Cuộc đua trở thành 'Detroit châu Á'

Công nhân lắp ráp một chiếc xe BMW X3 mới để phân phối trong nước tại nhà máy lắp ráp Gaya Motor (Indonesia). Ảnh: Reuters.

Tổng thống Indonesia Joko Widodo đã tận dụng hội nghị thượng đỉnh G7 được tổ chức tại tại Hiroshima (Nhật Bản) vào cuối tuần trước để vận động các nước đầu tư vào xe điện. Trong khi đối thủ cạnh tranh của Indonesia trong ngành công nghiệp ôtô là Thái Lan đang bận thành lập chính phủ mới thì Tổng thống Joko Widodo tích cực quảng bá đất nước của mình, theo Nikkei Asia ngày 28/5.

Công ty nghiên cứu MarkLines (Nhật Bản) cho biết sản lượng ôtô của Thái Lan đã từ mức cao nhất năm 2013 - 2,45 triệu chiếc - xuống còn 1,88 triệu chiếc vào năm 2022, tức giảm 23%. Sự sụt giảm một phần vì chiến dịch chuyển sản xuất ra nước ngoài, một phần là do lũ lụt lớn trong những năm 2010.

Trong khi đó, sản lượng ôtô của Indonesia đã tăng hơn 30% trong cùng giai đoạn, đạt 1,47 triệu chiếc vào năm 2022, gần bằng 80% sản lượng của Thái Lan trong năm đó và con số này có thể đạt 1,6 triệu chiếc trong năm nay. Chỉ tính riêng sản lượng ôtô khách, Indonesia đã vượt qua Thái Lan trong năm 2014 và gần đây đã tăng gấp đôi sản lượng so với các đối thủ cạnh tranh.

Hyundai xây dựng nhà máy ô tô đầu tiên ở Đông Nam Á tại Indonesia. Ảnh: Hyundai Motor/Nikkei Asia.

Cuộc đổ bộ vào Indonesia

Sự thay đổi toàn cầu đối với xe điện là một thuận lợi lớn cho Indonesia. Ưu điểm lớn nhất của nước này là giàu niken, vật liệu chính cho pin xe điện. Trữ lượng niken của Indonesia được cho là lớn nhất thế giới.

Chính phủ đã thông báo vào tháng 4 rằng Volkswagen đang xem xét đầu tư vào một dự án sản xuất niken mà Ford Motor cũng đang tham gia. Pin xe điện có thể nặng hàng trăm ký và thường được sản xuất gần các nhà máy lắp ráp xe thành phẩm. Thu hút các nhà máy sản xuất pin cũng sẽ thu hút sản xuất xe điện.

Indonesia đã liên tục thúc đẩy sản xuất và mua bán xe điện thông qua các chính sách của chính phủ, chẳng hạn như giảm thuế VAT đối với một số xe điện từ 11% xuống 1% bắt đầu từ tháng 4. Chính phủ đặt mục tiêu thúc đẩy sản xuất và bán hàng trong nước bằng cách hạn chế tiêu chuẩn đối với các phương tiện được sản xuất với ít nhất 40% linh kiện trong nước.

Các nhà sản xuất ôtô toàn cầu đã có những phản ứng tích cực. Các nhà sản xuất Hyundai Motor của Hàn Quốc và SAIC GM Wuchang của Trung Quốc bắt đầu sản xuất xe điện ở Indonesia vào năm 2022 và Tesla được cho là sắp đạt được thỏa thuận sơ bộ để xây dựng một nhà máy ở nước này.

Công ty LG Energy Solutions của Hàn Quốc đang cùng với Hyundai Motor xây dựng một nhà máy sản xuất pin, dự kiến đi vào hoạt động vào năm 2024. Nhà sản xuất pin xe điện lớn nhất thế giới CATL của Trung Quốc cũng có kế hoạch xây dựng một nhà máy mới ở Indonesia.

