Đặc sắc lễ hội Lồng tồng Bằng Vân và sắc đào Ngân Sơn

Lễ hội Bằng Vân là một trong những lễ hội lớn của huyện Ngân Sơn và của tỉnh Bắc Kạn trong dịp đầu xuân.

Nghi thức cúng tế trời đất, thần nông, thổ địa cầu mong mưa thuận, gió hòa, mùa màng tươi tốt.

Theo những câu chuyện kể dân gian, lễ hội Lồng Tồng xã Bằng Vân được gắn liền với tín ngưỡng thờ cúng thần linh của người Tày, Nùng. Từ xa xưa vùng đất Bằng Vân có những cánh đồng màu mỡ nhưng người dân vẫn gặp nhiều khó khăn do thiên tai, hạn hán.

Một năm nọ khi mùa màng thất bát, dân làng đã lập đàn tế trời, cầu xin thần linh phù hộ. Đáp lại lời cầu khẩn, một vị thần đã hiển linh, chỉ dạy dân làng cách chọn giống, cày cấy và chăm sóc cây trồng. Nhờ đó, vụ mùa năm ấy bội thu, cuộc sống của người dân trở nên ấm no, hạnh phúc. Để tạ ơn thần linh và cầu cho những mùa sau tiếp tục tốt đẹp, từ đó dân làng tổ chức Lễ hội Lồng tồng vào mỗi dịp đầu xuân.

Lễ hội Lồng tồng Bằng Vân sẽ diễn ra nhiều các hoạt động đặc sắc mang đậm bản sắc văn hóa của đồng bào các dân tộc trên địa bàn huyện Ngân Sơn.

Đến Bằng Vân, du khách còn được nghe những câu chuyện xưa đầy huyền bí về ngôi miếu thiêng ở chân núi Phja Đén, thuộc thôn Cốc Lải. Chuyện rằng: Đã lâu lắm khi đất nước bị rơi vào cảnh loạn lạc. Ngày ấy, nhà vua đã cử một viên tướng đến vùng đất này trấn ải và đánh đuổi quân giặc. Ông tướng đi đến đâu, quân giặc tan đến đó. Bởi bên cạnh ông luôn có một người vợ rất giỏi tài cầm quân, thao lược giúp ông đánh trận cả trong lúc khó khăn nhất.

Trong một trận chiến ác liệt, người chồng vì mải mê truy đuổi giặc đã rơi vào ổ phục kích trên núi Phja Đén. Bị dồn vào đường cùng, ông bịt mắt ngựa và gieo mình xuống núi. Biết tin chồng tử trận, người vợ đang cầm quân chặn giặc tại Phja Công cũng trút hận, tự vẫn. Xót thương đôi vợ chồng trung nghĩa, dân làng lập miếu thờ chung trên núi Phja Đén. Tuy nhiên, vì bà mất ở Phja Công, nên mỗi khi cầu cúng, người dân phải gánh nước từ đó về miếu thì lời khấn mới linh nghiệm.

Du khách đến với lễ hội Lồng tồng xã Bằng Vân còn được trải nghiệm những vườn đào, mận đang độ khoe sắc.

Hiện nay ngôi miếu thiêng vẫn còn nằm dưới chân núi đá thuộc thôn Cốc Lải và được dòng họ Chu trông coi hằng ngày, người dân thường xuyên đến thắp hương vào các ngày mùng một, ngày rằm, lễ tết. Dù đã qua nhiều lần được tôn tạo nhưng về cơ bản ngôi miếu vẫn còn giữ được những nét nguyên bản như tường xây bằng những phiến đá và có vị trí ngay dưới chân núi, phía trước là cánh đồng Bằng Vân trải rộng...

Cứ đến ngày 15 tháng Giêng âm lịch hằng năm, người dân trong vùng Bằng Khẩu (Bằng Vân) lại náo nức tổ chức lễ hội Lồng tồng với mong muốn tạ ơn tổ tiên, các vị thần linh, cầu cho một năm mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu. Đặc biệt phần lễ sẽ được diễn ra tại khu vực miếu thờ thuộc thôn Cốc Lải và phần hội được tổ chức tại khu vực trung tâm của UBND xã Bằng Vân.

Bà Dương Thị Phương Quế, Phó Chủ tịch Thường trực UBND huyện Ngân Sơn, Trưởng Ban tổ chức Lễ hội cho biết: So với mọi năm, năm nay lễ hội Lồng tồng Bằng Vân được huyện tổ chức với quy mô lớn hơn. Ngoài phần nghi lễ rước lễ tại Miếu, lễ hội năm nay có điểm nhấn là gắn với trải nghiệm check in hoa đào, hoa mận; dự Hội trại văn hóa các dân tộc gắn với không gian văn hóa, ẩm thực các dân tộc và Hội thi hương vị Khẩu Nua Lếch- nhằm quảng bá sản phẩm đặc sản của địa phương, phát huy sự sáng tạo của người dân trong chế biến các sản phẩm từ khẩu nua lếch.

Lễ hội còn tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao đậm bản sắc dân tộc, cùng nhiều trải nghiệm thú vị như tham quan hồ Bản Chang, di tích lịch sử, triển lãm báo Xuân, tư vấn việc làm, chuyển đổi số…

Các hoạt động lễ hội Lồng tồng Bằng Vân năm 2025. (trình bày: Hoàng Thành).

Mời quý vị và các bạn cùng đến dự Lễ hội Lồng tồng xã Bằng Vân trong các ngày 14 - 15 tháng Giêng sắp tới./.

Nguyễn Nghĩa