Cầu Ponte Vecchio - bảo tàng sống hấp dẫn của Florence

Được xây dựng từ thời trung cổ với kết cấu vòm bằng đá ba nhịp, cầu Ponte Vecchio là một trong những biểu tượng lịch sử và văn hóa nổi bật nhất thành phố Florence.

Có tài liệu còn ghi cầu Ponte Vecchio lần đầu tiên xuất hiện năm 996, bị phá hủy bởi một trận lụt vào năm 1117 và được xây dựng lại bằng đá. Đến năm 1333 cầu lại bị lũ phá hủy một lần nữa, chỉ còn các trụ cầu. Cầu được xây dựng lại vào năm 1345 và tồn tại đến nay. Cây cầu dài khoảng 95m này cũng là một trong những cây cầu đá cổ nhất còn tồn tại ở châu Âu với những cửa hàng nho nhỏ hai bên.

Thời Trung cổ, đây là nơi bán thịt, cá và da thuộc - những mặt hàng gây mùi không mấy dễ chịu cho một khu trung tâm đang trở thành thủ đô nghệ thuật. Vì thế, vào năm 1565, Đại công tước Cosimo I de' Medici - người đầu tiên của gia tộc Medici nổi tiếng, nắm quyền cai trị vùng Tuscany - đã ra lệnh dời hết các cửa hàng bán thực phẩm. Thay vào đó, các tiệm kim hoàn được chuyển đến đây để phù hợp với hành lang bí mật Vasari dài khoảng 750m được xây ở trên cầu. Đây là con đường riêng tư nối giữa tòa thị chính và cung điện Palazzo Pitti nằm ở bờ nam sông Arno.

Kể từ đó, Ponte Vecchio biến thành một trung tâm trưng bày, buôn bán các sản phẩm trang sức đặc trưng của nghề kim hoàn Florence. Nhiều cửa hàng ở đây giữ bí quyết gia truyền qua nhiều thế hệ, đồng thời cập nhật những xu hướng mới nhất để phục vụ giới thượng lưu và khách du lịch. Chính vì vậy, trang sức ở Ponte Vecchio không chỉ là những vật trang trí, mà còn là biểu tượng của sự sang trọng, đẳng cấp và nghệ thuật truyền thống Florence. Nói không quá, những cửa hàng trên cầu không chỉ là nơi bán hàng - chúng còn là kho ký ức, phòng triển lãm nhỏ gọn chất chứa tinh hoa của nghề thủ công Florence.

Nhưng điều quyến rũ ở đây không chỉ là đồ trang sức mà còn là không gian đậm màu thời gian đang ép vào từng viên đá, từng ô cửa, từng góc nhìn ra dòng sông Arno lấp lánh, in bóng hoàng hôn và những ngôi nhà nhô ra sông trong ánh nắng muộn cuối ngày.

Đến giữa cầu, tôi dừng lại trước bức tượng bằng đồng của Benvenuto Cellini - thợ kim hoàn vĩ đại, nhà điêu khắc, nghệ sĩ tài hoa của Florence thế kỷ XVI. Người ta nói đặt tượng ông ở đây để gợi nhớ đến những tinh hoa của nghề kim hoàn tại Florence mà ông từng góp phần tạo dựng.

Mỗi năm có hàng triệu du khách đến Florence và ít ai nỡ bước qua cầu một cách vội vã. Họ cố gắng lưu lại ở đây thật lâu, tìm một góc đẹp để chụp ảnh lưu niệm, đặc biệt vào lúc hoàng hôn khi ánh sáng nhuộm vàng các tường nhà và phản chiếu lung linh trên mặt sông. Nhiều người ngắm đồ trang sức nhưng cũng nhiều người dành hàng giờ để ngắm nhìn dòng sông chảy dưới chân cầu, lắng nghe tiếng nhạc sống từ những nghệ sĩ đường phố biểu diễn violin, guitar, hoặc những bản tình ca Ý. Có người thưởng thức một cây kem gelato mát lạnh, ngồi trên bậc đá và lặng im như thể đang hồi tưởng lịch sử. Các cặp đôi hay móc ổ khóa tình yêu lên lan can, rồi ném chìa khóa xuống sông Arno như một nghi thức gắn kết tình cảm. Dù chính quyền thành phố đã nhiều lần gỡ bỏ những ổ khóa để bảo vệ công trình, thói quen này vẫn lặng lẽ diễn ra.

Không chỉ là biểu tượng lịch sử và văn hóa, Ponte Vecchio còn xuất hiện trong nhiều tác phẩm điện ảnh, hội họa và nhiếp ảnh nghệ thuật. Cây cầu từng là bối cảnh trong các bộ phim như “A Room with a View” (1985), mang đến những thước phim lãng mạn với cảnh sắc đậm chất Tuscany. Các nhiếp ảnh gia thường chọn thời điểm hoàng hôn hoặc bình minh để ghi lại vẻ đẹp huyền ảo của cầu cùng dòng Arno, làm nổi bật sự giao hòa giữa kiến trúc cổ kính và thiên nhiên.

Với hội họa, Ponte Vecchio xuất hiện như một biểu tượng của Florence - trung tâm nghệ thuật Phục hưng - với nét đặc trưng là những mái nhà màu vàng, cam và đỏ cùng mặt sông phản chiếu ánh sáng.

Cây cầu đặc biệt này còn được biết đến với câu chuyện khó tin: Năm 1944, trong Thế chiến II, quân đội Đức quốc xã đã phá hủy hầu hết các cây cầu trên sông Arno trước khi rút quân nhưng họ giữ lại cầu Ponte Vecchio. Người ta cho rằng đây là sự tôn trọng văn hóa, không nỡ phá cây cầu trong sự điên loạn của chiến tranh.

Năm 1982, Trung tâm lịch sử Florence (một phần tư khu vực của thành phố Florence) được UNESCO công nhận là Di sản thế giới. Cùng với các ngôi nhà, khu phố cổ được giữ nguyên từ thế kỷ XII đến XVI, có thể nói cầu Ponte Vecchio là một bảo tàng sống của di sản này. Nó lưu giữ câu chuyện của thành phố từ thời La Mã, qua thời Trung cổ, đến Phục hưng và hiện đại. Không chỉ nối những bờ sông, nó còn nối liền các thời đại, những tâm hồn và những giấc mơ.

Chiều tà xuống hẳn, một bản nhạc do nghệ sĩ đường phố biểu diễn trên cầu ngân vang vào không trung, đan xen tiếng bước chân người qua lại. Trong không gian đó, tôi tiếp bước vào khu phố cổ của Florence với tâm trạng không còn là du khách, mà như là một phần rất nhỏ của lịch sử đang tiếp diễn. Dù đã trôi qua hàng trăm năm, tôi vẫn cảm nhận được dòng chảy lịch sử của Florence qua cây cầu, những con đường lát đá ngàn năm, những ngôi nhà vẫn còn vòng sắt buộc ngựa trước cổng đang phủ ánh hoàng hôn. Và khi rời đi, tôi mong rằng mình sẽ quay lại như mọi người từng đến đây và để lại một phần cảm xúc trên cây cầu này.

Bài và ảnh: Tuấn Phùng