ĐBSCL: Cách làm lúa mới sẽ tăng nguồn thu cho nông dân từ tín chỉ carbon

Vừa qua, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức gặp mặt Đoàn đại biểu Quốc hội của 12 tỉnh, thành phố vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) tham gia Đề án “Phát triển bền vững một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030” do Bộ trưởng Lê Minh Hoan chủ trì buổi gặp mặt.

Buổi gặp mặt Đại biểu Quốc hội 12 tỉnh tham gia Đề án

Ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế phát biểu tại Hội nghị, Đề án phát triển bền vững một triệu ha lúa chất lượng cao được thủ tướng phê duyệt cuối năm 2023, mục tiêu đến năm 2025, 12 tỉnh thành trong khu vực ĐBSCL trồng 180.000 ha lúa phát thải thấp và thí điểm cấp tín chỉ carbon cho vùng đạt chuẩn. Năm 2030, vùng mở rộng thêm 820.000 ha lúa phát thải carbon thấp.

Tín chỉ carbon (carbon credit) là chứng nhận phát thải khí carbon dioxide (CO2) hoặc khí nhà kính khác được quy đổi tương đương sang CO2 (CO2tđ). Một tấn CO2tđ được xem là 1 tín chỉ carbon. CO2tđ là đơn vị mua bán trên thị trường carbon hay thị trường tín chỉ carbon. Tín chỉ carbon lúa là loại thu được từ canh tác lúa chất lượng cao kết hợp giảm phát thải. Để bán được tín chỉ carbon lúa, người trồng không đốt rơm, tăng lượng phân bón sinh học, mục tiêu giảm lượng phát thải khí metan và tạo ra carbon thấp từ trồng lúa. Đặc biệt, người nông dân phải thực hiện đúng quy trình về báo cáo đánh giá tín chỉ carbon.

Theo báo cáo, hiện có khoảng 36 quốc gia tham gia vào thị trường tín chỉ carbon, mang lại lợi ích về mặt tài chính. giúp giảm chi phí sản xuất nhờ các quy trình bền vững. Trong năm qua, Việt Nam đã bán 10,3 triệu tấn CO2 cho World Bank với giá 5 USD/tấn, thu về gần 1.250 tỷ đồng. Với dự án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, giá trị tín chỉ carbon có thể đạt tới 100 triệu USD mỗi năm nếu được bán với giá 10 USD/tín chỉ.

Đề án hiện đã được triển khai thí điểm 3 vụ sản xuất lúa liên tiếp tại Cần Thơ, Trà Vinh, Kiên Giang, Sóc Trăng và Đồng Tháp. Bên cạnh đó, Chương trình cũng đưa ra mục tiêu giảm 30% chi phí đầu vào, góp phần giảm chi phí sản xuất lúa cho các hộ nông dân khoảng 9.500 tỷ đồng, tỷ suất lợi nhuận của người trồng lúa tăng 50%, góp phần giảm 10% lượng khí thải nhà kính.

Mô hình rộng 50ha thực hiện ở Hợp tác xã Tiến Thuận, huyện Vĩnh Thạnh, TP. Cần Thơ cho thấy nông dân giảm sử dụng lượng lúa giống từ 140kg/ha xuống còn 60kg/ha, số lần phân bón giảm từ 3-4 lần còn 2 lần/vụ, giảm tối thiểu 20% lượng phân bón vô cơ, cây lúa ít bị ngã, giảm dịch bệnh và tổn thất sau thu hoạch. Ngoài ra, lúa sau khi thu hoạch được bao tiêu với giá cao hơn 200-300 đồng/kg so với canh tác bình thường. Việc giảm lượng lúa giống còn 60kg/ha giúp tiết kiệm chi phí về giống 1,2 triệu đồng, phân bón giảm 0,7 triệu đồng, năng suất đạt từ 6,3-6,5 tấn/ha so với 5,8-6,1 tấn/ha ở cách làm truyền thống.

Phát biểu tại buổi gặp mặt, bà Hà Thị Nga, Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam cho biết, Đề án này rất có ý nghĩa trong việc giúp sản xuất lúa gạo ở ĐBSCL không còn manh mún, nhỏ lẻ mà sẽ tập trung vùng rộng lớn phát triển đồng bộ, thành công của Đề án sẽ giúp khai thác được chuỗi giá trị lúa gạo, trong đó có thể tận dụng được các phụ phẩm nông nghiệp. Bà cũng chia sẻ thêm những khó khăn trong việc triển khai và đạt kết quả cao cho Đề án đến từ việc người nông dân xưa nay vẫn quen với sản xuất truyền thống và đây là rào cản lớn nhất cần phải thay đổi; các tổ chức chính trị - xã hội tập hợp nhiều hội viên, nhiều hội viên từ bỏ làng quê để đến làm việc tại các khu công nghiệp do làm nông nghiệp chưa đáp ứng nhu cầu, thu nhập thấp. Từ Đề án một triệu ha lúa chất lượng cao của Bộ NN&PTNT, bà Nga tin tưởng rằng, đây sẽ là cứu cánh cho người nông dân ở vùng ĐBSCL phát huy thế mạnh của mình.

Hơn nữa, theo bà Nga, mục tiêu kép của Đề án này là giúp người nông dân giảm thiểu lượng khí nhà kính phát thải. Thực hành đúng, bà con có thể có thêm một nguồn thu nữa từ tín chỉ carbon. Điều này không chỉ giúp tăng thu nhập cho nông dân mà còn giúp gạo của Việt Nam có được sự ưu tiên hơn khi xuất khẩu ra các thị trường trên thế giới. Việc thực hiện thành công Đề án này sẽ giúp nâng tầm lúa gạo của Việt Nam.

Nhìn nhận những khó khăn, thách thức mà vùng ĐBSCL đang gặp phải, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho biết biến đổi khí hậu đang có ảnh hưởng lớn đến khu vực ĐBSCL, thực tế trong hàng chục năm qua, cấu trúc ngành lúa gạo ở vùng ĐBSCL thiếu tính liên kết, rời rạc, xuất phát từ tư duy manh mún, nhỏ lẻ, mùa vụ của người nông dân. Đề án một triệu ha lúa chất lượng cao ở khu vực ĐBSCL được kỳ vọng sẽ giải quyết được hàng loạt vấn đề của ngành hàng lúa gạo như tổ chức lại sản xuất, tư duy canh tác, thị trường,...

Ngoài ra, ông Hoan cũng nhấn mạnh vai trò quan trọng của người nông dân trong việc thực hiện Đề án, phải thay đổi để đón đầu xu thế tăng trưởng xanh, giảm phát thải. Thực tế cho thấy, thời gian qua hạt gạo VIệt Nam đã khẳng định được giá trị khi xuất khẩu và đang bứt tốc so với các quốc gia khác. Đề án sẽ là “khởi nguồn”, “kiến tạo” và tổ chức lại một ngành hàng lúa gạo phát triển bền vững. Bên cạnh đó, theo Bộ trưởng Bộ NN&PTNT, ngành hàng lúa gạo muốn bền vững phải có hệ sinh thái với sự tham gia của tất cả các bên: nông dân, thương lái, doanh nghiệp, Nhà nước, lãnh đạo các địa phương với phương châm Đề án là một cuộc “cách mạng” mới.

Văn Linh