'Đầu tư cho công tác dân số là đầu tư cho phát triển bền vững'

Năm 1994, tại Cairo (Ai Cập), hội nghị quốc tế về DS và phát triển (ICPD) được tổ chức, đánh dấu điểm khởi đầu mang tính đột phá. Tại hội nghị này, 179 quốc gia trong đó có Việt Nam đã thông qua chương trình hành động với tầm nhìn sâu rộng trong lĩnh vực DS và phát triển. Các quốc gia đều đồng thuận thực hiện trao quyền cho phụ nữ (PN) và cho phép mọi người dân được tự do quyết định thời điểm và khoảng cách giữa các lần sinh một cách phù hợp với hoàn cảnh của chính mình. Đồng thời, cũng kêu gọi đưa vấn đề chăm sóc sức khỏe sinh sản (SKSS) và các quyền sinh sản cho PN vào vị trí trung tâm trong các hoạt động phát triển quốc gia và phát triển toàn cầu.

Tập huấn về tầm quan trọng trong khám sàng lọc trước sinh và sơ sinh để nâng cao chất lượng dân số.

Năm 2024, tròn 30 năm thực hiện chương trình hành động ICPD, mặc dù thế giới đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể nhưng vẫn còn rất nhiều những khó khăn, thách thức phải vượt qua. Đó là, các quốc gia vẫn chưa giải quyết hiệu quả vấn đề nhu cầu chưa được đáp ứng về kế hoạch hóa gia đình (KHHGĐ); tử vong bà mẹ liên quan đến thai sản vẫn còn cao. Theo Quỹ DS Liên hợp quốc (UNFPA): Mỗi ngày, trên thế giới có khoảng 800 PN tử vong vì những nguyên nhân có thể phòng tránh được có liên quan đến thai sản-tương đương với hơn 290 nghìn PN tử vong mỗi năm. Bạo lực đối với PN ảnh hưởng đến gần 1/3 PN trên toàn cầu. Hiện chỉ khoảng 55% PN có khả năng tự đưa ra quyết định về SKSS và tình dục của mình…

Trong 30 năm thực hiện chương trình hành động ICPD, Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu quan trọng, góp phần to lớn vào công cuộc xây dựng và phát triển đất nước: Tốc độ gia tăng DS được khống chế thành công, nước ta bước vào thời kỳ DS vàng từ năm 2007. Tuổi thọ trung bình tăng nhanh, tầm vóc, thể lực, chất lượng cuộc sống của nhân dân được cải thiện về nhiều mặt. Tình trạng suy dinh dưỡng, tử vong bà mẹ, trẻ em giảm mạnh và tỷ lệ sử dụng các biện pháp tránh thai hiện đại đạt trên 60%. Mỗi cặp vợ chồng có 2 con đã trở thành chuẩn mực, lan tỏa, thấm sâu trong toàn xã hội. Dịch vụ DS-KHHGĐ được mở rộng, chất lượng ngày càng cao.

Chi cục DS-KHHGĐ tổ chức các sân chơi ở trường học để tuyên truyền về sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên.

Tuy nhiên, theo Bộ Y tế, công tác DS trong thời gian tới còn nhiều khó khăn, thách thức, đó là: Chênh lệch mức sinh đáng kể giữa các vùng, nguy cơ không đạt được mục tiêu duy trì mức sinh thay thế trên phạm vi toàn quốc; tốc độ già hóa DS nhanh; tỷ số giới tính khi sinh vẫn luôn ở mức cao; tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết vẫn chậm khắc phục; chất lượng DS, nhất là tại vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn còn hạn chế… sẽ tác động trực tiếp đến đời sống, xã hội và sự phát triển bền vững của đất nước cả trong hiện tại và tương lai.

