ĐBQH lo ngại nhà đầu tư làm đường sắt nhưng mục tiêu chính là để phát triển dự án TOD

Tại phiên thảo luận về dự án Luật Đường sắt (sửa đổi) chiều 18/6, đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường - Đoàn ĐBQH TP Hà Nội nhận định, dự án Luật mang tính đột phá, có thể thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp đường sắt.

Về quy định khuyến khích tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư dự án đường sắt bằng nguồn vốn ngoài ngân sách nhà nước, ông Cường cho rằng đây là chủ trương rất đúng. Tuy nhiên, dự thảo Luật hiện mới chỉ quy định hình thức chỉ định thầu đối với các nhà đầu tư tự đề xuất dự án hoặc các dự án đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP).

ĐBQH Hoàng Văn Cường - Đoàn ĐBQH TP Hà Nội.

Do đó, ông đề nghị dự thảo Luật cần bổ sung phương thức lựa chọn nhà đầu tư tư nhân tham gia vào các dự án đường sắt sử dụng ngân sách nhà nước – toàn bộ hoặc một phần. Có thể giao Thủ tướng Chính phủ ban hành quy định về tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư tư nhân với 3 nguyên tắc: Mục tiêu và yêu cầu kỹ thuật của dự án không được thay đổi; Tổng chi phí đầu tư không được vượt quá dự kiến khi chỉ có nhà nước thực hiện; Hiệu quả vận hành mang lại cho nhà nước phải cao hơn so với việc tự đầu tư.

Liên quan đến phát triển đô thị theo mô hình định hướng giao thông (TOD), ông Cường đồng tình với quy định giao UBND cấp tỉnh tổ chức lập, thẩm định, phê duyệt và điều chỉnh quy hoạch khu vực phát triển đô thị theo mô hình TOD dọc theo các tuyến đường sắt quốc gia. Đồng thời, giao HĐND cấp tỉnh bố trí ngân sách để thực hiện đền bù, giải phóng mặt bằng, tạo quỹ đất sạch để đấu giá, thu ngân sách.

Tuy nhiên, ông Cường bày tỏ lo ngại khi dự thảo luật lại cho phép UBND cấp tỉnh chỉ định nhà đầu tư thực hiện dự án đường sắt đồng thời làm luôn cả dự án phát triển đô thị TOD.

"Như vậy, bất kỳ nhà đầu tư nào làm đường sắt cũng sẽ được thực hiện luôn cả dự án TOD. Điều này có thể dẫn đến tình trạng nhà đầu tư đề xuất làm đường sắt nhưng mục tiêu chính là để phát triển dự án TOD", ĐBQH Hoàng Văn Cường nhận định.

Từ đó, ông đề xuất cần quy định rõ: phần TOD bên cạnh dự án đường sắt phải do nhà nước đầu tư, sau đó tổ chức đấu thầu, đấu giá công khai. Nếu muốn ưu tiên cho nhà đầu tư thực hiện tuyến đường sắt, có thể quy định họ được hưởng ưu tiên khi tham gia đấu thầu, đấu giá các dự án TOD liên quan.

ĐBQH Trần Đình Gia - Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Tĩnh.

Cùng tham gia thảo luận, ĐBQH Trần Đình Gia - Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Tĩnh đề nghị bổ sung định nghĩa "công trình hạ tầng kỹ thuật đấu nối", trong đó bao gồm: hệ thống cấp điện từ lưới điện công cộng, hệ thống cấp thoát nước, đường bộ vào ga đường sắt, bãi đỗ xe cá nhân và điểm trung chuyển giữa đường bộ và đường sắt.

Ông Gia dẫn chứng, trong chuyến khảo sát tuyến đường sắt Cát Linh - Hà Đông cách đây một tuần, ông nhận thấy tuyến này mang lại hiệu quả kinh tế rất lớn. Tuy nhiên, hạ tầng kết nối – đặc biệt là bãi đỗ xe cá nhân và điểm trung chuyển – còn rất bất cập. Do đó, việc đưa "bãi đỗ xe cá nhân" vào định nghĩa "công trình hạ tầng kỹ thuật đấu nối" là cần thiết.

Về chính sách ưu đãi nhằm phát triển ngành đường sắt, ông Gia đề nghị bổ sung chính sách trợ giá cho hoạt động vận tải hành khách công cộng bằng đường sắt đô thị.

Theo ông, tuyến Cát Linh - Hà Đông mang lại nhiều giá trị kinh tế, xã hội. Tuy nhiên, nếu không có trợ giá, loại hình vận tải này sẽ khó cạnh tranh với các phương tiện giao thông khác. Vì vậy, việc đưa chính sách trợ giá vào luật là rất cần thiết để phát huy hiệu quả và khuyến khích người dân sử dụng đường sắt đô thị.

Lê Bảo