Đại biểu Quốc hội kiến nghị xây dựng cơ sở giáo dục nghề nghiệp trọng điểm

Hình thành đầu tàu làm nhiệm vụ dẫn dắt

Khi đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới, giáo dục nghề nghiệp không chỉ quyết định năng suất lao động mà còn quyết định khả năng hội nhập quốc tế, khả năng tham gia vào các chuỗi giá trị toàn cầu của người lao động Việt Nam.

Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (đoàn TP.HCM) cho rằng, trong dự thảo còn thiếu một nội dung rất quan trọng đó là quy định về xây dựng cơ sở giáo dục nghề nghiệp trọng điểm vùng và quốc gia. Đây là điều rất cần thiết và cần được bổ sung thành một khoản riêng trong dự thảo luật nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo.

ĐBQH Nguyễn Hoàng Bảo Trân. Ảnh: Quốc hội

Thực tiễn cho thấy, mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp hiện nay phân tán, chất lượng không đồng đều, thiếu những đầu tàu làm nhiệm vụ dẫn dắt tiêu chuẩn chương trình và mô hình đào tạo. Trong khi đó, nhiều quốc gia đã thành công nhờ mô hình trường nghề trọng điểm như Hàn Quốc, Singapore.

Ở Việt Nam có một số trường được đầu tư trọng điểm đã đào tạo hàng ngàn kỹ sư thực hành chất lượng cao, liên kết trực tiếp với các doanh nghiệp FDI trong các ngành cơ khí chính xác, robot, tự động hóa. Tuy nhiên, mô hình này mới hình thành tự phát, thiếu khung pháp lý và chưa được luật hóa để nhân rộng.

Vì vậy, đại biểu đoàn TP.HCM đề nghị bổ sung điều mới quy định: Một, hình thành mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp trọng điểm vùng và quốc gia có nhiệm vụ lan tỏa mô hình chuyển giao chương trình hỗ trợ đào tạo giáo viên, kết nối doanh nghiệp trong toàn vùng. Bên cạnh đó, nhà nước ưu tiên đầu tư trang thiết bị, chuẩn hóa đội ngũ và chương trình theo chuẩn khu vực, quốc tế.

Theo đại biểu, quy định này sẽ tạo trục phát triển chất lượng, giúp giáo dục nghề nghiệp Việt Nam cạnh tranh nhân lực với ASEAN và thế giới. Đồng thời cũng phù hợp với tinh thần của dự thảo Nghị quyết số 71 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, cung cấp cơ sở pháp lý quan trọng để bổ sung điều mới về cơ sở giáo dục nghề nghiệp trọng điểm vùng và quốc gia.

Khuyến khích doanh nghiệp tham gia đào tạo

Tại khoản 1, Điều 21, dự án luật quy định để được công nhận là giảng viên, giáo viên hoặc người dạy nghề, cá nhân phải có bằng cấp chuyên môn, chứng chỉ sư phạm, chứng chỉ kỹ năng nghề và các yêu cầu kèm theo.

Đại biểu Lê Thị Song An (đoàn Tây Ninh) cho rằng, quy định này chưa phù hợp với đặc thù của đội ngũ chuyên gia, kỹ thuật viên đang làm việc tại doanh nghiệp, đồng thời gây khó khăn cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp khi triển khai mô hình phối hợp đào tạo với doanh nghiệp.

Đại biểu Quốc hội Lê Thị Song An. Ảnh: Quốc hội

Theo nữ đại biểu, trong thực tiễn, việc cơ sở giáo dục nghề nghiệp liên kết với doanh nghiệp để tổ chức cho học sinh, sinh viên thực hành, thực tập tại môi trường sản xuất thực tế là yêu cầu thường xuyên, cần thiết để nhằm giúp người học tiếp cận máy móc, thiết bị, công nghệ hiện đại, rèn luyện tay nghề, tác phong công nghiệp và đáp ứng nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp, hạn chế việc đào tạo lại sau tuyển dụng.

Tuy nhiên, nhiều lao động tại doanh nghiệp dù có kinh nghiệm lâu năm, tay nghề cao nhưng không đáp ứng yêu cầu về năng lực sư phạm hoặc bằng cấp nên không đủ điều kiện tham gia hướng dẫn giảng dạy thực hành cho học sinh, sinh viên.

Do đó, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu xây dựng tiêu chuẩn riêng đối với đội ngũ nhà giáo do doanh nghiệp cử tham gia đào tạo theo hướng: lược bỏ các chứng chỉ không thực sự cần thiết, chỉ yêu cầu bảo đảm năng lực chuyên môn, kỹ năng nghề và kinh nghiệm thực tiễn phù hợp với vị trí giảng dạy.

Cùng chung ý kiến đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh (đoàn Lào Cai) cho rằng, quy định người dạy nghề cũng phải có những bằng cấp, chứng chỉ sư phạm nghề sẽ gây khó cho người tham gia hướng dẫn nghề từ doanh nghiệp. Do vậy, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo cần quy định và hướng dẫn riêng đối với những đối tượng này.

Theo đại biểu đoàn Lào Cai, nên khuyến khích doanh nghiệp tham gia vào quá trình đào tạo bởi doanh nghiệp là người sử dụng lao động do đó hiểu rõ nhu cầu kỹ năng, kỹ thuật và thái độ làm việc cần thiết. Kinh nghiệm một số nước như Đức, Singapore, Australia, doanh nghiệp và hiệp hội ngành nghề tham gia cùng nhà trường trong quá trình đào tạo.

ĐBQH Nguyễn Thị Lan Anh. Ảnh: Quốc hội

Coi trọng đánh giá, kiểm định

Đại biểu Lê Thị Song An đánh giá cao việc Ban soạn thảo có một số bổ sung điều mới về kiểm định chất lượng tại chương V dự án luật. Vì kiểm định chất lượng là yếu tố then chốt để đảm bảo chất lượng đào tạo nghề, đáp ứng nhu cầu thị trường lao động trong và ngoài nước, tăng cường niềm tin của xã hội, doanh nghiệp, người học.

Tuy nhiên, thực tiễn triển khai công tác kiểm định chất lượng còn rất nhiều hạn chế. Theo Báo cáo số 1544 của Bộ GD-ĐT, tỷ lệ các cơ sở đạt kiểm định chất lượng còn rất thấp, khoảng 21% ở bậc cao đẳng và chưa đến 1,5% trường trung cấp. Điều này cho thấy, mặc dù kiểm định chất lượng là yêu cầu bắt buộc nhưng việc thực hiện tại các cơ sở giáo dục vẫn còn nhiều hạn chế.

Đại biểu đề nghị Ban soạn thảo bổ sung quy định Bộ GD-ĐT thiết lập cơ chế kiểm định chất lượng độc lập, minh bạch và hiệu quả. Thực hiện kiểm định chất lượng định kỳ đối với cơ sở giáo dục nghề nghiệp với chu kỳ không quá 3 năm và công khai kết quả kiểm định trên hệ thống cơ sở dữ liệu giáo dục nghề nghiệp nhằm tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình.

Đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh cũng đề nghị bổ sung cơ chế đánh giá, phản hồi định kỳ giữa nhà trường và doanh nghiệp để điều chỉnh chương trình, phương pháp giảng dạy theo nhu cầu thực tiễn. Khuyến khích doanh nghiệp tham gia vào các dự án quốc tế về giáo dục nghề nghiệp để tiếp cận mô hình tiên tiến, kỹ thuật đào tạo mới. Đây cũng là động lực để doanh nghiệp đầu tư và đào tạo nghề.

Nguyễn Vân-Vân Anh/VOVVN