CPI khó có khả năng tăng đột biến

Bà Nguyễn Thu Oanh, Trưởng ban Thống kê dịch vụ và giá (Cục Thống kê, Bộ Tài chính)

Tốc độ tăng trưởng kinh tế 9 tháng năm nay cao nhất kể từ năm 2011. Thông thường, GDP tăng kéo theo lạm phát, nhưng năm nay lạm phát vẫn được kiểm soát thành công. Theo bà, nguyên nhân do đâu?

Đó là nhờ sự điều hành linh hoạt, hiệu quả của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ. Từ đầu năm đến nay, cải cách hành chính được Chính phủ đặc biệt chú trọng, đơn giản hóa thủ tục, sắp xếp và điều chỉnh địa giới hành chính nhằm tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý.

Song song với cải cách, Chính phủ chỉ đạo quyết liệt các bộ, ngành, địa phương triển khai đồng bộ các giải pháp điều hành giá, bảo đảm cân đối cung - cầu hàng hóa, nhất là những mặt hàng thiết yếu, kiểm soát lạm phát và phục hồi kinh tế. Chính sách giảm thuế, phí, hỗ trợ lãi suất, khuyến khích sản xuất trong nước, thúc đẩy đổi mới công nghệ và kết nối thị trường được thực hiện linh hoạt, bám sát diễn biến kinh tế thế giới, tạo động lực cho sản xuất, kinh doanh phát triển bền vững.

Các chính sách hỗ trợ trực tiếp thị trường có thể kể đến là: giảm 2% thuế suất thuế giá trị gia tăng; giảm thuế nhập khẩu cho nhiều nhóm hàng; kéo dài chương trình ưu đãi thuế đối với công nghiệp hỗ trợ ô tô đến hết năm 2027; ưu đãi lệ phí trước bạ đối với ô tô điện chạy pin; tiếp tục giảm phí, lệ phí từ 10% đến 50%; hạ thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu...

Lạm phát được kiểm soát hiệu quả còn nhờ Thủ tướng kịp thời ban hành Công điện 82/CĐ-TTg về việc đẩy mạnh cao điểm đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ; Công điện 85/CĐ-TTg về việc tăng cường các giải pháp quản lý, bình ổn giá vật liệu xây dựng.

Vậy còn vai trò của các bộ, ngành và địa phương trong công tác kiểm soát lạm phát thì sao, thưa bà?

Bộ Tài chính là cơ quan đầu mối giúp Chính phủ thực hiện chức năng quản lý nhà nước về giá. Có thể nói, Bộ Tài chính đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm trong điều hành giá cả thị trường trong nhiều năm qua. Đặc biệt, kể từ khi đại dịch Covid-19 xảy ra đến nay, việc điều hành giá phải bảo đảm hai mục tiêu: vừa hỗ trợ sản xuất, tăng trưởng kinh tế, vừa kiểm soát CPI dưới ngưỡng Quốc hội đặt ra.

Các chính sách gia hạn, miễn, giảm, ưu đãi thuế, phí, lệ phí, tiền thuê đất kể trên do Quốc hội và Chính phủ ban hành đều dựa trên cơ sở đề xuất, kiến nghị của Bộ Tài chính. Đồng thời, theo chức năng, quyền hạn của mình, Bộ Tài chính đã chủ động giảm mức thu của hàng chục loại phí, lệ phí từ 10% đến 50%.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã kịp thời quy định đặc điểm kinh tế - kỹ thuật đối với hàng hóa, dịch vụ thuộc Danh mục Bình ổn giá, Danh mục Kê khai giá do Bộ quản lý. Ngân hàng Nhà nước một mặt tăng dư nợ cho vay để hỗ trợ người dân, doanh nghiệp đầu tư, mở rộng hoạt động sản xuất, kinh doanh, mặt khác yêu cầu hệ thống ngân hàng thương mại bình ổn và giảm lãi suất cho vay.

Ở địa phương, nhiều nơi đẩy mạnh chương trình khuyến công, xúc tiến thương mại, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, triển khai các chính sách góp phần cải thiện môi trường đầu tư, thúc đẩy sản xuất - xuất khẩu trong bối cảnh kinh tế thế giới nhiều biến động. Có thể kể đến TP. Huế ban hành chính sách hỗ trợ, khuyến khích phát triển sản xuất nông nghiệp đến năm 2030; Hà Nội quy định chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp để khôi phục vùng bị thiệt hại do thiên tai, dịch hại thực vật.

Việc kiểm soát lạm phát hiệu quả không thể không nhắc tới yếu tố hỗ trợ từ bên ngoài, vì kinh tế Việt Nam là một phần của kinh tế thế giới?

