Có một số giáo viên không thực hiện trách nhiệm công vụ, bớt lại chương trình để dạy thêm

Chiều 19/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, dưới sự điều hành của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội đã chất vấn Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn.

Báo cáo mở đầu phiên chất vấn, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, thời gian qua, lãnh đạo Đảng và Nhà nước đưa ra nhiều chính sách đột phá cho giáo dục, như chỉ đạo miễn học phí cho học sinh mầm non và phổ thông, phổ cập giáo dục mầm non, xây dựng Nghị quyết của Bộ Chính trị trong phát triển giáo dục, thông qua Luật Nhà giáo với nhiều điểm quan trọng. Dù vậy, Bộ trưởng bày tỏ ngành đối mặt nhiều thách thức trong nâng cao chất lượng, dân trí, chất lượng dạy học, đổi mới đào tạo, giáo dục thường xuyên an toàn, nhân văn, hiện đại. Điều này đòi hỏi ngành nỗ lực, sáng tạo nhiều hơn để vượt qua khó khăn.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn trả lời chất vấn.

Vấn đề được rất nhiều đại biểu quan tâm chất vấn là dạy thêm, học thêm gồm các đại biểu Nguyễn Văn Mạnh (đoàn Vĩnh Phúc); Nguyễn Thị Tuyết Nga (đoàn Quảng Bình); Nguyễn Thị Lệ Thủy (đoàn Bến Tre); Nguyễn Văn Huy (đoàn Thái Bình)...

Đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga (Quảng Bình) chất vấn về hệ lụy của việc dạy thêm tràn lan, đâu là nguyên nhân cốt lõi của hiện tượng này và giải pháp?

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho hay sở dĩ người ta cần dạy thêm, học thêm là bởi vì nó chưa đủ, chưa đủ cho nên phải thêm và thẳng thắn thừa nhận: "Mà có nhiều thứ chưa đủ. Chưa đủ đầu tiên là lương giáo viên chưa đủ để sống. Chưa đủ trường lớp để các cháu không phải cạnh tranh, đặc biệt là ở các thành phố lớn, đô thị, khu đông dân cư. Các kỳ thi vào cấp trung học căng thẳng hơn thi vào đại học; phụ huynh chưa đủ niềm tin, chưa đủ thỏa mãn khi con mình thành tích chưa cao. Việc đổi mới chương trình dạy và học vẫn còn cần làm nhiều hơn nữa trong thời gian tới" - Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nói đồng thời cho biết thêm, hiệu trưởng, người đứng đầu trường đại học, giáo viên chưa hoàn thành trách nhiệm của chương trình chính; sự đổi mới giáo dục từ trong ngành vẫn còn làm nhiều việc mới đáp ứng được và thừa nhận việc quản lý, điều hành còn nhiều vấn đề chưa đủ. "Đó là gốc rễ của vấn đề, cốt lõi để chúng ta chuyển từ giáo dục tiếp cận trang bị kiến thức sang phát triển năng lực trẻ em. Thời gian qua dù làm được nhiều việc những còn thiếu nhiều điều kiện. Do vậy để giảm học thêm, dạy thêm không thể có duy nhất một giải pháp mà cần giải pháp tổng thể" - Bộ trưởng nói.

Đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga chất vấn.

Cũng chất vấn nội dung này, đại biểu Nguyễn Văn Huy (đoàn Thái Bình) cho rằng làm tốt công tác chuyên môn, đảm bảo chất lượng giờ học chính khóa sẽ là giải pháp rất quan trọng và cơ bản khắc phục tình trạng này. Cần xem xét phải chăng kiến thức quá nặng và cách thức thi cử, kiểm tra, đánh giá.

Trả lời, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho rằng từ góc độ chuyên môn, việc dạy thêm - học thêm là một khâu, một phần trong hệ thống mang tính tổng thể của giáo dục tiếp cận trang bị kiến thức. Đó là sách giáo khoa đóng gói kiến thức để chuyển giao, thầy cô truyền thụ kiến thực, thi cử kiểm tra kiến thức; dạy thêm học thêm là một khâu trong chuỗi kiến thức như vậy. Vì vậy nếu tiếp tục kéo dài dạy học theo kiểu trang bị kiến thức, trong thời đại kiến thức bùng nổ, giáo dục sẽ không đổi mới được và đứng trước sự thất bại. Việc dạy thêm - học thêm trang bị kiến thức theo lối cũ sẽ là cản trở sự đổi mới.