Với sự kiện 30 năm thực hiện chương trình hành động ICPD (Cairo, 1994) và hưởng ứng Ngày Dân số thế giới (11/7), năm 2024, Việt Nam chọn chủ đề “Đầu tư cho công tác DS là đầu tư cho phát triển bền vững” với cam kết tiếp tục thực hiện chương trình hành động ICPD bằng các biện pháp tích cực, như: Huy động ngân sách quốc gia và địa phương cũng như các nguồn lực khác từ các đối tác phát triển và khu vực tư nhân để bảo đảm đủ tài chính cho SKSS và tình dục cũng như các ưu tiên khác của ICPD. Bảo đảm thanh thiếu niên có quyền tiếp cận thông tin và dịch vụ phù hợp với lứa tuổi, bao gồm giáo dục giới tính toàn diện với trọng tâm là hỗ trợ thanh thiếu niên, nhất là thanh thiếu niên dễ bị tổn thương. Đồng thời, chấm dứt tảo hôn, bạo lực tình dục và giới tính, lựa chọn giới tính và mọi hình thức phân biệt đối xử đối với PN, trẻ em gái.

Quảng Bình quan tâm nâng cao chất lượng dân số cho người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Theo Chi cục trưởng Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh Phan Nam Bình, những năm qua, ngành Y tế đã cùng các cấp, ngành, địa phương nỗ lực thực hiện công tác DS-KHHGĐ và đã đạt được những kết quả tích cực trong hoạt động truyền thông thay đổi hành vi, cung cấp dịch vụ KHHGĐ, nâng cao chất lượng DS, nhất là tại các xã thuộc địa bàn mức sinh cao, địa bàn trọng điểm, vùng dân tộc thiểu số và miền núi.

Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu về DS và phát triển trong tình hình mới, Quảng Bình còn gặp không ít khó khăn. Một số nơi, cấp ủy đảng, chính quyền chưa thực sự quan tâm chỉ đạo, điều hành thực hiện công tác DS-KHHGĐ. Sự phối hợp của một số cơ quan, ban, ngành, đoàn thể các cấp trong việc tổ chức thực hiện công tác DS-KHHGĐ chưa được thường xuyên, thiếu đồng bộ. Nhận thức của người dân ở vùng sâu, vùng xa, vùng biển, vùng cồn bãi vẫn còn hạn chế; giữ quan niệm cần phải có con trai để làm trụ cột, nhân lực chính trong gia đình.

Các cụm pano là một trong những kênh truyền thông trực quan hiệu quả trong việc chuyển tải những thông điệp về dân số và phát triển đến với người dân.

Vì vậy, 6 tháng đầu năm nay, trong tổng số trẻ sinh ra là 5.086 cháu, thì số trẻ là con thứ 3 trở lên chiếm tỷ lệ hơn 20% (1.024 cháu), tăng so với cùng kỳ năm ngoái. Tỷ lệ chênh lệch giới tính khi sinh cũng không ổn định qua các năm, 6 tháng đầu năm 2024 là 107 nam/100 nữ (cùng kỳ năm 2023 là 106,6 nam/100 nữ).

Thiết thực hưởng ứng Ngày DS thế giới, Quảng Bình đã và đang tập trung tăng cường công tác truyền thông nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy đảng, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể và toàn xã hội về vai trò, tầm quan trọng của công tác DS đối với sự phát triển nhanh và bền vững của quê hương, đất nước. Đồng thời, tiếp tục đẩy mạnh vận động, tuyên truyền, giáo dục chuyển đổi hành vi về DS và phát triển, góp phần đạt các chỉ tiêu kế hoạch năm 2024. Quảng Bình quyết tâm tiến tới đạt mức sinh thay thế, giảm tốc độ mất cân bằng giới tính khi sinh, chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, tăng tỷ lệ sử dụng dịch vụ tầm soát, chẩn đoán và điều trị một số bệnh tật trước sinh và sơ sinh, tăng số người mới sử dụng biện pháp tránh thai hiện đại. Đặc biệt là vấn đề chăm sóc SKSS vị thành niên, thanh niên, tư vấn và khám sức khỏe trước hôn nhân…

Ngành DS cũng đang tập trung triển khai các loại hình cung cấp thông tin, dịch vụ chăm sóc SKSS, KHHGĐ, nâng cao chất lượng DS cho người dân tại các vùng sâu, vùng cao, vùng biển và ven biển phù hợp với tình hình thực tế của từng địa phương; ưu tiên các nhóm đối tượng là người cao tuổi, PN mang thai, nam/nữ thanh niên chuẩn bị kết hôn, đồng bào dân tộc thiểu số...