Chuyên gia chung tay 'tìm thuốc giải' cho môi trường không khí Hà Nội

Giải mã nguồn gây ô nhiễm và tầm nhìn chiến lược

Các nghiên cứu và phân tích gần đây đều chỉ ra rằng, nguồn gây ô nhiễm không khí tại Hà Nội bao gồm khí thải từ phương tiện giao thông, hoạt động công nghiệp, xây dựng, đốt rác thải sinh hoạt và rơm rạ, cùng với các yếu tố thời tiết bất lợi như hiện tượng nghịch nhiệt, ít gió. Trong các cuộc họp vừa qua đã tái khẳng định những nhận định này, đồng thời đặt ra yêu cầu về một tầm nhìn chiến lược dài hạn, không chỉ giải quyết phần ngọn mà còn đi sâu vào gốc rễ vấn đề.

Ô nhiễm không khí đang ngày càng tăng cao tại Hà Nội. Ảnh: Quý Nguyễn

Theo các chuyên gia, ô nhiễm không khí là vấn đề đa ngành, đa lĩnh vực, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ và nhất quán. Việc đánh giá toàn diện các nguồn gây ô nhiễm và tác động của chúng là cơ sở để xây dựng các kịch bản hành động phù hợp cho từng giai đoạn, từng khu vực. Tầm nhìn chiến lược của Hà Nội cần hướng đến một đô thị xanh, sử dụng năng lượng sạch, với hệ thống giao thông công cộng hiện đại và các ngành công nghiệp thân thiện môi trường. Điều này cũng đồng nghĩa với việc TP phải có những cam kết mạnh mẽ về chính sách, đầu tư và cơ chế giám sát. Hà Nội đang từng bước xây dựng lộ trình hành động với nhiều "viên gạch" quan trọng, ưu tiên các giải pháp có thể triển khai ngay hoặc trong ngắn hạn để mang lại hiệu quả tức thì. Đầu tiên và quan trọng nhất là kiểm soát chặt chẽ khí thải từ giao thông.

TS Hoàng Dương Tùng – Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam cho biết, cần có một lộ trình cụ thể để loại bỏ dần các phương tiện quá niên hạn sử dụng hoặc không đạt tiêu chuẩn, đồng thời áp dụng các tiêu chuẩn khí thải Euro 4, Euro 5 cho phương tiện mới. Song song với đó, đẩy mạnh phát triển và khuyến khích sử dụng giao thông công cộng, đặc biệt là xe buýt điện và hệ thống đường sắt đô thị đang được đầu tư, là một giải pháp then chốt. Việc này không chỉ giảm thiểu khí thải mà còn giảm ùn tắc giao thông.

Đối với nguồn thải công nghiệp, TS Hoàng Dương Tùng nhận định, muốn giải quyết được bài toán này, việc quan trọng nhất là phải tiến hành kiểm kê, xác định một cách chính xác, cụ thể hiện nay Hà Nội có bao nhiêu DN, bao nhiêu cơ sở sản xuất với những thông số chi tiết để từ đó đưa ra giải pháp quản lý hiệu quả, kiểm soát chặt chẽ nguồn phát thải từ các DN, cơ sở sản xuất đó. “Cái này chúng ta hoàn toàn có thể làm được với sự phát triển của khoa học công nghệ như hiện nay. Các DN, cơ sở sản xuất cũng phải có trách nhiệm báo cáo thường xuyên. Tôi nghĩ đây là việc đầu tiên chúng ta cần làm và phải làm” – TS Hoàng Dương Tùng nhấn mạnh, đồng thời lưu ý rằng, việc kiểm kê, thống kê cần có những phương thức khác nhau giữa các nhóm đối tượng. Đặc biệt là cần xây dựng được một bộ quy chuẩn, một hệ thống chuẩn để áp dụng cho tất cả các đối tượng, các khu vực trên cả nước và dùng trong thời gian dài chứ không phải thay đổi theo từng năm và cái này có thể làm được ngay.

