Chuyên gia y tế: 'Cần xem xét cho học sinh, sinh viên học trực tuyến nếu chỉ số AQI trên 200'

Trao đổi với phóng viên, Tiến sĩ Thi Thị Duyên - Phó chủ nhiệm Khoa Hô hấp và Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Hồng Hải - Trung tâm Huấn luyện, đào tạo và chỉ đạo trực tuyến, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đã đưa ra những cảnh báo và giải pháp cấp thiết để bảo vệ sức khỏe học đường.

Gia tăng bệnh nhân nhập viện vì "sát thủ vô hình"

Thưa bác sĩ, những ngày gần đây chỉ số AQI tại Hà Nội liên tục chạm ngưỡng tím (mức rất xấu). Tại bệnh viện, bác sĩ có ghi nhận sự gia tăng nào về số lượng bệnh nhân đến khám các bệnh lý hô hấp không?

TS Thi Thị Duyên: Đúng là trong thời gian gần đây, khi các trạm quan trắc ghi nhận chỉ số AQI liên tục ở mức xấu và rất xấu (mức tím), tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 và các cơ sở y tế nói chung, chúng tôi đã ghi nhận sự gia tăng số lượng bệnh nhân đến khám vì các bệnh lý hô hấp.

Đáng chú ý nhất là nhóm đối tượng nhạy cảm như trẻ em mắc cúm, viêm đường hô hấp và những người cao tuổi có bệnh nền mạn tính. Thực tế lâm sàng cho thấy ô nhiễm không khí là yếu tố trực tiếp thúc đẩy các triệu chứng hô hấp tăng nặng, khiến nhu cầu nhập viện điều trị gia tăng rõ rệt.

Với chỉ số bụi mịn ở mức nguy hại như hiện nay, việc học sinh, sinh viên phải di chuyển ngoài đường vào giờ cao điểm để đến trường có gây ra những tổn thương cụ thể nào cho hệ hô hấp?

TS Thi Thị Duyên: Việc di chuyển vào giờ cao điểm, khi nồng độ bụi mịn PM2.5 đạt đỉnh và kẹt xe, có thể gây ra hai nhóm tổn thương chính cho các em.

Về cấp tính (ngay sau khi tiếp xúc), trẻ có thể bị kích ứng niêm mạc, rát họng, ho khan, thậm chí khó thở nhẹ hoặc khò khè. Đặc biệt, bụi mịn mang theo các chất độc như kim loại nặng bám sâu vào niêm mạc có thể gây viêm mũi xoang, viêm thanh quản cấp. Nghiên cứu cho thấy chỉ sau một đến hai giờ tiếp xúc, chức năng phổi (chỉ số FEV1/FVC) đã có thể bị giảm tạm thời.

Cảnh ùn tắc kéo dài, trời "phủ" bụi trắng xóa tại đường Nguyễn Trãi sáng 12/12. (Ảnh: Lê Vượng)

Về mạn tính (nếu phơi nhiễm hàng ngày), đây là điều chúng tôi lo ngại nhất. Bụi mịn PM2.5 đi sâu vào phế nang gây viêm mạn tính, làm tổn thương lớp biểu mô đường thở. Về lâu dài, nó có thể làm giảm sự tăng trưởng chức năng phổi ở trẻ, tăng nguy cơ mắc hen phế quản hoặc viêm phế quản mạn tính sớm. Ngoài ra, khi hàng rào bảo vệ niêm mạc suy yếu, trẻ rất dễ bị nhiễm trùng hô hấp như cúm, viêm phổi.

Tại sao nhóm học sinh, sinh viên lại chịu ảnh hưởng nặng nề và những ai cần đặc biệt thận trọng, thưa bác sĩ?

TS Thi Thị Duyên: Học sinh, sinh viên chịu tác động lớn hơn do bốn yếu tố cộng hưởng.

Thứ nhất là thời điểm, giờ đi học trùng đúng vào giờ cao điểm giao thông, cũng là lúc nồng độ bụi cao nhất trong ngày. Thứ hai là về sinh lý, phổi của trẻ đang trong giai đoạn phát triển nên nhạy cảm hơn nhiều so với người lớn.

