Cao Bằng tăng tốc giảm nghèo từ nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia

Nguồn lực lớn tạo bệ phóng cho vùng đồng bào dân tộc

Giai đoạn 2022 - 2025, Cao Bằng được phân bổ hơn 5.472 tỷ đồng để triển khai Chương trình MTQG, trong đó ngân sách Trung ương chiếm trên 5.000 tỷ đồng, ngân sách địa phương hơn 117 tỷ đồng và hơn 321 tỷ đồng từ các nguồn tín dụng, huy động hợp pháp khác. Đây là nguồn lực giữ vai trò chiến lược đối với tỉnh miền núi biên giới còn gặp nhiều khó khăn như Cao Bằng, giúp thu hẹp dần khoảng cách phát triển giữa các xã vùng sâu, vùng xa với trung tâm tỉnh.

Đến ngày 15/10/2025, Cao Bằng đã giải ngân hơn 4.222 tỷ đồng, đạt 77,2% kế hoạch năm; dự kiến cuối năm đạt 93,5%. Tỉ lệ giải ngân cao cho thấy nỗ lực chỉ đạo quyết liệt của tỉnh, sự phối hợp chặt chẽ giữa các sở, ngành và chính quyền cơ sở. Trong đó, vốn đầu tư phát triển đạt 83,2%, vốn sự nghiệp đạt gần 67%, còn lại nguồn vốn tín dụng và vốn huy động hợp pháp đã giải ngân 100%.

Từ nguồn lực đó, hàng loạt công trình thiết yếu như đường giao thông, cầu dân sinh, nhà văn hóa, hệ thống điện – nước được triển khai đồng bộ. Tại nhiều xã vùng sâu, những tuyến đường trước đây lầy lội vào mùa mưa nay đã được bê tông hóa, giúp người dân thuận tiện đi lại, giao thương hàng hóa, trẻ em đến trường an toàn hơn. Người dân trong xã Xuân Trường cho biết, trước kia muốn ra trung tâm xã phải đi bộ hàng giờ qua đường rừng, nay chỉ mất chưa đầy 20 phút đi xe máy.

Tại nhiều xã vùng sâu, những tuyến đường trước đây lầy lội vào mùa mưa nay đã được bê tông hóa. Ảnh: Dương Liễu

Cùng với hạ tầng, các địa phương tập trung hỗ trợ phát triển sinh kế phù hợp với đặc thù từng vùng. Nhiều mô hình kinh tế mới được hình thành như trồng cây dược liệu bản địa, phát triển đàn bò sinh sản, nuôi cá lồng trên sông hay làm du lịch cộng đồng gắn với văn hóa dân tộc. Nhờ được tiếp cận vốn, vật tư sản xuất và hướng dẫn kỹ thuật, nhiều hộ dân mạnh dạn thay đổi phương thức sản xuất. Anh Phùng Chòi Quẩy ở xóm Ca Dằm, xã Xuân Trường, người được hỗ trợ bò sinh sản từ chương trình, chia sẻ rằng con bò được cấp “đang chửa, phát triển tốt, không bị bệnh và rất phù hợp điều kiện chăn thả của địa phương”. Với anh, nguồn hỗ trợ này không chỉ là tài sản, mà còn là động lực giúp gia đình có cơ hội vươn lên. “Tôi rất cảm ơn Đảng, Nhà nước đã quan tâm giúp đỡ người nghèo như chúng tôi”, anh Phùng Chòi Quẩy bày tỏ.

Thực tế cho thấy, khi có điều kiện tiếp cận nguồn lực và kỹ thuật, nhiều hộ nghèo ở vùng cao đã chủ động tìm cách làm mới, chuyển đổi canh tác và bắt đầu có tích lũy. Ở nhiều xã từng thuộc diện đặc biệt khó khăn, nay đã xuất hiện những hộ khá, hộ giàu đi lên từ các mô hình sản xuất phù hợp.

