng đồng, 5-10% ở cơ sở chăm sóc ban đầu, 10-12% ở người bệnh điều trị nội trú hoặc các cơ sở chăm sóc chuyên biệt.

Trầm cảm ở người cao tuổi có liên quan đến hàng loạt bệnh như rối loạn chuyển hóa, ung thư, bệnh lý mạch máu, bệnh lý tự miễn và bệnh tâm thần (suy giảm nhận thức, rối loạn vận động).

Sự liên quan của trầm cảm và các bệnh ở người cao tuổi là mối quan hệ 2 chiều. Trầm cảm làm nặng tình trạng bệnh cơ thể thông qua hành vi chăm sóc sức khỏe: Chế độ ăn không lành mạnh, hút thuốc lá, ít vận động, không tuân thủ điều trị; Rối loạn nội tiết, quá trình viêm; Tác dụng phụ của thuốc.

Các bệnh lý cơ thể làm nặng tình trạng trầm cảm hơn như suy giảm sức khỏe, mất khả năng hoạt động, đau mạn tính; Tổn thương não, thoái hóa thần kinh, viêm...

Cách nhận biết bệnh trầm cảm ở người cao tuổi

Theo BS. Loan, có 2 triệu chứng then chốt để phân biệt trầm cảm ở người cao tuổi là: Quan tâm quá mức về sức khỏe thể chất và những biểu hiện của buồn chán không nổi trội.

BSCK II. Nguyễn Thị Phương Loan - Phòng M8 Viện Sức khỏe Tâm thần- cho biết các triệu chứng để nhận biết trầm cảm ở người cao tuổi

Các biểu hiện riêng của trầm cảm ở người cao tuổi: Bận tâm về các triệu chứng cơ thể gần đây; đột ngột xuất hiện các triệu chứng lo âu hoặc ám ảnh; cố ý tự gây hại vì những vấn đề cơ thể nhỏ nhặt; rối loạn nhận thức nổi trội (giả sa sút trí tuệ); rối loạn hành vi “không giống tính cách” gần đây.

Trầm cảm ở người trẻ dễ nhận thấy ở sắc mặt ủ rủ, buồn, thiếu cảm xúc, còn trầm cảm ở người già là thường phàn nàn giảm năng lượng thay vì buồn rầu và vô cảm, luôn than phiền về sức khỏe, dù đi khám không có các bệnh nặng nề như triệu chứng, giảm quan tâm thích thú.

Những triệu chứng này hay bị bỏ qua do tin rằng do bệnh của tuổi già. Bên cạnh đó, triệu chứng suy giảm trí nhớ gần như luôn luôn gặp.

Người trầm cảm nặng thường hoang tưởng mình có tội, tỷ lệ cao hơn người bệnh trẻ tuổi, ngại chăm sóc bản thân, lạm dụng rượu và các chất an thần, gây ngủ.

Người cao tuổi trầm cảm thường nhạy cảm hơn với các tác dụng không mong muốn của thuốc và cần nhiều thời gian hơn để đạt được hiệu quả. Tuy nhiên, người già thường tuân thủ tốt hơn, ít bỏ cuộc hơn người trẻ và đáp ứng tốt hơn với các liệu pháp tâm lý so với người trẻ.

“Bệnh trầm cảm ở người cao tuổi nếu phát hiện sớm để được điều trị sớm, sẽ hiệu quả hơn, BS. Loan lưu ý.

Thanh Hằng