Dệt may xoay xở thế nào trước khó khăn?

Nhận đơn nhỏ lẻ để giữ chân lao động

Khó khăn đến với ngành dệt may bắt đầu từ quý III-2022 và kéo dài tới nay. Nguyên nhân là do kinh tế thế giới tăng trưởng chậm, dẫn đến xu thế tiếp tục thắt chặt chi tiêu của người tiêu dùng tại nhiều quốc gia và hàng hóa dệt may luôn có mặt trong tốp 5 các mặt hàng được tiết giảm. Nhiều DN trong ngành cho rằng, tình hình của ngành dệt may hiện nay thậm chí còn khó khăn hơn giai đoạn dịch Covid-19. Thiếu đơn hàng, giá giảm mạnh là những khó khăn lớn nhất đối với DN.

Hoạt động sản xuất tại Công ty TNHH Sangwoo Việt Nam (xã Hưng Tây, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An). Ảnh: THU DỊU

Kể ra hàng loạt khó khăn của Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex), ông Cao Hữu Hiếu, Tổng giám đốc Vinatex cho biết, chưa bao giờ DN may quy mô vài nghìn lao động phải nhận đơn hàng 500-700 chiếc áo jacket, nhưng bây giờ phải làm, vì nếu không làm thì không có đơn hàng. Bản thân DN phải nhận cả các mặt hàng không đúng truyền thống, sở trường, ví như DN dệt kim phải nhận hàng dệt thoi hay DN chuyên làm quần âu cũng phải nhận đơn may áo sơ mi. Ngoài ra, gần đây xuất hiện tình trạng đối tác chậm nhận hàng, gây khó khăn về dòng tiền, kho bãi lưu trữ hàng của DN. Ông Cao Hữu Hiếu cũng cho biết thêm, không chỉ đơn hàng giảm mà đơn giá cũng giảm rất mạnh, nhiều đơn hàng gia công có giá giảm tới 50%.

“Trong thời điểm sản xuất, kinh doanh khó khăn như hiện nay, để không cắt giảm lao động, duy trì việc làm cho gần 62.000 lao động và bảo đảm thu nhập bình quân ở mức 9,3 triệu đồng/người/tháng, các đơn vị trong toàn Tập đoàn đã phải hết sức linh hoạt, chấp nhận làm đơn hàng nhỏ, thời gian giao hàng nhanh hơn, kỹ thuật cao hơn...", ông Cao Hữu Hiếu thông tin.

Chia sẻ về bức tranh chung của ngành dệt may, ông Trương Văn Cẩm, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) cho biết, tổng cầu thế giới sụt giảm, sự cạnh tranh để có đơn hàng ngày càng quyết liệt nên buộc nhiều DN phải nhận đơn hàng không phải thế mạnh của mình để duy trì hoạt động, giữ chân người lao động, khách hàng. Thậm chí, có DN phải bán một phần tài sản để trang trải, duy trì hoạt động. Với những thông tin không tích cực đó, 6 tháng đầu năm 2023, kim ngạch xuất khẩu ngành dệt may chỉ đạt 18,6 tỷ USD, giảm 17,6% so với cùng kỳ năm trước. Chia sẻ của một số DN dệt may cho thấy, năng lực cạnh tranh của ngành dệt may Việt Nam bị suy giảm do các yếu tố lãi suất, tiền lương, xu thế chuyển dịch đơn hàng. Trong khi đó, các DN đối thủ của ngành dệt may tại Trung Quốc, Bangladesh, Ấn Độ, Indonesia đang nhận được chính sách hỗ trợ phục hồi rất tốt.

