Đền Chín Gian được xếp hạng di tích quốc gia

Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng vừa ký Quyết định số 963/QĐ-BVHTTDL xếp hạng Di tích quốc gia đối với di tích lịch sử Đền Chín Gian, xã Châu Kim, huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An.

Cùng với việc xếp hạng, Quyết định nêu rõ, khu vực bảo vệ di tích được xác định theo biên bản và bản đồ khoanh vùng các khu vực bảo vệ di tích trong hồ sơ.

Di tích lịch sử Đền Chín Gian, tỉnh Nghệ An. Ảnh: TL

Chính quyền nơi có di tích được xếp hạng, trong phạm vi nhiệm vụ và quyền hạn của mình, thực hiện việc quản lý nhà nước đối với di tích theo quy định của pháp luật về di sản văn hóa.

Đền Chín Gian được xây dựng vào đầu thế kỷ XIV tại Pú Chỏ Nhàng gọi là Tến Pỏm (Đền trên núi) thuộc bản Khoẳng, xã Châu Kim, huyện Quế Phong.

Cuối thể kỷ XVIII, Đền được chuyển đến Pú Cắm (Núi Vàng) thuộc bản Kim Khê, xã Châu Kim, huyện Quế Phong. Năm 2004, Đền được tôn tạo, phục hồi với 1 tòa thiết kế kiểu nhà sàn truyền thống của người Thái, gồm 9 gian, mỗi gian tượng trưng cho một mường.

Nét đặc sắc của di tích Đền Chín Gian chính là giá trị lịch sử, văn hóa gắn với tín ngưỡng dân gian, thờ mẫu (Đức mẹ Xỉ Đà), thờ người có công xây Bản lập Mường. Hàng năm, vào các ngày từ 14 đến 16 tháng Hai âm lịch, Lễ hội đền Chín Gian - một lễ hội du lịch, tâm linh lớn nhất vùng - lại được tổ chức

Điểm đặc sắc, độc đáo của lễ hội Đền Chín gian là lễ hiến trâu. Những năm gần đây, nghi lễ hiến trâu vẫn được duy trì, nhưng chỉ mang tính chất tượng trưng. Trâu cái màu trắng là món lễ vật không thể thiếu của người dân Mường Tôn dâng lên ông trời và Tạo Ló Ỳ. Hai mường khác là Mường Quáng và Mường Puộc cũng hiến trâu trắng, nhưng là trâu đực, những mường còn lại cúng trâu đen.

Ngoài lễ hiến trâu, nơi đây còn có tục hát khắp, hát nhuộm của đồng bào Thái vào ngày diễn ra nghi thức tế hội. Ở mỗi gian đền, khi bà mo hành lễ, đằng sau thường có 6-8 cô gái hát đệm bài cúng, kể về cuộc hành trình lên Mường Trời.

Đền Chín Gian nổi bật với tượng 9 trâu quỳ gối trước đền. Ảnh: Báo Nghệ An

Lễ hội Đền Chín Gian năm 2023. Ảnh: Cổng TTĐT huyện Quế Phong

Lễ rước trong Lễ hội Đền Chín Gian 2023

Nghi thức tắm trâu trước lễ hiến trâu

Từ một lễ hội chỉ thu hút được người dân xung quanh vùng, nay lễ hội Đền Chín Gian đã được người dân khắp mọi miền đất nước quan tâm và hành hương trong những ngày đầu xuân năm mới.

Về đây, du khách được trải nghiệm du lịch cộng đồng tại bản Cọ Muồng, xã Châu Kim, bản Long Thắng, xã Hạnh Dịch; du lịch sinh thái tại quần thể Thác Bảy Tầng, rừng cây sa mu… để hiểu thêm tình đất, tình người và lịch sử hình thành vùng đất Phủ Quỳ Châu cũ.

T.Toàn