Đề xuất tiếp tục thực hiện chính sách miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành phiên họp

Đề xuất tiếp tục thực hiện chính sách miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, thực hiện Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025 của Quốc hội, Chính phủ đã xây dựng hồ sơ dự án Nghị quyết của Quốc hội về miễn thuế SDĐNN theo đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Dự thảo Nghị quyết cũng đã được gửi lấy ý kiến các Bộ, ngành, địa phương; đồng thời, lấy ý kiến rộng rãi của các tổ chức, cá nhân thông qua Cổng thông tin điện tử Chính phủ và Cổng thông tin điện tử Bộ Tài chính.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày Tờ trình

Việc tiếp tục thực hiện chính sách miễn thuế SDĐNN trong thời gian tới nhằm tiếp tục thể chế hóa quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về nông nghiệp, nông dân, nông thôn; Khuyến khích các tổ chức, cá nhân đầu tư vào nông nghiệp, nông dân, nông thôn, góp phần thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp, nâng cao hơn nữa giá trị sản phẩm nông nghiệp, từ đó nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm nông nghiệp trong bối cảnh hội nhập quốc tế; Tiếp tục phát huy kết quả đạt được của chính sách miễn thuế SDĐNN, đảm bảo phù hợp thông lệ quốc tế.

Nghị quyết của Quốc hội về miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp được ban hành trên cơ sở Chính sách thuế SDĐNN được thực hiện theo quy định của Luật Thuế SDĐNN năm 1993, Pháp lệnh số 31-L/CTN năm 1994 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về thuế bổ sung đối với hộ gia đình SDĐNN vượt quá hạn mức diện tích đất. Thực hiện chủ trương xóa đói, giảm nghèo của Đảng và Nhà nước, đồng thời hỗ trợ đối với nông dân, khuyến khích phát triển sản xuất nông nghiệp, chính sách miễn, giảm thuế SDĐNN được thực hiện từ năm 2001 đến nay. Theo quy định hiện hành thì thuế SDĐNN đang được miễn đến hết ngày 31/12/2025 theo Nghị quyết số 55/2010/QH12, Nghị quyết số 28/2016/QH14 và Nghị quyết số 107/2020/QH14 của Quốc hội, trừ diện tích đất nông nghiệp mà Nhà nước giao cho tổ chức quản lý nhưng không trực tiếp sử dụng đất để sản xuất nông nghiệp mà giao cho tổ chức, cá nhân khác nhận thầu theo hợp đồng để sản xuất nông nghiệp.

Quốc hội nghe trình bày Tờ trình dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về kéo dài thời hạn miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp

Tổng kết, đánh giá 20 năm thực hiện chính sách miễn, giảm thuế SDĐNN cho thấy, tổng số thuế SDĐNN miễn, giảm giai đoạn 2001-2010 trung bình khoảng 3.268,5 tỷ đồng/năm; giai đoạn từ 2011-2016 trung bình khoảng 6.308,3 tỷ đồng/năm; giai đoạn 2017-2020 khoảng 7.438,5 tỷ đồng/năm; giai đoạn 2021-2023 trung bình khoảng 7.500 tỷ đồng/năm. Chính sách miễn, giảm thuế SDĐNN là giải pháp có tác động lớn, quan trọng góp phần thực hiện chủ trương, quan điểm của Đảng và Nhà nước về nông nghiệp, nông dân, nông thôn trong từng thời kỳ; góp phần hỗ trợ trực tiếp người nông dân, khuyến khích tổ chức, cá nhân đầu tư vào nông nghiệp, nông dân, nông thôn; khuyến khích tập trung đất đai để sản xuất nông nghiệp với quy mô lớn, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn theo hướng hiện đại hóa, góp phần cải thiện, nâng cao đời sống nông dân, tạo việc làm cho khu vực nông thôn, góp phần nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm nông nghiệp trên thị trường trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.

