Đề xuất thua lỗ chứng khoán không phải nộp thuế thu nhập cá nhân

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến về dự thảo nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 126 hướng dẫn thi hành Luật Quản lý thuế. Theo đó, cơ quan này đề xuất thu thuế thu nhập cá nhân ngay khi nhà đầu tư nhận cổ tức hoặc thưởng bằng chứng khoán.

Nhiều ý kiến trái chiều từ cộng đồng đầu tư về đề xuất này. Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) thậm chí đã hai lần gửi văn bản góp ý với những góc nhìn đáng chú ý.

Trong công văn mới nhất ngày 14/7, VAFI kiến nghị Bộ Tài chính nghiên cứu áp dụng phương pháp CGT (capital gain tax), nghĩa là chỉ có lãi mới chịu thuế.

VAFI kiến nghị, theo phương pháp CGT, chỉ có lãi khi bán chứng khoán mới chịu thuế thu nhập cá nhân.

Theo VAFI, ở Việt Nam hiện nay, khi bán cổ phiếu thưởng thì chịu 2 loại thuế thu nhập cá nhân, gồm: thuế khoán là 0,1% trên tổng giá trị bán chứng khoán và 5% trên tổng giá trị cổ phiếu thưởng theo mệnh giá 10.000 đồng/cổ phiếu, bất kể việc nắm giữ cổ phiếu thưởng là lãi hay lỗ. Đây là bất cập lớn.

Bản chất thuế khoán thường chỉ áp dụng với thị trường chứng khoán sơ khai. Ưu điểm là đơn giản, tuy nhiên giao dịch chứng khoán lỗ thì vẫn phải đóng thuế.

Trong khi đó, bản chất thuế CGT là xác định thuế thu nhập cá nhân khi bán chứng khoán theo công thức: lấy tổng giá trị bán chứng khoán theo giá bán bình quân trừ đi tổng giá trị mua chứng khoán với số lượng cổ phần tương ứng đã bán theo giá mua bình quân nhân với thuế suất.

Phương pháp này ưu điểm hơn thuế khoán là trừ đi giá vốn chứng khoán mới tính thuế, cho nên theo CGT thì chỉ có lãi mới chịu thuế thu nhập cá nhân.

Do đó, VAFI kiến nghị cần áp dụng phương pháp CGT vào dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân 2025 đối với giao dịch chuyển nhượng chứng khoán trên thị trường chứng khoán.

Bên cạnh đó, Hiệp hội cũng đề nghị tính thuế thu nhập cá nhân khi bán chứng khoán với mức thuế suất hợp lý theo công thức: tổng giá trị bán chứng khoán theo giá bán bình quân trừ đi tổng giá trị mua chứng khoán tương ứng với số cổ phần đã bán theo giá mua bình quân nhân (x) với thuế suất 3%. Thu thuế CGT theo từng lần bán chứng khoán; bãi bỏ sắc thuế thu nhập cá nhân đánh vào cổ phiếu thưởng.

Hiệp hội cho rằng mức 3% là phù hợp nhằm tạo động lực phát triển thị trường chứng khoán, tạo điều kiện cho hệ thống các doanh nghiệp niêm yết dễ dàng huy động nguồn vốn khổng lồ từ khu vực dân cư, nước ngoài.

Nhiều quốc gia đã áp dụng cách tính này. Trong khu vực Đông Nam Á, VAFI cho biết, chỉ còn Việt Nam, Indonesia áp dụng thuế khoán 0,1% trên tổng giá trị bán chứng khoán, bất kể giao dịch lãi hay lỗ.

Trước đó, tại dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 126, Bộ Tài chính đề xuất, trường hợp tổ chức trả cổ tức bằng chứng khoán, trả thưởng bằng chứng khoán cho cổ đông hiện hữu thì tổ chức trả thu nhập thực hiện khấu trừ thuế thu nhập cá nhân tại thời điểm doanh nghiệp trả cổ tức, trả thưởng ghi trên thông báo về trả cổ tức, trả thưởng cho cổ đông cá nhân.

Bộ Tài chính cũng đề xuất bổ sung cách xác định số thuế thu nhập cá nhân phải khấu trừ: số thuế thu nhập cá nhân khấu trừ được xác định bằng giá trị cổ tức, giá trị lợi tức, giá trị thường nhân (x) với thuế suất thuế thu nhập cá nhân từ đầu tư vốn (5%).

Thanh Hoa