Đàm phán Mỹ-Nga: Tại sao ở Thổ Nhĩ Kỳ?

Ngày 27-2, các phái đoàn từ Nga và Mỹ gặp nhau tại TP Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) để thảo luận về việc khôi phục hoạt động của các đại sứ quán hai nước, tờ Moscow Times đưa tin.

Cuộc họp diễn ra chưa đầy 10 ngày sau khi phái đoàn ngoại giao Mỹ và Nga gặp nhau tại thủ đô Riyadh (Saudi Arabia) để thảo luận về cuộc chiến ở Ukraine cũng như quan hệ song phương.

Dù các quan chức Mỹ, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đều xác nhận rằng cuộc gặp tại Istanbul sẽ không bàn về các vấn đề an ninh như xung đột Nga-Ukraine, nhưng việc Thổ Nhĩ Kỳ được chọn để đăng cai cuộc gặp cũng phản ánh vai trò của Ankara trong tam giác Mỹ-Nga-Ukraine.

Bên ngoài địa điểm gặp nhau của phái đoàn Mỹ và Nga tại TP Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) ngày 27-2. Ảnh: BLOOMBERG

Thổ Nhĩ Kỳ: Đồng minh của Mỹ, người bạn của Nga và Ukraine

Ngày 24-2, khi xung đột Nga - Ukraine tròn ba năm, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov đã có chuyến thăm Thổ Nhĩ Kỳ, gặp Tổng thống Recep Tayyip Erdogan và Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Hakan Fidan.

Văn phòng tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ cho biết ông Erdogan và ông Lavrov đã có cuộc họp kín kéo dài nửa giờ đồng hồ, nhưng không nêu rõ chi tiết. Tại cuộc hội đàm, Tổng thống Erdogan một lần nữa đề nghị tổ chức các cuộc đàm phán nhằm giải quyết xung đột ở Ukraine, tờ Daily Sabah đưa tin.

Phát biểu sau cuộc gặp, ông Erdogan nói rằng với tư cách là một quốc gia thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) có quan hệ với cả Ukraine và Nga, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ rất vui lòng tiếp đón và làm trung gian hòa giải.

Chuyến thăm của nhà ngoại giao kỳ cựu Nga đến Ankara diễn ra chỉ 4 ngày sau chuyến thăm của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Gặp Tổng thống Erdogan, ông Zelensky nhấn mạnh rằng Ukraine và châu Âu (bao gồm Liên minh châu Âu, Thổ Nhĩ Kỳ và Anh) phải tham gia vào các cuộc thảo luận với Mỹ về đảm bảo an ninh.

Đáp lại, ông Erdogan cho rằng sáng kiến của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump nhằm mục đích nhanh chóng chấm dứt chiến tranh thông qua đàm phán, phù hợp với các nỗ lực ngoại giao mà Ankara đã theo đuổi.

Ông Erdogan nói thêm rằng Thổ Nhĩ Kỳ sẽ là nơi lý tưởng để tổ chức các cuộc đàm phán giữa Mỹ, Nga và Ukraine. Ông cũng nhấn mạnh rằng toàn vẹn lãnh thổ và chủ quyền của Ukraine có “tầm quan trọng cơ bản” đối với Thổ Nhĩ Kỳ.

“Chúng tôi sẽ cung cấp mọi sự hỗ trợ để kết thúc các cuộc đàm phán bằng việc thiết lập nền hòa bình bền vững” - ông Erdogan nói, lưu ý rằng việc đảm bảo thương mại ở Biển Đen có thể đóng vai trò là biện pháp xây dựng lòng tin giữa Nga và Ukraine.

Thổ Nhĩ Kỳ tìm kiếm vai trò lớn hơn cho cuộc chiến ở Ukraine

Bên ngoài địa điểm gặp nhau của phái đoàn Mỹ và Nga tại TP Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) ngày 27-2. Ảnh: ANADOLU AGENCY

Theo đài RT, trong vài năm qua, Thổ Nhĩ Kỳ, đặc biệt là TP Istanbul đã đóng vai trò quan trọng như một địa điểm trung lập cho các cuộc đàm phán liên quan xung đột Ukraine.

