Cơ quan điều tra cần vào cuộc làm rõ dấu hiệu sản xuất dầu nhớt giả

Trong các kỳ trước của tuyến bài “Công nghệ và đường đi của dầu đỏ”, Báo Điện tử VTC News đã ghi nhận hàng loạt cơ sở sản xuất, tái chế dầu diesel từ nhớt thải hoạt động rầm rộ ở nhiều địa phương.

Theo như lời của ông trùm công nghệ “dầu đỏ” thì có đến 80% cơ sở không có giấy phép, trong khi 20% còn lại núp bóng doanh nghiệp xử lý môi trường để hợp thức hóa việc thu gom nhớt thải, rồi tái chế thành hàng triệu lít dầu diesel mỗi tháng - hoàn toàn không được cấp phép sản xuất, chứng nhận hợp chuẩn, hợp quy trước khi tung ra thị trường tiêu thụ.

Sản xuất dầu hay hủy hoại môi trường

Dầu khí là ngành công nghiệp tỷ đô. Thế nhưng, như Báo Điện tử VTC News đã đề cập trong các phóng sự điều tra trước, với mức đầu tư chỉ từ vài trăm triệu đến vài tỷ đồng, người dân ở Đồng Tháp và đặc biệt là những công ty môi trường như Cao Gia Quý ở huyện Đồng Phú, tỉnh Bình Phước cũ, nay thuộc tỉnh Đồng Nai, đã có thể sản xuất ra hàng chục ngàn lít dầu diesel mỗi ngày từ nhớt thải.

Vậy dầu diesel được tạo ra từ nhớt thải bằng công nghệ tái chế đơn giản có đạt tiêu chuẩn chất lượng?

Theo Tiến sĩ Bùi Trọng Vinh, nguyên Trưởng khoa Kỹ thuật Địa chất và Dầu khí, nay là Viện trưởng Viện Nghiên cứu Năng lượng Bền vững, Trường Đại học Bách khoa TP.HCM, bên cạnh sức mạnh tài chính tỷ đô, để sản xuất các loại dầu, mặt hàng bắt buộc phải hợp chuẩn hợp quy, đơn vị sản xuất cần rất nhiều giấy phép của các cơ quan chức năng như Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Chính vì vậy, hàng loạt công ty lọc dầu, hóa dầu quy mô nhỏ đã phải dừng “cuộc chơi tỷ đô”. Hiện tại, Việt Nam chỉ còn ba công ty lọc dầu, hóa dầu lớn hoạt động; tiêu biểu như nhà máy lọc dầu Dung Quất, cũng cần nguồn nhân lực, công nghệ và đầu tư lớn từ nước ngoài.

“Một mũi khoan thôi cũng đã tiêu tốn cả triệu USD rồi. Chúng tôi vẫn gọi là ngành… vũ trụ. Để sản xuất dầu có rất nhiều điều cần xem xét.

Thứ nhất là phải thẩm định công nghệ xem có đảm bảo không. Thứ hai là vốn đầu tư bao nhiêu FDI và chúng ta kiểm soát bao nhiêu. Thứ ba là môi trường – sản phẩm có đạt tiêu chí về môi trường ở Việt Nam không”, tiến sĩ Vinh phân tích.

Tiến sĩ Bùi Trọng Vinh chia sẻ với phóng viên về quy trình sản xuất dầu nhớt.

Trong khi đó, khi xem những hình ảnh về quá trình sản xuất dầu, lọc dầu từ nhớt thải ở Đồng Tháp và công ty Cao Gia Quý ở Đồng Nai do phóng viên Báo Điện tử VTC News cung cấp, PGS.TS Phạm Xuân Mai cũng không khỏi kinh ngạc.

Chuyên gia bộ môn Ô tô và Máy động lực, nguyên Trưởng khoa Kỹ thuật Giao thông, Trường ĐH Bách khoa TP.HCM, cho rằng tái chế nhớt thải thành dầu diesel là xu hướng cần thiết để bảo vệ môi trường, nhưng cách vận hành của những cơ sở này hủy hoại môi trường và sản phẩm không đảm bảo kỹ thuật.

PGS.TS Phạm Xuân Mai khẳng định: “Những người làm việc đó không theo tiêu chuẩn quy định nào cả. Chỉ vì lợi nhuận, họ cho ra sản phẩm không đạt tiêu chuẩn. Ví dụ, diesel có quy định là nhiệt trị 1500 kcal/500 kg. Khi không đạt, chắc chắn gây nguy hiểm: động cơ không hoạt động tốt, tiêu hao nhiên liệu nhiều, mài mòn động cơ và gây ô nhiễm môi trường.”

Như vậy, theo các chuyên gia hàng đầu Việt Nam về dầu khí và động cơ, sản phẩm dầu diesel, dầu gốc do Công ty Cao Gia Quý sản xuất không đảm bảo về mặt môi trường và kỹ thuật để lưu hành.

PGS.TS Phạm Xuân Mai cho rằng dầu không hợp chuẩn gây ra nhiều tác hại.

Sản xuất không phép

Báo Điện tử VTC News đã liên hệ với các cơ quan quản lý nhà nước về mặt hàng xăng dầu để tìm hiểu thông tin. Trong đó, Bộ Công Thương khẳng định chưa cấp Giấy xác nhận đủ điều kiện sản xuất dầu diesel cho Công ty Môi trường Cao Gia Quý. Trong khi đó, Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết chưa thử nghiệm, xác nhận hợp chuẩn hợp quy đối với sản phẩm dầu diesel từ nhớt thải của công ty này.

Từ phân tích của các chuyên gia dầu khí, động cơ cũng như dựa trên phản hồi của Bộ Công Thương và Bộ Khoa học Công nghệ, luật sư Nguyễn Tư Thúc – Đoàn Luật sư TP.HCM cho rằng:

“Đầu tiên phải khẳng định đây là hàng kém chất lượng. Căn cứ các quy định của nhà nước về chất lượng, hợp chuẩn hợp quy với các nguồn gốc, đặc tính kỹ thuật tự nhiên, nếu hàm lượng và giá trị sử dụng dưới 70% là hàng giả”.

Công văn trả lời VTC News của hai bộ quản lý về mặt hàng xăng dầu

Cùng quan điểm với luật sư Thúc, luật sư Nguyễn Văn Hiệp nhấn mạnh: “Các cơ quan chức năng cần vào cuộc. Nhưng muốn nói gì thì nói, trách nhiệm đầu tiên thuộc về quản lý thị trường, tiếp đến là chính quyền sở tại. Cơ quan điều tra cũng phải vào cuộc. Tùy mức độ, có thể xử lý hành chính hoặc hình sự”.

Văn bản của Bộ Khoa học và Công nghệ cũng nêu rõ: trường hợp doanh nghiệp hoạt động sản xuất chưa đủ điều kiện, Bộ Công Thương/Sở Công Thương có trách nhiệm kiểm tra và xử lý.

Trường hợp dầu diesel chưa được chứng nhận hợp chuẩn Việt Nam mà đưa ra thị trường, việc xử lý thuộc thẩm quyền của Bộ Khoa học và Công nghệ.

Theo các luật sư, cơ quan công an cần vào cuộc xác minh làm rõ

Ngoài ra, cơ quan điều tra Bộ Công an cũng cần vào cuộc làm rõ những dấu hiệu sản xuất hàng giả là dầu tại Công ty Cao Gia Quý và các cá nhân, tổ chức liên quan, theo tinh thần chỉ đạo từ Công điện số 65/CĐ-TTg và Chỉ thị số 13/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ, về tăng cường chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả.

Nhóm phóng viên