Đối với nguồn thải từ hoạt động xây dựng, TS Hoàng Dương Tùng cho rằng, ngoài các biện pháp “mềm” như quy định bảo đảm vệ sinh môi trường tại các công trường thì việc áp dụng giải pháp “cứng” là rất cần thiết. Giải pháp “cứng” ở đây chính là lắp đặt hệ thống camera giám sát tại tất cả các dự án, đến tận chân công trình. Với sự phát triển của khoa học công nghệ như hiện nay, giải pháp này hứa hẹn sẽ mang đến hiệu quả cao. Chỉ cần nhìn vào hiệu quả của hệ thống camera AI được lắp đặt trong để kiểm soát và xử lý vi phạm giao thông trong thời gian gần đây có thể thấy rõ điều này.

Kỳ vọng vào sự chuyển mình của Thủ đô

Mới đây, trong cuộc họp bàn giải pháp kiểm soát ô nhiễm không khí trên địa bàn Thủ đô diễn ra vào chiều 18/12 vừa qua, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) Hà Nội Nguyễn Xuân Đại cho biết, thời gian qua, TP cũng đạt được một số thành tựu đáng ghi nhận trong công tác kiểm soát các nguồn phát thải gây ô nhiễm không khí. Có thể kể đến việc xóa bỏ tình trạng đốt than tổ ong, xóa bỏ lò gạch thủ công trên địa bàn TP, tình trạng đốt rơm rạ, phụ phẩm nông nghiệp đã giảm đến 80%... Đặc biệt, ngành chăn nuôi đã có sự chuyển dịch đáng kể nhằm hạn chế các nguồn phát thải gây ô nhiễm không khí khi giảm tối đa chăn nuôi thương phẩm để tập trung vào sản xuất giống, định hướng phát triển nông nghiệp trải nghiệm, nông nghiệp sinh thái. Bên cạnh đó, công tác xử lý rác thải sinh hoạt cũng có nhiều bước tiến lớn với sự ra đời của nhiều nhà máy điện rác công suất lớn như Nhà máy điện rác Sóc Sơn, Nhà máy điện rác Seraphin. “Sắp tới sẽ có thêm 2 nhà máy điện rác nữa được xây dựng tại Sóc Sơn và Sơn Tây. Với sự ra đời của 2 nhà máy này, dự kiến đến năm 2028, toàn bộ lượng rác thải sinh hoạt của TP cơ bản sẽ được xử lý hết” – ông Nguyễn Xuân Đại cho biết.

Những giải pháp được đưa ra đều nằm trong "kế hoạch xanh" toàn diện của Hà Nội thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của TP trong cuộc chiến chống ô nhiễm không khí. Tuy nhiên, việc thực thi các giải pháp này không phải là điều dễ dàng. Nó đòi hỏi một sự đầu tư lớn về tài chính, công nghệ, nguồn nhân lực và đặc biệt là sự đồng lòng, phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, DN và mỗi người dân. Hàng triệu người dân Thủ đô đang đặt trọn niềm tin và kỳ vọng vào sự chuyển mình của Hà Nội. Một bầu không khí trong lành không chỉ là mong muốn mà là quyền được hưởng của mỗi người dân. "Kế hoạch xanh" của Hà Nội, nếu được triển khai một cách quyết liệt, khoa học và đồng bộ, sẽ không chỉ cải thiện chất lượng môi trường mà còn nâng cao chất lượng sống, góp phần xây dựng một Thủ đô văn minh, hiện đại và đáng sống hơn.

Giám đốc Sở NN&MT Hà Nội Nguyễn Xuân Đại nhấn mạnh, hiện nay chúng ta đã thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp. Đây là chính quyền gần dân nhất, sát dân nhất nên giờ là lúc cần phải huy động trách nhiệm của chính quyền địa phương một cách tối đa trong công cuộc làm sạch môi trường không khí Thủ đô. “Họ (chính quyền địa phương cơ sở - PV) phải vào cuộc. Chúng ta có làm tốt đến mấy mà chính quyền địa phương không vào cuộc thì cũng rất khó. Việc liên vùng, liên tỉnh cũng rất quan trọng. Bởi trong công cuộc bảo vệ môi trường không khí, Hà Nội có làm tốt đến mấy mà các địa phương khác không vào cuộc thì cũng không hiệu quả” – ông Nguyễn Xuân Đại cho hay.

Quý Nguyễn