Quốc hội thảo luận về dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi): Chính sách phải nhất quán với điều kiện thực tế

Đoàn Chủ tịch tại Phiên họp

Gia hạn thời gian chuyển tiếp riêng đối với lĩnh vực sức khỏe

Cho ý kiến về dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), các ĐBQH nhấn mạnh, đây là luật có tác động trực tiếp đến con đường lập nghiệp của thanh niên, đặc biệt là các em sau THCS, các em có hoàn cảnh khó khăn đang rất cần một lối mở để tiếp tục học tập và và có nghề vững chắc.

Mặt khác, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đang được xác định là chiến lược sống còn nhằm nâng cao khả năng hội nhập quốc tế của Việt Nam. Vì vậy, dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) được trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ Mười được kỳ vọng sẽ khắc phục được nhiều vướng mắc, góp phần đắc lực trong công tác đào tạo lao động, đáp ứng nhu cầu thị trường.

Quan tâm đến Điều 41 dự thảo Luật về lộ trình dừng tuyển sinh trung cấp đối với người học sau THCS cho đến hết ngày 1/7/2030, ĐBQH Đinh Thị Ngọc Dung (Hải Phòng) cho rằng, ở nhiều địa phương, đặc biệt là nông thôn, miền núi, vùng kinh tế còn khó khăn, rất nhiều em không thể học tiếp THPT. Vì vậy, trung cấp sau THCS không chỉ là một lựa chọn mà là con đường duy nhất để các em tiếp tục học và sớm có nghề.

ĐBQH Đinh Thị Ngọc Dung (Hải Phòng) phát biểu. Ảnh: Hồ Long

“Nếu chúng ta đóng lại con đường này quá nhanh khi những điều kiện để chuyển tiếp sang mô hình mới chưa thật sự đồng đều sẽ làm giảm mạnh cơ hội tiếp cận giáo dục nghề nghiệp của học sinh vùng khó khăn, khiến nhiều em phải bỏ học hẳn thay vì chuyển sang một mô hình khác”, đại biểu Đinh Thị Ngọc Dung nêu quan điểm.

Nhấn mạnh chính sách phải nhất quán với điều kiện thực tế, đại biểu Đinh Thị Ngọc Dung đề nghị, cần có một lộ trình linh hoạt hơn dựa trên mức độ phát triển của từng vùng, đặc điểm dân cư và nhu cầu nhân lực của từng địa phương thay vì áp một mốc thời gian “cứng trên” toàn quốc.

Đặc biệt, với các ngành nghề thuộc lĩnh vực sức khỏe, dự thảo Luật cũng quy định dừng ngay tuyển sinh trung cấp sau THCS khi Luật có hiệu lực thi hành. Thực tiễn cho thấy, những năm qua, nhân lực y tế cơ sở ở nhiều trạm y tế xã vẫn phụ thuộc rất lớn vào đội ngũ trình độ trung cấp. Nếu dừng ngay mà chưa có nguồn lực thay thế tương xứng thì rất dễ dẫn tới nguy cơ thiếu hụt nguồn nhân lực y tế tuyến đầu, nơi đang gánh trách nhiệm chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân.

Các đại biểu tham dự phiên họp. Ảnh: Quang Khánh

Với những phân tích như vậy, đại biểu Đinh Thị Ngọc Dung đề nghị, cần có đánh giá tác động đầy đủ hơn, có gia hạn thời gian chuyển tiếp riêng đối với lĩnh vực sức khỏe, đồng thời đánh giá đầy đủ tác động trước khi áp dụng trên diện rộng.

Bổ sung chính sách với người học là người cao tuổi có nhu cầu tham gia lao động sản xuất

Điều 25 dự thảo Luật hiện quy định về chính sách đối với người học.
ĐBQH Phạm Thị Hồng Diễm (Vĩnh Long) bày tỏ thống nhất cao với các điểm a, b, c khoản 1 Điều 25.

Theo đó, người học được hưởng các chính sách theo quy định của Luật Giáo dục, đặc biệt là chính sách nội trú cho học sinh, sinh viên là người dân tộc thiểu số, người thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, người khuyết tật và các đối tượng yếu thế.

