Chuyển đổi số - động lực nâng cao hiệu quả quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia

Cán bộ Đồn Biên phòng Na Cô Sa, BĐBP tỉnh Điện Biên hướng dẫn người dân cách sử dụng mã QR đăng nhập vào “Hòm thư điện tử” trình báo, phản ánh thông tin về tội phạm, các hành vi vi phạm pháp luật trên biên giới cho BĐBP. Ảnh: Hải Đường

Trong lộ trình đó, Bộ Tư lệnh BĐBP đã kiện toàn Ban Chỉ đạo cải cách hành chính và chuyển đổi số, đồng thời, thành lập Ban Chỉ đạo phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo nhằm điều phối thống nhất các hoạt động ứng dụng công nghệ trong toàn lực lượng. Đến nay, các đồn Biên phòng đã được kết nối đường truyền số liệu quân sự; hàng trăm đơn vị có mạng máy tính quân sự và trang bị hệ thống máy tính chuyên dụng phục vụ ký số, trao đổi văn bản điện tử. Điều đó cho thấy bước tiến quan trọng trong quá trình hiện đại hóa hạ tầng kỹ thuật, tạo nền tảng vững chắc cho xây dựng môi trường làm việc điện tử, hướng tới “bộ đội số”.

Cùng với việc hoàn thiện hạ tầng công nghệ, các cơ quan, đơn vị trực thuộc BĐBP đã tích cực ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, điều hành, xử lý công việc. 100% văn bản nội bộ được trao đổi qua hệ thống điện tử, trong đó, hơn 99% có sử dụng chữ ký số tổ chức và cá nhân. Việc giảm thiểu giấy tờ hành chính không chỉ tiết kiệm thời gian, chi phí, mà còn nâng cao tính bảo mật, minh bạch, góp phần chuẩn hóa quy trình công tác, cải tiến phương thức chỉ huy trong điều kiện hiện đại.

Trên nền tảng đó, nhiều hệ thống, phần mềm nghiệp vụ được xây dựng và đưa vào hoạt động hiệu quả. Cổng thông tin thủ tục biên phòng điện tử (thutucbienphong.gov.vn) được kết nối với Cổng thông tin một cửa quốc gia, giúp người dân và doanh nghiệp thực hiện các thủ tục xuất nhập cảnh, xuất nhập bến trực tuyến thuận lợi, nhanh chóng. Từ năm 2021 đến nay, hệ thống đã tiếp nhận và xử lý hơn 472.000 hồ sơ hành chính, giảm đáng kể thời gian, công sức của cán bộ và người dân, đồng thời, hạn chế tối đa tiếp xúc trực tiếp, góp phần phòng ngừa tiêu cực, nhũng nhiễu trong giải quyết thủ tục.

Đáng chú ý, lực lượng BĐBP đã phối hợp với Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội (Viettel), Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Công an triển khai hệ thống quản lý, kiểm soát tàu cá kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia về nghề cá (VNfishbase) và cơ sở dữ liệu dân cư. Nhờ đó, công tác kiểm soát phương tiện và thuyền viên được số hóa, thống nhất trên phạm vi cả nước. Đến nay, hệ thống đã ghi nhận hơn 619.000 lượt phương tiện xuất, nhập bến; quản lý gần 100% phương tiện và hơn 287.000 thuyền viên, chủ tàu. Việc ứng dụng phần mềm di động giúp thời gian làm thủ tục xuất, nhập bến giảm từ 15–20 phút xuống chỉ còn 2–3 phút, tăng năng suất làm việc và hiệu quả quản lý, đồng thời, hỗ trợ tích cực cho công tác phòng, chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).

Cùng với đó, mô hình “Cửa khẩu thông minh” đang được BĐBP triển khai thí điểm tại các cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị, Tân Thanh (Lạng Sơn) và Kim Thành (Lào Cai). Hệ thống này ứng dụng các công nghệ hiện đại như sinh trắc học, mã vạch, chữ ký số, tự động hóa quy trình kiểm soát xuất nhập cảnh. Khi đi vào hoạt động, mô hình không chỉ rút ngắn thời gian làm thủ tục cho người, phương tiện, mà còn nâng cao năng lực quản lý, đảm bảo an ninh, tạo thuận lợi cho lưu thông hàng hóa và thương mại biên giới.