Dự thảo Nghị quyết gồm 2 Điều: Điều 1: Quy định về kéo dài thời hạn miễn thuế SDĐNN được quy định tại các Nghị quyết số 55/2010/QH12, Nghị quyết số 28/2016/QH14, Nghị quyết số 107/2020/QH14; Điều 2: Quy định về điều khoản thi hành từ ngày 01/01/2026.

Chính phủ đánh giá, Nghị quyết được thực hiện sẽ không làm giảm thu do đây là chính sách đang được thực hiện trên thực tế. Với đề xuất kéo dài thời gian miễn thuế SDĐNN như quy định hiện hành đến hết ngày 31/12/2030 thì số thuế SDĐNN được miễn khoảng 7.500 tỷ đồng/năm. Đây sẽ tiếp tục là hình thức hỗ trợ trực tiếp tới người nông dân, là nguồn đầu tư tài chính trực tiếp cho khu vực nông nghiệp, nông dân, nông thôn để đầu tư, mở rộng quy mô sản xuất nhằm nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, qua đó giúp tạo công ăn việc làm cho người nông dân, cải thiện cuộc sống, gắn bó với hoạt động sản xuất nông nghiệp, góp phần khuyến khích đầu tư, thúc đẩy kinh tế nông nghiệp phát triển bền vững. Đồng thời, thể hiện chủ trương nhất quán của Đảng và Nhà nước về nông nghiệp, nông dân, nông thôn; phù hợp với Chiến lược phát triển KT-XH 5 năm, quy hoạch tổng thể phát triển sản xuất ngành nông nghiệp.

Cần đánh giá thực trạng sử dụng đất nông nghiệp để thiết kế chính sách miễn giảm thuế SDĐNN phù hợp, tránh lãng phí nguồn lực

Trình bày trước Quốc hội Báo cáo thẩm tra dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về kéo dài thời hạn miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp được quy định tại Nghị quyết số 55/2010/QH12 của Quốc hội về miễn, giảm thuế sử dụng đất nông nghiệp đã được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Nghị quyết số 28/2016/QH14 và Nghị quyết số 107/2020/QH14, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết, thực hiện chủ trương xóa đói, giảm nghèo của Đảng và Nhà nước, đồng thời hỗ trợ nông dân, khuyến khích phát triển sản xuất nông nghiệp, từ năm 2001 đến nay, Quốc hội đã ban hành nhiều Nghị quyết miễn, giảm thuế SDĐNN theo hướng mở rộng đối tượng ưu đãi miễn, giảm theo từng thời kỳ.

Qua hơn 30 năm ban hành Luật Thuế SDĐNN, chính sách miễn, giảm thuế SDĐNN đã được thực hiện trong một thời gian dài thông qua các Nghị quyết của Quốc hội ban hành ngoài phạm vi của Luật. Điều này thể hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước trong việc ưu tiên hỗ trợ phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn qua các thời kỳ. Các thành phần kinh tế cũng đã quen với việc miễn hoàn toàn thuế SDĐNN trong thời gian dài vừa qua. Vì vậy, để tránh tạo thêm chi phí cho sản xuất nông nghiệp so với chính sách hiện hành đang áp dụng, trong điều kiện sản xuất, kinh doanh còn khó khăn hiện nay, đa số ý kiến trong Ủy ban KTTC thống nhất về sự cần thiết kéo dài chính sách miễn thuế SDĐNN trong giai đoạn tới như đề xuất của Chính phủ.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi trình bày Báo cáo Thẩm tra về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp

Theo Ủy ban Tài chính và Ngân sách của Quốc hội, đa số ý kiến trong Ủy ban KTTC cơ bản nhất trí với đề nghị của Chính phủ về việc tiếp tục ban hành Nghị quyết của Quốc hội cho phép kéo dài thời gian miễn thuế SDĐNN trong 5 năm tiếp theo và trình Quốc hội xem xét, quyết định.