Doanh nghiệp cần tiếp sức

Theo dự báo, thị trường dệt may và thời trang sẽ gặp nhiều khó khăn trong các tháng còn lại của năm 2023. Tổng cầu dệt may thế giới được dự báo đạt khoảng 700 tỷ USD, giảm 8% so với năm 2022, thấp hơn cả năm 2020 khi xảy ra dịch Covid-19. Đáng chú ý, dệt may được xác định là ngành phát thải thuộc tốp 5 thế giới. Các quốc gia phát triển đều coi giảm phát thải dệt may là một trong những mục tiêu cần sớm thực hiện. Hiện chuỗi cung ứng đang biến động theo hướng ưu tiên nhà cung cấp có chứng chỉ xanh. Bên cạnh đó là những đòi hỏi khắt khe đến từ các nhãn hàng, như giảm giá sản xuất, đơn hàng nhỏ, thời gian giao hàng nhanh, chất lượng đòi hỏi cao hơn.

Các ý kiến cũng cho rằng, tổng cầu giảm, đơn hàng ít trên quy mô toàn cầu, đơn hàng cũng sẽ dịch chuyển về những nơi có sức cạnh tranh tốt hơn Việt Nam về chi phí sản xuất. Hiện, so sánh trên bản đồ dệt may, Việt Nam đang mất dần các lợi thế cạnh tranh về giá nhân công. Theo thống kê, chi phí tiền lương trung bình/tháng cho công nhân may mặc của Việt Nam đang ở ngưỡng 300USD/người/tháng, cao hơn so với trung bình toàn cầu ở ngưỡng 200USD/người/tháng.

Đối với ngành may Việt Nam, ông Trương Văn Cẩm nhận định, phải tối thiểu quý III, sang quý IV mới hồi phục trở lại, sang năm 2024 mới ổn định, phát triển. Chính vì vậy, dự kiến con số xuất khẩu cao nhất ngành dệt may có thể đạt trong năm nay là gần 40 tỷ USD, thấp hơn nhiều so với mục tiêu đặt ra là khoảng 46-47 tỷ USD. Để hỗ trợ DN vượt qua khó khăn, đại diện VITAS mong muốn Chính phủ khởi động lại chính sách hỗ trợ DN như thời điểm dịch Covid-19 bùng phát. Cần rà soát lại các gói hỗ trợ DN đã sử dụng như thế nào, từ đó tập trung hỗ trợ DN một cách tốt nhất. Theo đó, tiếp tục có hỗ trợ đối với DN như có chính sách cho vay với lãi suất 0% để DN trả lương, hỗ trợ tiền nhà cho người lao động; giãn, hoãn đóng phí công đoàn; có cơ chế thuận lợi hơn để DN tiếp cận vốn vay ưu đãi, tiếp tục giảm lãi suất cho vay...

Về giải pháp lâu dài đối với ngành dệt may, ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch VITAS nhấn mạnh, đẩy nhanh tốc độ xanh hóa-số hóa đang trở thành mục tiêu của ngành dệt may để tìm kiếm đơn hàng. Các DN dệt may Việt Nam bắt buộc phải chuyển đổi sang mô hình sản xuất xanh, đáp ứng tiêu chuẩn của nhà nhập khẩu. Song việc chuyển đổi này không thể diễn ra trong một sớm một chiều, mà phụ thuộc rất nhiều yếu tố, trong đó có yếu tố nguồn lực và con người. DN cần nghiên cứu kỹ những điều kiện cụ thể của DN để có bước đi phù hợp. Từ thực tế của DN, ông Cao Hữu Hiếu cho rằng, thời gian tới, Vinatex sẽ tập trung vào các giải pháp chính như: Đẩy mạnh công tác dự báo thị trường; hỗ trợ, đưa ra định hướng để các đơn vị có thể chủ động lên kế hoạch sản xuất. Ngoài ra, Tập đoàn cũng ưu tiên giữ vững lực lượng lao động trên cơ sở cân đối giữa việc làm và thu nhập, bảo toàn lực lượng lao động để sẵn sàng đón cơ hội khi thị trường phục hồi; tổ chức sản xuất theo hướng linh hoạt, đáp ứng đơn hàng nhỏ lẻ, thay đổi nhanh, khó, thời gian gấp. Cùng với đó, Tập đoàn sẽ tập trung cho các chỉ tiêu xanh, sản xuất sạch, nguyên liệu và sản phẩm tuần hoàn để bắt nhịp xu thế phát triển bền vững hiện nay.

VŨ DUNG