Chiến lược tăng trưởng bền vững và thực chất cho Khánh Hòa giai đoạn 2025–2035

Bài 1: Xây dựng cơ chế hợp tác giữa các doanh nghiệp tại Khánh Hòa: Chìa khóa phát triển kinh tế bền vững

Khánh Hòa đang đứng trước cơ hội chiến lược để định hình một giai đoạn tăng trưởng mới mang tính đột phá, khi các điều kiện về vị trí địa kinh tế, tiềm năng ngành và xu thế phát triển toàn cầu đang hội tụ. Việc đặt mục tiêu tăng trưởng GRDP bình quân từ 10% trở lên trong một thập niên liên tục không chỉ là tham vọng chính trị mà còn phản ánh yêu cầu tất yếu của quá trình cơ cấu lại nền kinh tế địa phương theo hướng hiện đại, giá trị gia tăng cao và bền vững. Để hiện thực hóa điều này, tỉnh cần xây dựng một chiến lược phát triển toàn diện, có khả năng cân bằng giữa tăng trưởng nhanh và ổn định, giữa khai thác tài nguyên và bảo vệ môi trường, giữa thu hút đầu tư nước ngoài và phát triển doanh nghiệp địa phương.

Trọng tâm của chiến lược này là tái cấu trúc mô hình tăng trưởng hiện tại vốn đang dựa nhiều vào nguồn thu từ đất đai, chuyển sang mô hình mới dựa trên đổi mới sáng tạo, công nghệ cao và xuất khẩu bền vững. Việc xây dựng một nền tài chính địa phương vững chắc đòi hỏi Khánh Hòa phải từng bước tạo lập các nguồn thu từ khu vực sản xuất và dịch vụ có giá trị gia tăng cao, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp sạch, logistics, năng lượng tái tạo và các lĩnh vực liên quan đến nền kinh tế xanh. Để đạt được điều đó, một cơ chế chính sách đặc thù là điều kiện tiên quyết. Kinh nghiệm từ các mô hình phát triển thành công như Thủ Thiêm tại TP.HCM hay Phú Quốc cho thấy, thể chế đặc thù không chỉ tạo ra không gian thử nghiệm chính sách mới mà còn giúp địa phương chủ động hơn trong thu hút và quản lý đầu tư quy mô lớn.

Với Khu kinh tế Vân Phong, nơi được định hướng trở thành động lực phát triển vùng Duyên hải Nam Trung Bộ, việc đề xuất cơ chế chuyển đổi đất rừng ven biển có kiểm soát phục vụ phát triển công nghiệp và đô thị là một bước đi cần thiết, nhưng phải được đặt trong khung khổ phát triển bền vững, tránh lặp lại các mô hình tăng trưởng nặng về bất động sản. Cơ chế một cửa – một đầu mối trong phê duyệt đầu tư cũng cần được thể chế hóa để rút ngắn thời gian xử lý, tăng tính minh bạch và giảm rủi ro pháp lý cho các nhà đầu tư chiến lược.

Phát triển công nghiệp công nghệ cao và logistics đóng vai trò then chốt trong việc tạo dựng một nền kinh tế có chiều sâu. Việc tái quy hoạch các khu công nghiệp hiện có theo mô hình khu công nghiệp sinh thái – đô thị sẽ giúp địa phương tận dụng hiệu quả quỹ đất, giảm thiểu tác động môi trường và tối ưu hóa chi phí vận hành. Trong đó, KCN Ninh Thọ (Ninh Hòa) và cụm công nghiệp Cam Lâm cần được ưu tiên đầu tư hạ tầng đồng bộ, nhằm đón dòng vốn FDI chất lượng cao, đặc biệt từ các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc và Đức – nơi đang có xu hướng chuyển dịch sản xuất sang các nước ASEAN. Đồng thời, hệ thống hạ tầng logistics, đặc biệt là cảng nước sâu Bắc Vân Phong, cần được đầu tư đúng mức để trở thành trung tâm trung chuyển hàng hóa quốc tế, kết nối hiệu quả với Tây Nguyên và các vùng phụ cận qua hệ thống đường sắt, cao tốc và sân bay Cam Ranh.

Trong lĩnh vực du lịch – một thế mạnh của Khánh Hòa – cần có một cuộc chuyển mình từ mô hình đại trà sang phân khúc cao cấp, có tính chuyên biệt cao như du lịch nghỉ dưỡng kết hợp chăm sóc sức khỏe, trị liệu, chơi golf và hội nghị quốc tế (MICE). Tỉnh có thể định vị lại thương hiệu du lịch thông qua các chương trình du lịch “xanh – thông minh”, kết hợp ứng dụng công nghệ số, đồng thời nâng cao tiêu chuẩn dịch vụ theo mô hình “Net Zero Tourism” tại các trung tâm du lịch như Nha Trang, Cam Lâm và Vân Phong. Việc nâng cấp sân bay Cam Ranh thành trung tâm đón khách quốc tế quy mô lớn, tổ chức các lễ hội văn hóa – thể thao biển quốc tế thường niên cũng sẽ đóng góp quan trọng vào mục tiêu kéo dài thời gian lưu trú và tăng chi tiêu bình quân trên mỗi khách du lịch.

Cùng với đó, năng lượng tái tạo và kinh tế xanh sẽ là một trong những động lực tăng trưởng mới của Khánh Hòa trong thập kỷ tới. Các dự án điện gió ngoài khơi, điện mặt trời nổi và hệ thống lưu trữ điện cần được quy hoạch bài bản và tích hợp với nhu cầu phát triển công nghiệp. Tỉnh cũng cần chủ động tham gia thị trường tín chỉ carbon, từ đó tạo ra một nguồn thu mới và góp phần hiện thực hóa các cam kết khí hậu quốc tế. Hình thành khu công nghiệp trung hòa carbon đầu tiên ở miền Trung không chỉ là một bước đi mang tính biểu tượng mà còn là chiến lược thực chất để Khánh Hòa trở thành địa phương đi đầu trong quá trình chuyển đổi năng lượng công bằng.

Một yếu tố không thể thiếu là phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và hỗ trợ hệ sinh thái doanh nghiệp địa phương. Việc xây dựng các trung tâm đào tạo kỹ thuật – công nghệ tại Nha Trang và Cam Lâm không chỉ giải quyết bài toán cung – cầu lao động mà còn góp phần thúc đẩy khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ biển và du lịch số. Chính quyền cần đóng vai trò "kiến tạo" thay vì "quản lý", với mô hình chính quyền số hóa toàn diện, cho phép nhà đầu tư thực hiện toàn bộ quy trình đầu tư một cách minh bạch, trực tuyến và không rào cản. Việc thành lập Hội đồng xúc tiến đầu tư và tăng trưởng xanh, kết nối chính quyền – doanh nghiệp – chuyên gia – quốc tế, sẽ giúp thiết lập một cấu trúc hợp tác bền vững trong quản trị phát triển.

Chiến lược tăng trưởng hai con số cho Khánh Hòa không chỉ dựa trên những mục tiêu kinh tế, mà là sự chuyển mình toàn diện về thể chế, mô hình phát triển và năng lực hành động. Chìa khóa thành công nằm ở khả năng thiết kế một chiến lược linh hoạt nhưng nhất quán, đồng thời huy động hiệu quả mọi nguồn lực – từ trung ương đến địa phương, từ khu vực công đến khu vực tư nhân.

TS,LS Doanh nhân Phạm Hồng Điệp

Ủy viên Hội đồng Biên tập Tạp chí Kinh tế Môi trường