Chung tay đẩy lùi bệnh tan máu bẩm sinh
Bệnh tan máu bẩm sinh còn gọi là Thalassemia là bệnh do tan máu di truyền, có 2 biểu hiện nổi bật là thiếu máu và ứ sắt trong cơ thể, nên bệnh nhân phải điều trị suốt đời. Nếu không được điều trị thường xuyên, đầy đủ sẽ có nhiều biến chứng, làm bệnh nhân chậm phát triển thể trạng, giảm sức học tập, lao động. Với phương châm “phòng bệnh hơn chữa bệnh”, thời gian qua, tỉnh đã triển khai nhiều biện pháp đồng bộ nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về bệnh tan máu bẩm sinh, từ đó thúc đẩy việc chủ động tầm soát, xét nghiệm sàng lọc di truyền trước hôn nhân, trước khi mang thai.
Hiểm họa âm thầm
Bệnh tan máu bẩm sinh (Thalassemia) là một rối loạn di truyền về máu khiến cơ thể không tạo đủ hemoglobin, dẫn đến thiếu máu mạn tính, tổn thương nhiều cơ quan. Bệnh không thể chữa khỏi hoàn toàn, bệnh nhân thể nặng phải truyền máu và dùng thuốc thải sắt suốt đời. Chi phí điều trị cho một bệnh nhân Thalassemia thể nặng có thể lên tới hàng trăm triệu đồng mỗi năm, gây áp lực lớn lên gia đình và hệ thống y tế.
Hiện nay, Việt Nam có khoảng 12 triệu người mang gen bệnh Thalassemia (chiếm khoảng 12% dân số), mỗi năm có khoảng 8.000 trẻ sinh ra mang gen bệnh, trong đó khoảng 2.000 trẻ bị Thalassemia thể nặng cần điều trị suốt đời. Những con số này đang gióng lên hồi chuông báo động về mức độ phổ biến và tác động nghiêm trọng của căn bệnh này đối với sức khỏe cộng đồng và sự phát triển giống nòi.
Tại Vĩnh Phúc, hiện có khoảng 50 bệnh nhân Thalassemia đang được điều trị tại các cơ sở y tế, riêng huyện Tam Đảo có 19 bệnh nhân – chủ yếu là trẻ em và thanh thiếu niên, đang phải điều trị định kỳ với tần suất truyền máu cao, ảnh hưởng lớn đến học tập và sinh hoạt.
Trao đổi với truyền thông, Trưởng Phòng Dân số và Phát triển, Sở Y tế Nguyễn Văn Cường cho biết: Bệnh Thalassemia có thể không biểu hiện ra bên ngoài, nhưng nếu một người mang gen bệnh kết hôn với người cũng mang gen bệnh, con sinh ra có thể mắc bệnh ở thể nặng. Việc xét nghiệm máu trước hôn nhân sẽ giúp xác định nguy cơ này, từ đó đưa ra quyết định sinh sản an toàn, trách nhiệm.
Đẩy mạnh công tác tuyên truyền...,
... xét nghiệm sàng lọc, phát hiện gen bệnh trong giai đoạn tiền hôn nhân và tiền thai sản là những biện pháp kiểm soát bệnh Thalassemia hiệu quả nhất.
“Thalassemia là một bệnh di truyền lặn, nếu cả hai vợ chồng cùng mang gen bệnh thì nguy cơ sinh con mắc bệnh thể nặng là rất cao. Đây là gánh nặng không chỉ với cá nhân, gia đình mà còn với toàn xã hội. Tuy nhiên, cộng đồng cần có cái nhìn cảm thông và tích cực với người mang gen bệnh. Họ hoàn toàn khỏe mạnh, có thể học tập, làm việc, sinh hoạt bình thường và có cuộc sống trọn vẹn nếu được tư vấn sinh sản đúng cách. Đừng kỳ thị – hãy đồng hành và hỗ trợ” - Trưởng Phòng Dân số và Phát triển, Sở Y tế Nguyễn Văn Cường nhấn mạnh.
Vì tương lai tươi sáng
Với phương châm “phòng bệnh hơn chữa bệnh”, những năm qua, ngành Y tế tỉnh đã triển khai nhiều biện pháp thiết thực nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về bệnh Thalassemia. Trong đó, việc đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân chủ động tầm soát, xét nghiệm sàng lọc gen bệnh trước hôn nhân và khi mang thai là giải pháp trọng tâm.
Hoạt động khám và tư vấn sức khỏe trước khi kết hôn đang được triển khai theo mô hình phối hợp hiệu quả, góp phần phát hiện sớm các trường hợp nghi ngờ mang gen bệnh, giúp người dân có định hướng chăm sóc sức khỏe sinh sản phù hợp. Qua công tác khám sàng lọc, kết hợp với các hoạt động truyền thông trực quan như diễu hành qua các trục đường chính, phát tờ rơi, truyền thông lưu động… đã tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng, giúp người dân nâng cao nhận thức phòng bệnh, hướng đến mục tiêu “Chủ động tầm soát – sinh con khỏe mạnh”.
“Thalassemia là bệnh lý di truyền có thể kiểm soát được nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Do đó, việc tuyên truyền, phát hiện sớm người mang gen bệnh thông qua tư vấn và sàng lọc tiền hôn nhân là một giải pháp quan trọng nhằm giảm thiểu số ca mắc mới. Thalassemia không phải là “chuyện của ai đó” mà là trách nhiệm của cả cộng đồng. Hãy cùng nhau hành động vì một tương lai không còn trẻ em sinh ra với căn bệnh tan máu bẩm sinh” - Trưởng Phòng Dân số và Phát triển, Sở Y tế Nguyễn Văn Cường chia sẻ.
Thực tế cho thấy, Thalassemia là vấn đề của toàn xã hội, ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế, đời sống và tương lai của giống nòi, do đó cần sự vào cuộc của các cấp, các ngành và toàn thể xã hội. Phòng bệnh là biện pháp kiểm soát hiệu quả nhất thông qua các xét nghiệm sàng lọc, phát hiện gen bệnh trong giai đoạn tiền hôn nhân và tiền thai sản. Từ đó góp phần kiểm soát bệnh, khống chế sự phát triển của nguồn gen bệnh, hạn chế trẻ em sinh ra bị bệnh cải thiện chất lượng sống cho người bệnh và nâng cao chất lượng dân số. Trên thực tế một số địa phương trên cả nước đã đưa xét nghiệm Thalassemia vào danh mục bắt buộc trong chương trình khám sức khỏe tiền hôn nhân.
Tại Vĩnh Phúc, để tăng cường hiệu quả trong kiểm soát bệnh, khống chế sự phát triển của nguồn gen bệnh, thời gian tới, ngành y tế tiếp tục phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể, chính quyền địa phương từng bước mở rộng công tác sàng lọc, đưa xét nghiệm Thalassemia trở thành một nội dung phổ biến trong khám sức khỏe tiền hôn nhân. Đây không chỉ là hành động thiết thực nhằm bảo vệ sức khỏe cho thế hệ tương lai, mà còn góp phần xây dựng một xã hội phát triển bền vững.