Đại biểu Nguyễn Văn Huy chất vấn.

Việc đưa ra thông tư 29 về dạy thêm - học thêm, theo Bộ trưởng không chỉ để giải quyết vấn đề xã hội mà là mở đường cho hệ thống mới phát triển năng lực của trẻ em. Theo đó, sách giáo khoa là tài liệu, thầy là người chỉ hướng, hỗ trợ và lớp học thầy cô là người dẫn đường, chỉ lối, làm hết trách nhiệm của mình. Tức là giải quyết vấn đề mà trẻ em đối mặt là năng lực tự học, tự mở rộng kiến thức để ứng phó trong thời đại bùng nổ trí thức.

"Việc dạy học thêm không phải không có ý nghĩa nhưng rất ít mang lại giá trị cho sự phát triển con người. Nếu nhìn dạy thêm học thêm từ góc độ hệ lụy một cách sâu xa, thì thấy cần phải quyết liệt với việc này. Đó là giáo viên giữ thói quen cũ, không có thời gian củng cố kiến thức. Chương trình giáo dục mới cần giáo viên chấm bài, nhận xét học sinh, đánh giá, cập nhật phương pháp mới. Nếu cứ mải miết dạy thêm sẽ ra sao đây? Vì vậy, giải pháp tổng thể là cần hoàn thành thật tốt chương trình chính khóa, giáo viên phải hoàn thành hết trách nhiệm công vụ, là vấn đề quan trọng của đổi mới giáo dục" - Bộ trưởng nêu vấn đề.

Vê quá tải chương trình và việc thi cử, Bộ trưởng nói chương trình 2018 thay đổi nhiều và giảm tải nhiều so với 2006. Việc quá tải hay không phải so sánh với chương trình giáo dục phổ thông đang vận hành. So với các nước Đông Nam Á, ở nhóm môn toán và khoa học tự nhiên, chương trình của ta không nặng hơn. Hiện đang hết một chu kỳ giáo dục, nên bộ đang tổng kết, triển khai đánh giá và có những nội dung cần điều chỉnh, như tăng tính thực học. Cũng không thể muốn học sinh học nhẹ, chơi nhiều trong bối cảnh phát triển, như vậy sẽ rất khó khăn.

Về thi cử, tính chất là đánh giá năng lực cho phù hợp, giảm loại bài có tính đánh đố, toán mẹo. Đây là những thứ khiến học sinh vật vã trong lò luyện thi, nên việc ra đề hướng vào luyện thi đánh giá năng lực và khả năng tư duy. Quá trình này phải điều chỉnh từng bước, vì giáo dục là quá trình chứ không phải mong muốn một sớm một chiều, thay đổi bất ngờ là không phù hợp.

Trả lời các đại biểu chất vấn sau cũng về nội dung này, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn thừa nhận, ngoài những giáo viên tuân thủ đúng yêu cầu, dạy hết chương trình thì cũng có những người không thực hiện trách nhiệm công vụ, bớt lại chương trình để làm việc khác (dạy thêm). “Đó chỉ là bộ phận nhưng chính sách của Bộ cũng hướng tới điều đó để bảo đảm liêm chính trong công việc của nhà giáo” - Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh.

Về câu hỏi của đại biểu Nguyễn Văn Mạnh (đoàn Vĩnh Phúc) về việc học sinh tự nguyện học thêm thì giáo viên có được dạy không, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, trong trường hợp học sinh tự nguyện, đối với các giáo viên, khi học sinh có nhu cầu mà ngoài thời gian chính khóa thì quan trọng hướng dẫn cho học sinh tự học, sử dụng buổi học thứ 2 hiệu quả chứ không phải các học sinh có nhu cầu "nài học thêm là dạy thêm".

Phương Thủy