Trong công tác quản lý biên giới, BĐBP đã và đang khai thác hiệu quả Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, căn cước công dân và hộ chiếu điện tử. Hệ thống nhận diện khuôn mặt, vân tay đã được thí điểm tại 80 đồn Biên phòng có lưu lượng người xuất nhập cảnh lớn. Tính đến tháng 10/2025, đã có hơn 83.000 lượt tra cứu thông tin công dân bằng căn cước công dân gắn chip, gần 20.000 lượt tra cứu hộ chiếu điện tử, phục vụ đắc lực cho công tác kiểm tra, giám sát và phòng, chống tội phạm. Các ứng dụng công nghệ thông tin cũng được tích hợp trong lĩnh vực phòng chống ma túy, xử phạt vi phạm hành chính trực tuyến, góp phần hiện đại hóa hoạt động nghiệp vụ và tăng cường tính minh bạch trong quản lý.

Lực lượng Biên phòng cửa khẩu cảng Bà Rịa - Vũng Tàu, BĐBP thành phố Hồ Chí Minh khai thác hiệu quả hệ thống Vishipel trong việc giám sát và quản lý đội tàu mọi lúc, mọi nơi, đảm bảo an toàn qua cảnh báo rủi ro và hỗ trợ tìm kiếm cứu nạn, tối ưu hóa hoạt động khai thác và vận hành tuân thủ quy định pháp luật. Ảnh: Quang Anh

Không chỉ tập trung vào hạ tầng và công nghệ, Bộ Tư lệnh BĐBP còn chú trọng công tác tuyên truyền, bồi dưỡng kiến thức, hình thành “văn hóa số” trong toàn lực lượng. Các hội nghị, lớp tập huấn về Chính phủ điện tử, chuyển đổi số được tổ chức thường xuyên, giúp cán bộ, chiến sĩ nâng cao kỹ năng sử dụng phần mềm, khai thác dữ liệu, bảo đảm an toàn thông tin. Phong trào “Bình dân học vụ số”, “BĐBP thi đua đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số” đã trở thành động lực khích lệ tinh thần tự học, tự nghiên cứu, góp phần lan tỏa tinh thần đổi mới sáng tạo đến từng đơn vị, từng cá nhân.

Công tác tuyên truyền đến nhân dân khu vực biên giới cũng được đẩy mạnh. Hơn 139.000 buổi phổ biến, giáo dục pháp luật được tổ chức, trong đó, lồng ghép nội dung về chuyển đổi số, hướng dẫn người dân ứng dụng công nghệ trong quản lý hành chính, sản xuất, kinh doanh. Các cơ quan báo chí của BĐBP như Báo Biên phòng, Điện ảnh - Truyền hình Biên phòng, Tạp chí Khoa học giáo dục Biên phòng... thường xuyên tuyên truyền các mô hình, sáng kiến, gương điển hình tiên tiến trong lĩnh vực công nghệ, góp phần lan tỏa tinh thần chuyển đổi số đến tận cơ sở.

Nhờ sự chỉ đạo quyết liệt của Đảng ủy, Bộ Tư lệnh BĐBP và sự nỗ lực của toàn thể cán bộ, chiến sĩ, công tác chuyển đổi số trong toàn lực lượng đã đạt nhiều kết quả nổi bật. Hoạt động quản lý, chỉ huy, điều hành được thực hiện trên môi trường điện tử; thủ tục hành chính giảm đáng kể, tính minh bạch, chính xác được nâng cao. Nhiều mô hình như cửa khẩu thông minh, quản lý tàu cá điện tử, kiểm soát xuất nhập cảnh tự động... đã và đang mở ra bước tiến mới trong xây dựng “biên giới số”, “biên phòng thông minh”.

Có thể nói, chuyển đổi số không chỉ là xu thế, mà đã trở thành động lực quan trọng trong hiện đại hóa lực lượng BĐBP. Từ những bước đi bài bản, chắc chắn, lực lượng đang từng bước hình thành văn hóa làm việc số, đổi mới tư duy, cách thức tổ chức thực hiện nhiệm vụ. Với phương châm “Chuyển đổi số là động lực phát triển, là xu thế tất yếu”, BĐBP đang nỗ lực xây dựng lực lượng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, trong đó, một số lĩnh vực tiến thẳng lên hiện đại, góp phần bảo vệ vững chắc chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia trong kỷ nguyên số.

Thu Minh