Thứ ba là tần suất hô hấp, trẻ hít thở nhanh hơn, đồng nghĩa với việc lượng bụi hấp thu vào phổi tính trên trọng lượng cơ thể sẽ cao hơn. Cuối cùng là về hoạt động, các em thường hoạt động thể lực (đi bộ, đạp xe) khiến thông khí tăng, làm bụi PM2.5 đi sâu hơn vào phế nang.

Phụ huynh cần đặc biệt thận trọng nếu con em mình thuộc nhóm: Trẻ hen phế quản, trẻ có viêm mũi xoang dị ứng, tiền sử viêm tiểu phế quản tái diễn, hoặc các bạn sinh viên hay tập thể thao ngoài trời vào sáng sớm.

Đề xuất học online khi chỉ số AQI vượt ngưỡng 200

Có ý kiến đề xuất cho học sinh chuyển sang học trực tuyến (online) trong những ngày ô nhiễm đạt đỉnh. Dưới góc độ chuyên môn y tế, bác sĩ đánh giá thế nào về giải pháp này và ngưỡng AQI nào là báo động?

TS Thi Thị Duyên: Dưới góc độ y tế, việc giảm phơi nhiễm trong thời điểm ô nhiễm đỉnh cao là can thiệp quan trọng để bảo vệ sức khỏe. Tham chiếu theo kinh nghiệm của các quốc gia như Hàn Quốc (cho nghỉ khi AQI khoảng 200-250) hay Ấn Độ, Trung Quốc, và khuyến cáo y văn, chúng tôi đưa ra gợi ý tham khảo cho các nhà quản lý giáo dục.

Cụ thể, khi AQI ở mức trên 150, nhà trường và gia đình nên cân nhắc cho nhóm trẻ có nguy cơ cao (như hen suyễn, cơ địa dị ứng nặng) được nghỉ học hoặc hạn chế tối đa ra ngoài.

Khi AQI trên 200 liên tục (mức rất xấu), đây là ngưỡng cảnh báo mà việc xem xét cho học sinh tạm dừng đến trường hoặc chuyển sang học online trong một đến hai ngày là rất cần thiết để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Tuy nhiên, nếu việc nghỉ học chưa thể thực hiện ngay, tôi khuyến cáo các trường học bắt buộc cắt giảm hoặc hủy bỏ hoàn toàn các hoạt động ngoài trời như chào cờ, thể dục, đá bóng... trong những ngày này.

Để đảm bảo môi trường an toàn trong lớp học ngay lúc này, các nhà trường có thể áp dụng giải pháp gì về cơ sở vật chất, thưa bác sĩ?

BSCK2 Nguyễn Hồng Hải: Trong điều kiện chưa thể trang bị các hệ thống lọc khí chuyên dụng, các nhà trường hoàn toàn có thể áp dụng các biện pháp thực tế.

Cần kiểm soát thông khí bằng cách đóng kín cửa sổ và cửa ra vào trong các khung giờ cao điểm sáng và chiều để ngăn bụi xâm nhập. Chỉ mở cửa thông gió vào buổi trưa khi chỉ số AQI đã giảm.

Đặc biệt lưu ý vấn đề "vệ sinh ướt". Thay vì quét nhà khô làm bụi bay lên, cần tăng cường lau sàn nhà, lau bàn ghế bằng khăn ẩm. Bụi mịn rất dễ bám vào bề mặt và việc lau ướt giúp loại bỏ chúng hiệu quả. Bên cạnh đó, nên tăng không gian xanh bằng việc trồng thêm cây ở hành lang hoặc trong lớp học để hỗ trợ điều hòa không khí.

Về chăm sóc cá nhân, nhà trường cần nhắc nhở học sinh đeo khẩu trang ngay khi ra khỏi lớp và vệ sinh mũi họng, rửa tay sạch sẽ trước khi ăn bán trú.

Cuối cùng, tôi muốn nhắn nhủ phụ huynh hãy bình tĩnh. Bên cạnh việc che chắn bên ngoài, hãy chú trọng nâng cao miễn dịch cho trẻ bằng dinh dưỡng đủ chất và uống đủ nước. Đó là "lá chắn" tốt nhất cho các con trong mùa ô nhiễm này.

Xin cảm ơn các Bác sĩ!