Cuộc chiến khốc liệt trên thị trường xe điện Trung Quốc

Quyết liệt cuộc đua giảm giá, tăng doanh số

Ngày 23-5-2025, BYD - hãng xe điện lớn nhất Trung Quốc - chính thức khởi động đợt giảm giá sâu nhất từ trước đến nay, với mức giảm lên tới 34% cho 22 mẫu xe điện và hybrid. Điển hình, giá chiếc Seagull - từng được coi là một trong những mẫu xe điện rẻ nhất thế giới - giảm từ 73.800 nhân dân tệ (khoảng 10.265 đô la Mỹ) xuống chỉ còn 55.800 nhân dân tệ (khoảng 7.800 đô la).

Động thái này khiến thị trường xe điện Trung Quốc “dậy sóng”, buộc các đối thủ lớn như Geely, Chery và SAIC-GM phải điều chỉnh giá bán theo, tạo ra một cuộc chạy đua giảm giá chưa từng thấy. Geely nhanh chóng giảm giá mẫu Geome Xingyuan xuống 59.800 nhân dân tệ (khoảng 8.400 đô la), cạnh tranh trực tiếp với các mẫu Seagull và Dolphin của BYD. Chery cũng tham gia với chiến dịch trợ giá 10 tỉ nhân dân tệ (gần 1,4 tỉ đô la), giảm giá mẫu Tiggo 3X chỉ còn 34.900 nhân dân tệ (khoảng 4.850 đô la).

Ngoài việc giảm giá, nhiều hãng còn áp dụng thủ thuật “xe đã qua sử dụng zero-mileage” - đăng ký xe mới thành xe cũ dù chưa đi, rồi bán lại cho các công ty tài chính hoặc đại lý xe cũ. Theo ước tính của ông Wei Jianjun, Chủ tịch Great Wall Motor, có tới 3.000-4.000 đại lý trên các nền tảng trực tuyến đang sử dụng chiêu thức này để tăng doanh số, nhưng đồng thời cũng thổi phồng nhu cầu thực tế của người tiêu dùng.

Cuộc đua diễn ra trong bối cảnh tồn kho xe điện tại Trung Quốc trong tháng 4-2025 đã tăng lên mức cao nhất kể từ tháng 12-2023, đặt ra áp lực lớn cho các doanh nghiệp phải giải phóng hàng tồn. Áp lực này càng trở nên cấp bách hơn do những mục tiêu doanh số đầy tham vọng của các công ty, chẳng hạn như BYD đặt mục tiêu bán 5,5 triệu xe trong năm 2025, trong đó 800.000 xe xuất khẩu - gấp đôi so với năm trước.

Áp lực dồn lên toàn chuỗi cung ứng

Cuộc chiến giá đã tạo ra hàng loạt hệ lụy sâu rộng. Trước hết, lợi nhuận của các hãng xe điện bị thu hẹp nghiêm trọng, kéo theo giá cổ phiếu sụt giảm mạnh. Trong ngày giao dịch 6-6-2025, cổ phiếu BYD đã giảm tới 2,7%, trong khi cổ phiếu của các tên tuổi khác như Xiaomi giảm 2,4% và Geely giảm 1,7%.

Theo Bloomberg, cổ phiếu BYD niêm yết tại sàn Hồng Kông đã giảm 13% trong vòng hai tuần gần đây, thổi bay 20 tỉ đô la giá trị vốn hóa. Dù vẫn duy trì được đà tăng mạnh kể từ đầu năm, cổ phiếu BYD hiện đã mất đi một phần sức hấp dẫn, khi giới đầu tư tỏ ra hoài nghi triển vọng lợi nhuận, do cuộc cạnh tranh về giá.

Ông Andy Wong, Giám đốc đầu tư khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại Solomons Group ở Sydney (Úc), cho biết: “Sự điều chỉnh giá cổ phiếu BYD gần đây phản ánh sự kết hợp giữa mối lo ngại về áp lực biên lợi nhuận và tâm lý suy yếu trên toàn ngành xe điện. Chỉ riêng mức định giá hấp dẫn không còn đủ để đảm bảo doanh số tăng mạnh, đặc biệt là trong một thị trường xe điện cạnh tranh ngày càng quyết liệt hơn”.

