Công nghệ blockchain đang cách mạng hóa kiểm toán và kiểm soát

Blockchain mở ra cơ hội giúp báo cáo tài chính và kết quả kiểm toán chính xác, tin cậy hơn. Ảnh: ST

Tăng tính minh bạch và khả năng truy xuất nguồn gốc

Về bản chất, blockchain là công nghệ sổ cái phân tán và phi tập trung, ghi lại các giao dịch trên một mạng lưới máy tính. Mỗi giao dịch được liên kết mật mã với giao dịch trước đó, tạo thành một chuỗi các khối. Bản chất bất biến và minh bạch này của blockchain đảm bảo rằng sau khi giao dịch được ghi lại, nó không thể bị thay đổi hoặc can thiệp, mang lại tính toàn vẹn cho dữ liệu. Các chuyên gia nhấn mạnh rằng, blockchain mang đến cơ hội đan xen thách thức cho kiểm toán.

Công nghệ blockchain đặt ra một số thách thức cho hoạt động kiểm toán, chủ yếu xuất phát từ bản chất phi tập trung của nó. Hệ thống sổ cái phân tán có nghĩa là các bản ghi giao dịch được phân tán trên nhiều nút, khiến cho các kiểm toán viên khó có thể truy cập và xác minh dữ liệu theo cách tập trung. Hơn nữa, blockchain thay đổi cách kiểm toán viên truy cập dữ liệu theo hướng cung cấp sổ cái minh bạch và chống giả mạo. Điều này làm giảm nhu cầu đối chiếu phức tạp vì tất cả các giao dịch đều được ghi lại an toàn theo thời gian thực, tuy nhiên, kiểm toán viên phải thích ứng với các công cụ và kỹ thuật mới để phân tích dữ liệu trên blockchain hiệu quả.

Bất chấp những thách thức này, công nghệ blockchain mang lại lợi ích cho kiểm toán, chẳng hạn như tăng tính minh bạch, khả năng truy xuất nguồn gốc và hiệu quả. Kiểm toán viên có thể sử dụng các kỹ thuật mã hóa để xác minh tính toàn vẹn của giao dịch và đảm bảo tuân thủ các quy định. Nhìn chung, trong khi blockchain đặt ra những thách thức riêng, nó cũng mở ra cơ hội giúp báo cáo tài chính và kết quả kiểm toán chính xác, tin cậy hơn.

Tận dụng blockchain để theo dõi và đánh giá quy trình

Công nghệ blockchain có tiềm năng to lớn trong việc chuyển đổi các quy trình kiểm toán và kiểm soát trên nhiều ngành công nghiệp khác nhau. Các ví dụ thực tế trong quản lý chuỗi cung ứng, kiểm toán tài chính và quản lý dữ liệu chăm sóc sức khỏe là minh chứng rõ nét nhất cho những lợi ích hữu hình của việc tích hợp chuỗi khối vào các hệ thống hiện có. Theo đó, trong quản lý chuỗi cung ứng, các công ty có thể sử dụng blockchain để theo dõi quá trình vận chuyển hàng hóa từ điểm xuất phát đến người tiêu dùng. Mỗi giao dịch hoặc chuyển nhượng quyền sở hữu đều được ghi lại trên blockchain, tạo ra sổ cái bất biến và minh bạch về mọi hoạt động. Tính minh bạch này giúp đảm bảo rằng tất cả các bên liên quan có thể xác minh tính xác thực và toàn vẹn của sản phẩm, giảm nguy cơ gian lận hoặc giả mạo.

Tháng 10/2016, công ty Walmart đã hợp tác với IBM để sử dụng nền tảng IBM Food Trust theo dõi nguồn gốc của các sản phẩm thực phẩm từ trang trại đến bàn ăn. Hệ thống này ghi lại từng giao dịch trong chuỗi cung ứng trên sổ cái blockchain, từ đó Walmart đã cải thiện đáng kể khả năng truy xuất nguồn gốc của xoài tại Hoa Kỳ, giảm thời gian cần thiết để truy xuất nguồn gốc của chúng từ bảy ngày xuống chỉ còn 2,2 giây. Tương tự như vậy, tại Trung Quốc, Walmart đã áp dụng blockchain để theo dõi thịt lợn, đảm bảo tính xác thực của sản phẩm, ngăn ngừa gian lận, tuân thủ các tiêu chuẩn chất lượng và giảm nguy cơ hàng giả.

Để kiểm toán chuỗi cung ứng, kiểm toán viên có thể sử dụng dữ liệu blockchain để theo dõi lịch sử của sản phẩm, xác minh thời gian và đảm bảo rằng mỗi giao dịch khớp với dữ liệu được ghi lại trên blockchain. Chẳng hạn như, kiểm toán viên có thể kiểm tra xem sản phẩm dán nhãn hữu cơ có đủ dữ liệu xác minh được từ trang trại đến nhà bán lẻ hay không, đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn chất lượng và yêu cầu theo quy định.

Tương tự, hợp đồng thông minh - thỏa thuận kỹ thuật số được ký và lưu trữ trên blockchain có thể tự động hóa một số khía cạnh của quy trình kiểm toán và kiểm soát, tăng thêm hiệu quả và độ chính xác. Một ví dụ nổi bật về hợp đồng thông minh trên blockchain là việc sử dụng các hợp đồng này để thanh toán tiền bản quyền trong ngành công nghiệp âm nhạc. Theo truyền thống, việc theo dõi và phân phối tiền bản quyền cho nghệ sĩ liên quan đến các quy trình phức tạp và thường không minh bạch, dễ xảy ra lỗi và chậm trễ. Với các hợp đồng thông minh dựa trên blockchain, các bên liên quan có thể tự động hóa các khoản thanh toán và phân phối tiền bản quyền cho tất cả các bên dựa trên các quy tắc được mã hóa.

Thông qua quy trình minh bạch, kiểm toán viên có thể kiểm tra mã của hợp đồng thông minh để đảm bảo nó được thiết kế và triển khai đúng cách. Đồng thời, sử dụng trình khám phá blockchain để xác minh các điều khoản của hợp đồng đang được thực hiện theo đúng mục đích, với mỗi khoản thanh toán tiền được ghi lại chính xác.

Đối với lĩnh vực tài chính, các quy trình kiểm toán theo truyền thống đòi hỏi nhiều nhân lực và rủi ro. Ngược lại, blockchain tự động hóa các quy trình bằng cách cung cấp một bản ghi duy nhất, chính xác, có thể xác minh và không thể thay đổi các giao dịch tài chính. Các doanh nghiệp kiểm toán có thể tận dụng công nghệ này để giảm thời gian, chi phí kiểm toán và nâng cao độ tin cậy trong khi vẫn đối chiếu các giao dịch theo thời gian thực, xác minh tính chính xác của hồ sơ tài chính và phát hiện các bất thường hoặc sai lệch.

Để kiểm toán các giao dịch tài chính trên blockchain, kiểm toán viên có thể sử dụng các công cụ phân tích để theo dõi các giao dịch, xác minh số dư và đảm bảo rằng tất cả các hồ sơ đều chính xác, nhất quán với báo cáo tài chính. Các công cụ này cũng có thể giúp xác định hoạt động bất thường hoặc đáng ngờ dẫn đến gian lận hoặc hành vi sai phạm về tài chính./.

THÙY LÊ