Khi xung đột nổ ra, Thổ Nhĩ Kỳ đã tham gia thiết lập “"hành lang ngũ cốc” ở Biển Đen, đảm bảo xuất khẩu nguồn cung cấp lương thực quan trọng từ Ukraine sang phần còn lại của thế giới.

Đối với Ankara, việc chấm dứt chiến sự ở Ukraine sẽ giúp giảm nguy cơ xung đột lan rộng sang khu vực Biển Đen và mang lại cho Thổ Nhĩ Kỳ một khoảng lặng cần thiết trước những lo ngại an ninh liên quan ở biên giới phía bắc. Một lệnh ngừng bắn cũng sẽ là tin vui đối với giới chức an ninh của nước này, vốn đang phải đối phó với hàng loạt thách thức từ nhiều hướng, đặc biệt là những diễn biến mới ở Syria sau sự sụp đổ của chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad vào tháng 12-2024.

Thổ Nhĩ Kỳ đã duy trì một sự cân bằng tinh tế trong cuộc chiến tại Ukraine. Ankara kiên quyết ủng hộ toàn vẹn lãnh thổ và chủ quyền của Ukraine, đồng thời cung cấp các thiết bị quân sự quan trọng, bao gồm máy bay không người lái Bayraktar, phục vụ cả mục đích phòng thủ và tấn công ngay cả khi các đồng minh châu Âu còn do dự trong việc cung cấp vũ khí cho Kiev.

Song song đó, Thổ Nhĩ Kỳ vẫn duy trì quan hệ kinh tế chặt chẽ với Nga, tạo điều kiện để Moscow tiếp cận thị trường và thương mại toàn cầu. Nước này cũng giữ không phận mở cho Nga, đóng vai trò như một cửa ngõ quan trọng. Ankara đã thúc đẩy các cuộc đàm phán, hạn chế giao thông hàng hải ở Biển Đen và kêu gọi các đồng minh tránh những hành động có thể khiến xung đột leo thang.

Những nỗ lực của Thổ Nhĩ Kỳ chủ yếu nhằm kiềm chế chiến tranh và hạ nhiệt căng thẳng để sớm đạt được một giải pháp hòa bình. Nhờ có vị thế tích cực ở cả Kiev và Moscow cũng như tham vọng làm cầu nối đối thoại, Ankara có khả năng tận dụng các kênh ngoại giao của mình khi các đề xuất hòa bình mới xuất hiện.

Vào mùa xuân năm 2022, chính thông qua ngoại giao con thoi tại Thổ Nhĩ Kỳ mà Nga và Ukraine đã tiến gần nhất đến một thỏa thuận hòa bình, dựa trên các đề xuất được vạch ra trong tài liệu hiện được biết đến với tên gọi Tuyên bố Istanbul.

Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại, Thổ Nhĩ Kỳ cảm nhận được thực tế khó khăn nếu muốn làm cầu nối cho một thỏa thuận hòa bình tại Ukraine khi Tổng thống Mỹ Donald Trump dường như không mặn mà với sự tham gia của châu Âu vào thỏa thuận.

“Thổ Nhĩ Kỳ ― giống như các nước Liên minh châu Âu (EU) ― đã cảm thấy bị bỏ rơi kể từ hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Nga tại Saudi Arabia” - bà Helin Sari Ertem, nhà khoa học chính trị tại ĐH Medeniyet ở Istanbul, nói với đài DW.

Theo chuyên gia này, trước tình hình trên, nếu Mỹ muốn Thổ Nhĩ Kỳ tham gia bất kỳ vai trò hòa giải nào trong tương lai, Ankara chắc chắn sẽ sẵn sàng đảm nhận.

THẢO VY