Sức ép giảm giá không chỉ ảnh hưởng tới các hãng xe điện, mà còn đang dần lan sang các nhà cung ứng linh kiện, khiến nhiều doanh nghiệp phải chịu cảnh trì hoãn thanh toán hoặc yêu cầu giảm giá nguyên vật liệu, làm suy yếu dòng tiền và khả năng đầu tư cho phát triển.

Một ví dụ điển hình là việc BYD yêu cầu các nhà cung cấp phải giảm giá 10% vào cuối năm 2024, gây áp lực lớn lên toàn chuỗi cung ứng. Theo báo cáo của GMT Research, việc trì hoãn thanh toán và các hình thức tài chính liên quan đã khiến nợ ròng thực tế của BYD lên tới 323 tỉ nhân dân tệ (khoảng 45 tỉ đô la), cao hơn nhiều so với con số 27,7 tỉ nhân dân tệ trên sổ sách cuối tháng 6-2024.

Trung Quốc nỗ lực kiềm chế cuộc chiến giảm giá

Trước diễn biến phức tạp của cuộc chiến giá, hồi tuần trước, các cơ quan quản lý Trung Quốc đã tổ chức cuộc họp với lãnh đạo nhiều hãng xe điện lớn, trong đó có BYD, Geely, Xiaomi. Tại cuộc họp do Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin, Cục Quản lý thị trường và Ủy ban Cải cách và Phát triển quốc gia Trung Quốc đồng chủ trì, các hãng xe được yêu cầu “tự điều tiết”, không bán xe dưới giá thành, không giảm giá vô lý, nhằm tránh cạnh tranh quá mức và bảo vệ chuỗi cung ứng.

Tuy nhiên, cuộc họp không đưa ra bất kỳ chỉ thị bắt buộc nào, mà chỉ dừng lại ở mức cảnh báo bằng lời nói. Đại diện Geely đã nhấn mạnh thái độ không ủng hộ cuộc chiến giá, đồng thời khẳng định sẽ cạnh tranh bằng công nghệ và giá trị thương hiệu. Trong khi đó, BYD và Xiaomi không đưa ra bình luận chính thức, nhưng BYD đã phát đi thông điệp ủng hộ cạnh tranh lành mạnh và phát triển thị trường bền vững.

Trong một cuộc họp báo thường kỳ hôm 5-6-2025, Bộ Thương mại Trung Quốc cũng cho biết, sẽ làm việc với các cơ quan khác để tăng cường hướng dẫn cho ngành công nghiệp ô tô, đảm bảo sự cạnh tranh công bằng và thúc đẩy phát triển lành mạnh.

Các hiệp hội ngành và truyền thông nhà nước Trung Quốc cũng lên tiếng cảnh báo về hậu quả của việc cạnh tranh giá quá mức. Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc cho rằng “việc giảm giá gần đây của một nhà sản xuất ô tô đang gây ra một cuộc chiến giá cả hỗn loạn mới, làm gia tăng sự cạnh tranh khốc liệt, thu hẹp biên lợi nhuận của doanh nghiệp và đe dọa an toàn chuỗi cung ứng”. Các phương tiện truyền thông nhà nước như Tân Hoa Xã, Nhân dân Nhật báo và đài truyền hình trung ương CCTV đều đã lên tiếng kêu gọi các nhà sản xuất ô tô ngừng giảm giá và khôi phục trật tự cho ngành công nghiệp xe điện, đồng thời cảnh báo “giá thấp, chất lượng kém sẽ làm tổn hại đến hình ảnh của xe điện Made in China trên trường quốc tế”.

Cuộc cạnh tranh khốc liệt vẫn sẽ tiếp diễn

Tuy vậy, bất chấp các nỗ lực kiềm chế của giới chức Trung Quốc, giới phân tích nhận định rằng cuộc chiến giá xe điện tại nước này sẽ khó dừng lại trong ngắn hạn. Áp lực về doanh số và thị phần vẫn sẽ buộc các hãng xe phải tiếp tục giảm giá để duy trì vị thế, dù lợi nhuận bị thu hẹp nghiêm trọng. Ông Paul Gong, Giám đốc nghiên cứu ô tô Trung Quốc tại Ngân hàng đầu tư UBS, cho rằng: “Cuộc cạnh tranh trong ngành xe điện Trung Quốc rất khốc liệt và có thể tiếp tục như vậy trong vài năm tới”.