Là một phần của nền kinh tế toàn cầu, biến động kinh tế và thị trường hàng hóa thế giới tác động cả trực tiếp và gián tiếp đến Việt Nam. Trong 9 tháng năm nay, chi phí nguyên liệu nhập khẩu, biến động tỷ giá và phụ thuộc nguồn cung bên ngoài tiếp tục gây sức ép lên sản xuất.

Một số mặt hàng nguyên liệu nhập khẩu chủ yếu tăng so với cùng kỳ năm trước như: giá hàng rau quả tăng hơn 17%; dầu mỡ động, thực vật tăng gần 12,98%; cao su nguyên liệu tăng 12,07%. Tuy nhiên, các mặt hàng này tác động không nhiều, do Việt Nam chủ động được nguồn sản xuất trong nước.

Những hàng hóa là đầu vào sản xuất chỉ tăng nhẹ hoặc giảm giá, như hóa chất tăng khoảng 7,8%; xơ, sợi dệt tăng 0,48%; than đá giảm 18,37%; thức ăn chăn nuôi và nguyên liệu giảm 11,32%; lúa mì giảm 6,21%; sắt thép giảm 5,8%...

Tính chung, trong 9 tháng của năm 2025, Chỉ số Giá nguyên nhiên vật liệu dùng cho sản xuất tăng 4,09% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, Chỉ số Giá nguyên nhiên vật liệu dùng cho công nghiệp chế biến, chế tạo tăng 4,43%; dùng cho xây dựng tăng 2,33%; dùng cho sản xuất nông, lâm, thủy sản tăng 2,07%. Đặc biệt, giá xăng dầu trong nước được điều chỉnh kịp thời theo giá thế giới, làm cho Chỉ số Giá tiêu dùng nhóm xăng dầu bình quân 9 tháng năm 2025 giảm 10,63% so với cùng kỳ năm trước.

Các định chế tài chính quốc tế vừa đưa ra dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm nay lạc quan hơn rất nhiều so với trước đó. Thưa bà, điều này tác động thế nào đến lạm phát trong nước?

Theo báo cáo mới nhất, Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD), Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), Liên hợp quốc (UN), Fitch Ratings đều điều chỉnh dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2025 tăng thêm từ 0,1 đến 0,3 điểm phần trăm so với dự báo trước đó.

Trung Quốc - nền kinh tế lớn thứ hai thế giới và là “công xưởng toàn cầu” được dự báo tăng trưởng 4,7-4,9% trong năm 2025, cao hơn 0,3-0,8 điểm phần trăm so với dự báo cũ, tùy thuộc vào diễn biến quan hệ thương mại Mỹ - Trung. Dù kịch bản nào xảy ra, dự báo mới vẫn cho thấy kinh tế Trung Quốc sáng sủa hơn nhờ các biện pháp kích cầu tiêu dùng (như chương trình đổi xe cũ lấy xe mới), tăng chi tiêu cho hạ tầng và xuất khẩu phục hồi.

Là một phần của kinh tế thế giới, khi kinh tế toàn cầu tăng trưởng, Việt Nam cũng hưởng lợi nhờ xuất khẩu tăng, nhưng đồng thời cũng chịu tác động từ lạm phát cầu kéo do nhu cầu thế giới gia tăng.

Theo bà, dư địa để Việt Nam kiểm soát lạm phát thấp nằm ở đâu?

Về các yếu tố bên ngoài, ngày 17/9/2025, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) hạ lãi suất tham chiếu thêm 25 điểm cơ bản, bắt đầu chu kỳ nới lỏng chính sách tiền tệ. Nhiều khả năng Fed sẽ tiếp tục giảm thêm 1-2 lần nữa trong quý IV, qua đó giảm bớt áp lực tỷ giá VND/USD, giúp ổn định thị trường ngoại hối, tạo dư địa cho Ngân hàng Nhà nước trong điều hành chính sách tiền tệ.

Thông thường, vào những tháng cuối năm, lãi suất có xu hướng tăng. Nhưng khi Fed giảm lãi suất, Việt Nam có thể duy trì mặt bằng lãi suất trong nước ở mức hợp lý nhờ áp lực tỷ giá giảm.

Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu mỏ và các đối tác (OPEC+) quyết định tăng sản lượng dầu thô, giúp Việt Nam giảm chi phí nhập khẩu năng lượng, hạ chi phí vận tải và sản xuất trong nước, qua đó góp phần kiểm soát lạm phát.

Ở trong nước, các yếu tố giúp kiểm soát lạm phát như đã nêu tiếp tục phát huy hiệu quả. Đặc biệt, Chính phủ cùng các bộ, ngành, địa phương đã dày dạn kinh nghiệm quản lý, điều hành thị trường, nhất là vào những tháng cuối năm, nên CPI khó có khả năng tăng đột biến.

Mạnh Bôn