Từ góc độ hình thức văn bản pháp luật, có ý kiến cho rằng, việc Chính phủ đề nghị tiếp tục ban hành Nghị quyết của Quốc hội để thực hiện chính sách này là chưa thực sự phù hợp vì đây là Nghị quyết quy định ngoài phạm vi của Luật Thuế SDĐNN, đã được thực hiện trong giai đoạn 2011-2025 và nay đề nghị kéo dài đến năm 2030. Do đó, đề nghị Chính phủ đẩy nhanh việc nghiên cứu, trình Quốc hội xem xét sửa đổi, bổ sung Luật Thuế SDĐNN để bảo đảm tính bền vững, ổn định của hệ thống pháp luật.

Có ý kiến đề nghị Chính phủ triển khai việc tổng kết việc thi hành luật thuế SDĐNN một cách tổng thể và trình sửa Luật tại Kỳ họp thứ 10, trong đó sẽ xem xét vấn đề miễn thuế đến năm 2030 để bảo đảm tính tổng thể và phù hợp hơn.

Đa số ý kiến trong Ủy ban KTTC cho rằng, dự thảo Nghị quyết không có nội dung chính sách mới mà chỉ kéo dài thời gian miễn thuế SDĐNN. Việc thực hiện miễn thuế SDĐNN có ý nghĩa quan trọng, thể hiện chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước trong việc hỗ trợ, khuyến khích phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn và trên thực tế không gặp khó khăn, vướng mắc. Vì vậy, để bảo đảm tính ổn định của chính sách, Ủy ban KTTC nhất trí với nội dung dự thảo Nghị quyết như đề nghị của Chính phủ.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, việc miễn thuế SDĐNN một cách đại trà không tạo ra động lực cho việc sử dụng đất hiệu quả, tích tụ đất cho sản xuất nông nghiệp theo quy mô lớn và việc miễn thuế SDĐNN thời gian vừa qua cũng có phần dẫn đến tình trạng SDĐNN còn lãng phí, để hoang hóa. Do đó, đề nghị rà soát, đánh giá thực trạng sử dụng đất nông nghiệp để có thể thiết kế chính sách miễn giảm thuế SDĐNN như một công cụ thúc đẩy hiệu quả sử dụng đất, tránh lãng phí nguồn lực đất nông nghiệp, góp phần thực hiện Chỉ thị số 27-CT/TW của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.

Ngoài ra, một số ý kiến cho rằng, tại Báo cáo tổng kết, đánh giá tình hình thực hiện chính sách thuế SDĐNN, Bộ Tài chính đã đánh giá chính sách thuế SDĐNN qua hơn 30 năm triển khai, đến nay có những quy định không còn phù hợp với thực tế sản xuất nông nghiệp, chẳng hạn như cách xác định nghĩa vụ thuế vẫn đang được tính theo kg thóc trên 1 ha của từng hạn đất (hiện vẫn đang áp dụng đối với một số đối tượng không thuộc diện được miễn thuế).

Có ý kiến đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, đánh giá kỹ ưu điểm, nhược điểm của việc kéo dài thời gian thực hiện chính sách miễn thuế SDĐNN mà không chọn giải pháp xây dựng Luật thay thế Luật Thuế SDĐNN năm 1993 trong khi theo đánh giá của Bộ Tài chính là “Luật có những quy định không còn phù hợp với tình hình phát triển kinh tế - xã hội”.

Ủy ban KTTC thống nhất với đề nghị của Chính phủ về việc trình Quốc hội xem xét, quyết định về Nghị quyết của Quốc hội để kéo dài thời gian thực hiện miễn thuế SDĐNN theo quy định tại Nghị quyết số 55/2010/QH12, Nghị quyết số 28/2016/QH14 và Nghị quyết số 107/2020/QH15 đến hết ngày 31/12/2030. Tuy nhiên, đề nghị Chính phủ cân nhắc việc không miễn thuế SDĐNN đối với các trường hợp đất để hoang hóa, sử dụng không đúng mục đích phục vụ cho nông nghiệp. Đồng thời, thực hiện đánh giá định kỳ về hiệu quả của chính sách miễn thuế SDĐNN từ các góc độ về tác động đến kinh tế nông nghiệp, đời sống nông dân và hiệu quả sử dụng đất.

Bùi Lan Anh - Trọng Quỳnh - Nghĩa Đức