Trong thập niên qua, hàng loạt công ty khởi nghiệp tại Trung Quốc đã ồ ạt gia nhập sản xuất ô tô điện. Thị trường ngày càng đông đúc với cuộc cạnh tranh giá khốc liệt, khiến phần lớn công ty phải gánh lỗ nặng. Một thống kê của hãng nghiên cứu Jato Dynamics cho thấy, trong số 169 nhà sản xuất ô tô đang hoạt động tại Trung Quốc, hơn một nửa có thị phần dưới 0,1%.

Ông Tu Le, Giám đốc điều hành hãng tư vấn Sino Auto Insights, cảnh báo những diễn biến gần đây cho thấy thị trường có thể đang tiến gần hơn đến điểm nguy hiểm, khi các hãng xe yếu hơn không còn đủ sức chịu đựng các khoản lỗ ngày càng lớn do vòng xoáy giảm giá. “Điều này có thể dẫn đến một sự đào thải vào cuối năm nay, với hiệu ứng domino bắt đầu từ những hãng xe vốn đang ở thế khó khăn như Neta và Polestar”.

Tuy nhiên, một số ý kiến khác cho rằng, quá trình tái cấu trúc ngành xe điện Trung Quốc sẽ mất nhiều thời gian. Chuyên gia tư vấn ô tô Michael Dunne lưu ý rằng các dự báo về làn sóng hợp nhất trong thị trường xe điện Trung Quốc đã được nêu ra suốt nhiều năm, nhưng sân chơi này chỉ ngày càng đông đúc. “Các đợt giảm giá của BYD sẽ khiến một số hãng yếu hơn phải rút lui khỏi cuộc chơi. Nhưng cứ mỗi công ty thất bại thì lại có một Xiaomi hay Huawei khác gia nhập đường đua”.

Người tiêu dùng đối mặt nhiều rủi ro

Trong ngắn hạn, người tiêu dùng Trung Quốc có thể được hưởng lợi từ giá xe rẻ, song cũng sẽ phải đối mặt với rủi ro về chất lượng và dịch vụ hậu mãi, nhất là khi các nhà sản xuất buộc phải cắt giảm chi phí để duy trì sức cạnh tranh. Trên phạm vi quốc tế, việc các hãng xe Trung Quốc đẩy mạnh xuất khẩu xe giá thấp, để bù đắp cho việc lợi nhuận trong nước giảm sút sẽ làm gia tăng lo ngại ở các thị trường nhập khẩu lớn như Liên minh châu Âu (EU), và có thể làm leo thang căng thẳng thương mại.

Tại các thị trường mới nổi ở châu Phi và châu Á, giá cả phải chăng mở ra cơ hội tiếp cận công nghệ hiện đại cho người dân, thúc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang xe điện tại những nơi xe động cơ đốt trong đã qua sử dụng vẫn phổ biến. Tuy nhiên, sự bùng nổ của xe điện giá rẻ cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro dài hạn, đặc biệt khi các nhà sản xuất gặp khó khăn tài chính, dẫn đến chất lượng sản phẩm và dịch vụ sau bán hàng không được đảm bảo. Nếu các hãng nhỏ phá sản, người tiêu dùng có thể bị “bỏ rơi” với những chiếc xe không được hỗ trợ bảo hành, phụ tùng khan hiếm và dịch vụ kỹ thuật đứt đoạn. Bên cạnh đó, việc thiếu hụt cơ sở hạ tầng tái chế và chăm sóc sau bán hàng tại các nước đang phát triển còn làm trầm trọng thêm vấn đề rác thải điện tử, đe dọa môi trường và giảm sút lòng tin của người dùng.

Nhìn chung, cuộc chiến giá xe điện tại Trung Quốc đang diễn biến phức tạp, tác động sâu rộng đến cả thị trường nội địa và toàn cầu. Đây là thách thức lớn đối với các nhà quản lý, doanh nghiệp và người tiêu dùng, đòi hỏi sự điều tiết hợp lý để bảo đảm phát triển bền vững cho ngành công nghiệp trọng điểm này.

Nguồn: Bloomberg, MSN, Carnewschina, Nikkei Asia, Electrek, Economist, CNBC, China Global South

Lạc Diệp