Dân số Ukraine giảm 8 triệu người do xung đột, điều gì xảy ra tiếp theo?
Xung đột ở Ukraine đã khiến dân số giảm mạnh, với ước tính mất đến 8 triệu người trong vòng 3 năm. Khủng hoảng nhân khẩu học ở Ukraine đang ngày càng nghiêm trọng, với hàng triệu người tị nạn và tuổi thọ giảm sút.
Người tị nạn rời khỏi Lviv, Ukraine tới Olkusz, Ba Lan ngày 28/2/2022. Ảnh: PAP/TTXVN
Theo hãng thông tấn độc lập UNIAN (Ukraine) ngày 21/4, cuộc xung đột khốc liệt đang diễn ra với Nga đã giáng một đòn nặng nề vào bức tranh nhân khẩu học vốn đã mong manh của Ukraine. Như ước tính mới nhất từ Tiến sĩ Oleksandr Gladun, Phó giám đốc Viện Nhân khẩu học và các vấn đề chất lượng cuộc sống thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Ukraine (NAS), dân số nước này đã giảm tới 8 triệu người chỉ trong vòng ba năm, từ 42 triệu người vào đầu năm 2022 xuống còn khoảng 34 triệu người vào đầu năm 2025. Con số này bao gồm cả người Ukraine ở Crimea và các vùng lãnh thổ hiện do Nga kiểm soát, cho thấy quy mô khủng khiếp của cuộc khủng hoảng nhân khẩu học mà Kiev đang phải đối mặt.
Trong bối cảnh xung đột, việc thu thập dữ liệu nhân khẩu học chính xác trở nên vô cùng khó khăn. Tiến sĩ Gladun giải thích rằng Cục Thống kê Nhà nước Ukraine hiện không công bố thông tin về số người đã mất theo luật pháp ban hành năm 2022. Mặc dù Bộ Tư pháp nước này vẫn cung cấp dữ liệu chung về tỷ lệ sinh và tử, nhưng thông tin này là chưa đủ để các nhà nhân khẩu học có thể tính toán chính xác các chỉ số quan trọng như tuổi thọ trung bình.
Tuy nhiên, những số liệu ban đầu đã vẽ nên một viễn cảnh ảm đạm. Tuổi thọ trung bình của nam giới Ukraine hiện ước tính chỉ còn khoảng 60 tuổi, giảm đáng kể so với mức 67 tuổi vào năm 2019, giai đoạn trước đại dịch COVID-19. Sự sụt giảm này là một hệ quả tất yếu của xung đột, khi phần lớn những người thiệt mạng ở tiền tuyến là nam giới. Tuổi thọ của phụ nữ Ukraine cũng chịu ảnh hưởng nặng nề. Nếu như vào năm 2019, tuổi thọ trung bình của phụ nữ là 77 tuổi, thì nay, do tác động cộng hưởng của giao tranh và đại dịch, con số này có thể giảm thêm từ 3 đến 5 năm nữa.
Giám đốc Viện Nhân khẩu học và Các vấn đề Chất lượng Cuộc sống Ukraine, bà Ella Libanova, nhấn mạnh rằng xung đột chỉ làm trầm trọng thêm những vấn đề nhân khẩu học vốn đã tồn tại ở Ukraine từ trước năm 2014. Tình trạng suy giảm dân số đáng báo động trước đó chủ yếu là do tỷ lệ sinh giảm mạnh và tình trạng di cư. Cuộc chiến với Nga đã đẩy tình hình này lên một mức độ nghiêm trọng mới.
Một trong những hệ lụy đáng lo ngại nhất là làn sóng tị nạn khổng lồ. Theo bà Libanova, trong số hàng triệu người Ukraine đã rời bỏ đất nước sau khi xung đột nổ ra, chỉ có khoảng 30% có khả năng sẽ quay trở lại. Điều này đồng nghĩa với việc Ukraine sẽ mất đi một lực lượng lao động đáng kể, đặc biệt là phụ nữ, những người mà bà Libanova lo ngại sẽ khó tìm được bạn đời sau này do sự mất cân bằng giới tính nghiêm trọng.
Viễn cảnh hậu xung đột ở Ukraine còn đặt ra nhiều thách thức khác về mặt nhân khẩu học. Bà Libanova cảnh báo về một tương lai với dân số già hóa và thiếu hụt lao động trầm trọng. Một yếu tố đáng lo ngại khác là tâm lý của những người tị nạn. Nhiều người Ukraine ở nước ngoài bày tỏ lo ngại về việc liệu họ có được chào đón trở về quê hương hay không, điều này có thể cản trở quyết định hồi hương của họ.
Tóm lại, cuộc chiến đang tàn phá Ukraine không chỉ gây ra những đau thương mất mát về người và của mà còn để lại những hậu quả lâu dài và nghiêm trọng đối với cấu trúc nhân khẩu học của nước này. Sự sụt giảm dân số mạnh mẽ, tuổi thọ giảm, tình trạng di cư ồ ạt và nguy cơ thiếu hụt lao động trong tương lai là những thách thức to lớn mà Ukraine sẽ phải đối mặt trên con đường tái thiết và phục hồi sau xung đột.
Việc thiếu hụt dữ liệu nhân khẩu học chính xác càng làm gia tăng sự bất định và khó khăn trong việc hoạch định các chính sách ứng phó hiệu quả. Bức tranh nhân khẩu học ảm đạm này đòi hỏi sự quan tâm và nỗ lực phối hợp của cả chính phủ Ukraine và cộng đồng quốc tế để giảm thiểu những tác động tiêu cực và xây dựng một tương lai bền vững hơn cho người dân Ukraine.
