Cuộc chiến giá cả đang 'nhấn chìm' thị trường ô tô Trung Quốc?

BYD gần đây đã công bố mức giảm giá lên tới 34% cho một số mẫu xe, bao gồm cả mẫu xe mini hatchback Seagull, hiện có giá khởi điểm khoảng 7.700 USD.

Những đợt giảm giá này đã vấp phải sự chỉ trích từ các đối thủ cạnh tranh và các nhà phân tích trong ngành.

Tờ Nhân dân Nhật báo Trung Quốc thậm chí phải cảnh báo rằng "cuộc chiến giá cả hỗn loạn" có thể ảnh hưởng tiêu cực đến toàn bộ hệ sinh thái ô tô của nước này.

Cuộc chiến giá xe điện hiện tại ở Trung Quốc thực tế là hậu quả trực tiếp của các khoản đầu tư lớn của chính phủ kéo dài hơn một thập kỷ.

Trung Quốc đã đầu tư hơn 390 tỷ nhân dân tệ (58,3 tỷ USD) vào các loại xe năng lượng mới trong giai đoạn 2009-2017, đưa NEV trở thành ngành công nghiệp chiến lược theo sáng kiến “Made in China 2025”.

Chính sách công nghiệp này đã thành công trong việc tạo ra một ngành công nghiệp phát triển mạnh nhưng lại dẫn đến các vấn đề về năng lực sản xuất dư thừa, với chi tiêu của chính phủ chiếm hơn 42% tổng doanh số bán NEV, theo một số ước tính.

Việc có quá nhiều công ty sản xuất và có quá nhiều xe năng lượng mới được tung ra thị trường phản ánh sự mất cân bằng về mặt cấu trúc giữa năng lực cung ứng và sản xuất so với nhu cầu trong nước.

Tình hình này tương tự như vấn đề của Trung Quốc trong các ngành chiến lược khác như tấm pin mặt trời, nơi sản xuất được chính phủ trợ cấp đã tạo ra năng lực sản xuất dư thừa dẫn đến cạnh tranh giá gay gắt và hợp nhất ngành.

Thị trường EV Trung Quốc đang diễn biến phức tạp.

Đặc biệt, việc BYD giảm giá mạnh tại Trung Quốc diễn ra cùng lúc với mức giá cao hơn nhiều ở các thị trường nước ngoài, cho thấy một chiến lược định giá kép.

Chiếc BYD Dolphin hiện được bán với giá khoảng 7.700-10.000 USD tại Trung Quốc có giá 35.490 euro (38.700 USD) tại Hà Lan, cao hơn 174% so với giá trong nước.

Tương tự như vậy, các loại xe điện khác của Trung Quốc cũng có mức chênh lệch giá đáng kể, với các mẫu xe thường có giá gần gấp đôi tại châu Âu so với giá tại Trung Quốc, cho phép các nhà sản xuất có khả năng trợ cấp cho cuộc chiến giá trong nước bằng lợi nhuận xuất khẩu.

Điều này giải thích cách các công ty có thể duy trì mức chiết khấu lớn trong nước. Các nhà sản xuất Trung Quốc được cho là có thể kiếm được nhiều hơn 38% lợi nhuận từ doanh số bán hàng tại châu Âu so với các nhà sản xuất trong nước, tạo ra một khoản đệm tài chính cho việc định giá mạnh mẽ tại quê nhà.

Sự chênh lệch giá này cũng giải thích lý do tại sao các thị trường phương Tây quyết tâm áp dụng mức thuế quan đáng kể. EU áp dụng mức thuế 17-35,3% và Mỹ áp dụng mức thuế 100% đối với xe điện Trung Quốc.

Cuộc chiến giá xe điện của Trung Quốc diễn ra trong bối cảnh rộng hơn về xu hướng giá xe điện toàn cầu khác biệt.

BYD, công ty dẫn đầu thị trường, đã mất 21,5 tỷ USD giá trị thị trường kể từ tháng 5 năm 2024 do các chiến lược định giá mạnh tay. Theo Viện nghiên cứu ô tô Gasgoo, tỷ lệ sử dụng công suất sản xuất trung bình trong ngành là 49,5% vào năm 2024. Công suất dư thừa vẫn là mối quan tâm lớn, khiến một số nhà sản xuất ô tô phải cắt giảm hoạt động hoặc tìm kiếm thêm nguồn tài trợ.

Khi trợ cấp của chính phủ bắt đầu giảm dần vào năm 2018, BYD đã chứng kiến mức giảm 31,6% lợi nhuận ròng mặc dù doanh số tăng, vì biên lợi nhuận hoạt động giảm từ 5,8% xuống 3,3%.

Xu hướng này đã tăng tốc, với năm 2024 đánh dấu năm đầu tiên có nhiều thương hiệu xe điện rời khỏi hơn là gia nhập thị trường, báo hiệu sự khởi đầu của cái mà các nhà phân tích gọi là "sự hợp nhất lớn".

Tỷ lệ sử dụng sản xuất trung bình trong ngành công nghiệp ô tô của Trung Quốc chỉ ở mức 49,5%, tạo ra áp lực không bền vững đối với các nhà sản xuất để duy trì hoạt động trong khi cạnh tranh về giá.

Mô hình hợp nhất này phù hợp với các quá trình chuyển đổi lịch sử ở các thị trường ô tô khác, nơi sự gia tăng ban đầu của các nhà sản xuất cuối cùng đã nhường chỗ cho một số ít các công ty thống lĩnh khi nhu cầu về hiệu quả thị trường tăng lên.

Mặc dù giá xe điện trung bình tại Trung Quốc đã giảm 25% kể từ năm 2018, nhưng thực tế giá xe điện tại các thị trường phương Tây đã tăng 14% trong cùng kỳ, tạo ra lợi thế cạnh tranh đáng kể cho các nhà sản xuất Trung Quốc.

Các hãng xe điện Trung Quốc đua nhau giảm giá bất chấp để cạnh tranh khiến thị trường bất ổn.

Trong nửa đầu năm 2023, giá xe điện mới trung bình tại Trung Quốc chỉ là 33.400 USD, với gần 80% tổng số xe điện được bán tại đây có giá dưới 42.000 USD và 1/3 có giá dưới 21.000 USD - mức giá mà các nhà sản xuất phương Tây phải vật lộn để đạt được.

Điều này giải thích tại sao các thương hiệu Trung Quốc như BYD có thể bán được những chiếc xe như xe mini hatchback Seagull với giá khoảng 7.700 USD trong khi vẫn duy trì được chất lượng đe dọa các đối thủ cạnh tranh lâu đời.

Xu hướng giá khác nhau còn phản ánh sự thống trị của Trung Quốc trong các bộ phận quan trọng của chuỗi cung ứng xe điện, bao gồm kiểm soát 62% sản lượng than chì toàn cầu và năng lực đáng kể trong sản xuất pin thông qua các công ty như CATL.

Hoàng Lâm