ĐBQH Phạm Thị Hồng Diễm (Vĩnh Long) phát biểu. Ảnh: Quang Khánh

Đại biểu Phạm Thị Hồng Diễm cũng nêu rõ, cùng với chất lượng lao động hạn chế, việc già hóa dân số tạo ra nhiều thách thức trong phát triển kinh tế, nhất là cơ cấu dân số trong độ tuổi lao động giảm đi, cơ cấu nghề nghiệp sẽ thay đổi. Già hóa dân số cũng sẽ gây thiếu hụt nguồn lao động bổ sung trong tương lai, làm suy giảm năng suất lao động và kìm hãm tăng trưởng kinh tế.

Điều này đặt ra yêu cầu cần có sự đầu tư thích hợp để người lao động cao tuổi sẽ là nguồn lao động chất lượng cao, nhiều kinh nghiệm, kỹ năng và gắn kết hơn với công việc, dẫn đến năng suất lao động cao hơn. Nếu người mất việc khi đã đến tuổi cao mà không có bằng cấp chứng chỉ đào tạo sẽ là những rào cản cho họ trong điều kiện phát triển kinh tế - xã hội hiện nay.

Do đó, đại biểu Phạm Thị Hồng Diễm đề nghị, bổ sung chính sách đối với người học là người cao tuổi, còn sức khỏe có nhu cầu tham gia lao động sản xuất. Đây cũng sẽ là nguồn lực chất lượng cao, tạo ra thu nhập cho bản thân, gia đình và xã hội.

Các đại biểu tham dự phiên họp. Ảnh: Quang Khánh

Khoản 3 Điều 19 dự thảo Luật quy định về công nhận và chuyển đổi kết quả học tập, năng lực nghề nghiệp đã tích lũy của người học nhằm tạo điều kiện học tập liên thông, học tập suốt đời.
Cụ thể, việc công nhận kết quả học tập và năng lực nghề nghiệp được thực hiện trong các trường hợp: kết quả học tập được tích lũy từ một chương trình đào tạo hoặc chương trình cấp chứng chỉ thuộc chương trình đào tạo trình độ trung cấp, cao đẳng; năng lực nghề nghiệp của người học đã tích lũy thông qua chứng chỉ kỹ năng nghề hoặc các hình thức khác phù hợp với nội dung, mục tiêu của mô - đun, môn học tương ứng trong chương trình đào tạo.

Theo ĐBQH Vương Quốc Thắng (Đà Nẵng), đây là căn cứ để xây dựng các tiêu chuẩn, quy chuẩn, công cụ phục vụ việc thực hiện công nhận kiến thức, kỹ năng, năng lực nghề nghiệp của người học, người lao động đã tích lũy trong quá trình lao động và tự học. Chính sách này sẽ mở ra cơ hội cho người lao động trong việc học tập, rèn luyện để được công nhận trình độ kỹ năng nghề, thúc đẩy việc xây dựng xã hội học tập và học tập suốt đời; giảm bớt gánh nặng cho các cơ sở giáo dục, đào tạo đồng thời giúp tiết kiệm được nguồn lực quốc gia.

ĐBQH Vương Quốc Thắng (Đà Nẵng) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Song, đại biểu Vương Quốc Thắng đề nghị, cần tiếp tục rà soát thêm quy định tại khoản 4 Điều 3, trong đó quy định “không hướng tới cấp văn bằng, chứng chỉ” đối với các chương trình đào tạo ngắn hạn. Điều này không những không thúc đẩy việc chuẩn hóa các nội dung đào tạo mà còn không tạo điều kiện cho người học tích lũy căn cứ, minh chứng để tham gia việc công nhận và chuyển đổi kết quả học tập, năng lực nghề nghiệp đã tích lũy được nêu tại khoản 3 Điều 19.

Trong bối cảnh phát triển khoa học công nghệ hiện nay, đại biểu Vương Quốc Thắng cho rằng, hệ thống văn bằng, chứng chỉ nghề nghiệp và việc công nhận trình độ, kỹ năng của người lao động cũng cần được thiết kế khoa học, phù hợp với bối cảnh thực tiễn của người học được hình thành thông qua việc tự học, tự rèn luyện và công nhận kết quả học tập phi chính thức để được miễn giảm khi tham gia các chương trình đào tạo theo Khung trình độ quốc gia như trung cấp, cao đẳng, đại học...

Minh Trang