Chính phủ đề xuất đầu tư tuyến đường sắt hiện đại nối với Trung Quốc

Báo cáo Quốc hội mới đây, Chính phủ cho biết đang phấn đấu hoàn thành thủ tục và đầu tư tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng trong năm 2025.

Nguồn tiền để Chính phủ thực hiện quyết tâm trên dự kiến lấy từ nhiều nguồn như vốn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách Nhà nước năm 2024, 2025. Trong đó, năm 2025, Chính phủ phấn đấu tiết kiệm thêm khoảng 10% chi thường xuyên so với năm 2024 để có vốn bổ sung đầu tư làm đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng.

Đầu tư tuyến đường sắt đơn

Theo báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng vừa được Bộ GTVT trình Chính phủ, tuyến có quy mô lớn, công nghệ kỹ thuật hiện đại, lần đầu tiên được triển khai ở Việt Nam, tương tự dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam.

Dự án có chiều dài 403,1 km, điểm đầu kết nối với đường sắt Trung Quốc tại tỉnh Lào Cai và điểm cuối tại khu bến Lạch Huyện, Hải Phòng.

Đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng đi qua 9 tỉnh thành, gồm Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương và Hải Phòng.

Việt Nam sẽ đầu tư tuyến đường sắt hiện đại nối Trung Quốc. Ảnh minh họa: V.LONG

Dọc tuyến có 31 ga, trong đó có ba ga lập tàu, 20 ga hỗn hợp, tám ga kỹ thuật.

Giai đoạn đầu, tuyến được xây dựng đường đơn, khổ 1.435 mm, vận chuyển chung hành khách và hàng hóa. Tàu khách khai thác với tốc độ 160 km/h, tàu hàng 120 km/h.

Tổng mức đầu tư dự án khoảng 194.900 tỉ đồng (tương đương 8,027 tỉ USD), huy động từ vốn ngân sách, nguồn tăng thu tiết kiệm chi, phát triển quỹ đất, trái phiếu, vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA), vốn vay ưu đãi với lãi suất hợp lý. Thời gian triển khai từ năm 2026 và cơ bản hoàn thành năm 2030.

Cơ hội đưa hàng hóa ra các nước châu Âu

Để thực hiện thành công dự án, Bộ GTVT đề xuất Chính phủ, Quốc hội cho phép áp dụng các chính sách, cơ chế đặc thù. Trong đó có 13 chính sách thuộc thẩm quyền của Quốc hội và 4 cơ chế do Chính phủ quyết định.

Cụ thể, về huy động vốn, Bộ GTVT đề xuất cho phép Thủ tướng được quyết định phát hành trái phiếu Chính phủ trong trường hợp dự toán ngân sách nhà nước bố trí hàng năm không đáp ứng tiến độ. Chính phủ cũng có thể huy động vốn ODA, vốn vay ưu đãi nước ngoài để thực hiện dự án và không phải lập đề xuất dự án sử dụng vốn ODA.

Chính phủ được sử dụng nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách trung ương và các nguồn vốn hợp pháp khác cho dự án trong trường hợp đàm phán hiệp định vay không thành công, hoặc quy mô khoản vay không đủ.

Cạnh đó, Bộ GTVT cũng đề xuất cho phép các tỉnh thành tổ chức lập, điều chỉnh quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết vùng phụ cận ga đường sắt; điều chỉnh chức năng các khu đất trong vùng phụ cận ga đường sắt để khai thác quỹ đất.

Các khu vực dọc tuyến, vị trí gần nhà ga sẽ được tạo điều kiện phát triển đô thị, trung tâm thương mại..., tạo động lực phát triển kinh tế xã hội địa phương, tạo nguồn kinh phí thông qua bán đấu giá quỹ đất công xung quanh nhà ga.

Số tiền thu được từ khai thác quỹ đất vùng phụ cận ga đường sắt sau khi trừ đi chi phí, địa phương được giữ lại 50% và nộp 50% vào ngân sách trung ương để cân đối ngân sách cho dự án.

Ngoài ra, Bộ GTVT cũng đề xuất các chính sách liên quan đến việc khai thác mỏ vật liệu xây dựng, phát triển công nghiệp đường sắt, không phải thực hiện thi tuyển phương án kiến trúc nhà ga… Các chính sách này tương tự như Quốc hội đã cho phép áp dụng để triển khai dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam.

Lãnh đạo Bộ GTVT cho biết tuyến đường sắt hiện hữu khổ 1.000 mm được xây dựng từ thời Pháp, trong khi đường sắt các nước phục vụ chạy tàu liên vận quốc tế là khổ 1.435 mm. Chính vì vậy việc vận chuyển hàng hóa ra nước ngoài gặp khó khăn, phải chuyển tải hàng hóa.

Thêm vào đó, việc sớm đầu tư, hoàn thành tuyến đường sắt này nhằm hiện thực hóa các chủ trương, định hướng của Đảng, nghị quyết, kết luận của Bộ Chính trị và triển khai thực hiện các quy hoạch liên quan. Song song đó, giúp nước ta hiện thực hóa các thỏa thuận hợp tác chiến lược, tăng cường kết nối quốc tế.

Đặc biệt, dự án khi hoàn thành sẽ giúp hàng hóa trong nước "lên" tàu liên vận đi suốt đến châu Âu, giảm giá thành vận tải, chi phí logistics.

Hiện Chính phủ đang phối hợp với Ủy ban Kinh tế của Quốc hội để tiến hành các bước thẩm tra trước khi trình Quốc hội xem xét thông qua chủ trương đầu tư dự án này vào kỳ họp Quốc hội bất thường lần thứ 9, diễn ra vào giữa tháng hai này.

VIẾT LONG