Thành quả từ thay đổi nhận thức của người dân

Để nguồn vốn Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển KT - XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi phát huy hiệu quả, tỉnh Cao Bằng chú trọng công tác phân bổ, giám sát và hướng dẫn sử dụng vốn theo hướng công khai - minh bạch, đúng mục tiêu, đúng đối tượng. Chính quyền các cấp kết hợp với MTTQ Việt Nam và các đoàn thể tăng cường tuyên truyền để người dân hiểu rõ ý nghĩa của chương trình, tránh tư tưởng trông chờ, ỷ lại. Nhiều địa phương đã phát huy tinh thần đồng thuận cao khi người dân tích cực tham gia họp thôn, lựa chọn mô hình sản xuất và phối hợp với chính quyền trong việc triển khai chính sách.

Hiện nay ở Cao Bằng đã xuất hiện những hộ khá, hộ giàu đi lên từ các mô hình sản xuất phù hợp. Ảnh: Dương Liễu

Tại xã Xuân Trường, nhiều mô hình hỗ trợ như bò sinh sản, ngô thương phẩm hay lợn thịt được triển khai linh hoạt theo nhu cầu thực tế của người dân. Phó Chủ tịch UBND xã Sùng Văn Chi cho biết: Chúng tôi luôn bắt đầu từ nhu cầu của người dân. Mỗi thôn, mỗi hộ có điều kiện tự nhiên khác nhau, nên không thể áp dụng một mô hình cho tất cả. Chúng tôi họp dân, lấy ý kiến xem bà con muốn trồng cây gì, nuôi con gì, từ đó xây dựng phương án hỗ trợ phù hợp. Khi chính sách sát với đời sống, bà con rất ủng hộ và kết quả bước đầu cho thấy các mô hình đang phát triển tốt.

Nhờ cách làm này, Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển KT - XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi không chỉ mang lại giá trị kinh tế, mà còn góp phần nâng cao nhận thức và năng lực sản xuất của người dân. Theo nhiều cán bộ địa phương, điều thay đổi rõ rệt nhất không phải những công trình hay con số giải ngân, mà chính là sự chuyển biến trong cách nghĩ, cách làm của đồng bào dân tộc thiểu số. Người dân đã chủ động tìm kiếm phương thức sản xuất hiệu quả hơn, biết áp dụng kỹ thuật mới và dần hình thành tư duy sản xuất hàng hóa thay vì chỉ làm tự cung tự cấp.

Bên cạnh nâng cao thu nhập, chương trình còn góp phần cải thiện toàn diện chất lượng cuộc sống. Người dân được tiếp cận tốt hơn với các dịch vụ y tế, giáo dục, nước sạch; các thiết chế văn hóa khu vực nông thôn miền núi được tăng cường, giúp bảo tồn bản sắc dân tộc và gắn kết cộng đồng. Nhiều hoạt động truyền thống vốn mai một cũng đang được khôi phục thông qua hỗ trợ từ Chương trình Mục tiêu quốc gia.

Đến nay, nhiều chỉ tiêu trong giai đoạn 2021 - 2025 đã đạt và vượt kế hoạch. Hàng trăm công trình hạ tầng hoàn thành và đưa vào sử dụng, hàng nghìn hộ nghèo được hỗ trợ sinh kế, đào tạo nghề, tạo việc làm ổn định. Tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh giảm nhanh qua từng năm, đặc biệt tại các huyện vùng cao. Những kết quả này cho thấy sự đúng đắn của cách tiếp cận “lấy người dân làm trung tâm” mà tỉnh đang theo đuổi.

Thời gian tới, Cao Bằng xác định tiếp tục huy động đa dạng nguồn lực, đồng thời đổi mới phương thức triển khai giảm nghèo theo hướng gắn phát triển kinh tế với bảo vệ môi trường và giữ gìn bản sắc văn hóa. Theo đó, tỉnh sẽ ưu tiên phát triển các mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị, đào tạo đội ngũ cán bộ cơ sở có năng lực, và lồng ghép hiệu quả các chương trình như xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững. Khi các nguồn lực được huy động đồng bộ và người dân đóng vai trò chủ thể, quá trình giảm nghèo sẽ tiếp tục bền vững, góp phần đưa vùng đồng bào dân tộc thiểu số của Cao Bằng phát triển ngày càng khởi sắc.

Dương Liễu