Nhật Bản chậm chạp

Ngành công nghiệp ôtô của Thái Lan bắt đầu vào những năm 1960, khi các nhà sản xuất Nhật Bản như Toyota bắt đầu sản xuất tại đây và chuỗi cung ứng tập trung của nước này nhanh chóng phát triển. Thái Lan đã trở thành một cơ sở xuất khẩu ô tô không chỉ ở Đông Nam Á mà còn ở Australia, Trung Đông và châu Phi.

Tuy nhiên, trong bối cảnh toàn cầu chuyển sang dùng xe điện, mô hình thành công của Nhật dựa trên xe chạy bằng động cơ xăng đã lỗi thời.

Một nguồn tin từ chính phủ Thái Lan cho biết các nhà sản xuất ôtô Nhật Bản đang tiến chậm về lĩnh vực xe điện. Ôtô Nhật Bản vẫn rất được ưa chuộng ở Thái Lan nhưng sự yêu thích của người dân đối với xe điện rất cao. Sự tham gia vào thị trường xe điện một cách chậm chạp của các nhà sản xuất ôtô Nhật Bản có thể đã cản trở ngành công nghiệp ô tô của đất nước này.

Một chiếc xe điện BYD Dolphin tại Triển lãm Ô tô Quốc tế Bangkok vào tháng 3. Ảnh: Reuters.

Thái Lan cũng không ngồi yên khi đặt mục tiêu đến năm 2030, sản lượng xe điện sẽ chiếm 30% hoặc hơn sản lượng ô tô mới của nước này.

Chính phủ đã đưa ra các khuyến khích mới vào tháng 2/2022, trong đó quan trọng nhất là trợ cấp lên đến 150.000 baht (4.300 USD) cho các nhà sản xuất xe có kế hoạch sản xuất ở Thái Lan. Thuế hàng hóa đối với xe điện chở khách cũng sẽ giảm từ 8% xuống 2%. Xe bán tải vốn được ưa chuộng ở Thái Lan sẽ được miễn thuế.

Theo Tổ chức Ngoại thương Nhật Bản, một chiếc xe điện Trung Quốc có giá khoảng 1 triệu baht (28.750 USD) sẽ giảm khoảng 200.000 baht (5.748 USD), bao gồm trợ cấp và giảm thuế hàng hóa.

Ông Axel Prasad thuộc công ty tư vấn Arthur D. Little (Mỹ) cho biết so với các nước khác, chính sách của Thái Lan xem xét cả sản xuất lẫn bán hàng. Gã khổng lồ xe điện BYD của Trung Quốc đã thông báo rằng họ sẽ xây dựng một nhà máy xe điện ở tỉnh Rayong (Thái Lan) vào tháng 9, đánh dấu lần đầu tiên nhà sản xuất ô tô này đồng ý xây dựng một nhà máy xe điện chở khách bên ngoài Trung Quốc.

Hồi tháng 4, Changan Motor của Trung Quốc tuyên bố sẽ đầu tư 9,8 tỷ baht (281.000 USD) để xây dựng nhà máy sản xuất xe điện ở Thái Lan. Tập đoàn SAIC và Great Wall Motor cũng có kế hoạch sản xuất tại nước này.

Chính phủ đã công bố chiến lược đầu tư 5 năm, bắt đầu từ năm nay, bao gồm miễn thuế từ 10 đến 13 năm cho việc sản xuất xe chạy bằng pin nhiên liệu. Các nhà sản xuất nhiên liệu sinh học cũng có thể được miễn thuế. Tháng 12 năm ngoái, Toyota tuyên bố sẽ hợp tác với tập đoàn Thái Lan Charoen Pokphand Group để sản xuất khí hydro từ phân gia súc, có khả năng sử dụng trong xe ô tô chạy bằng pin nhiên liệu.

Thái Lan đang cố gắng vượt lên dẫn đầu bằng cách mở rộng phạm vi tiếp cận không chỉ với xe điện mà còn với các phương tiện sử dụng năng lượng mới nói chung. Cuộc cạnh tranh với Indonesia sẽ tiếp tục nóng lên.

Trần Nguyễn Đức Nhân