Độc đáo nghệ thuật trang trí cây nêu của đồng bào Cor ở Quảng Ngãi
Cây nêu của đồng bào Cor đã được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia.
Trà Bồng - huyện miền núi phía Bắc của tỉnh Quảng Ngãi, là vùng đất cư ngụ chính của đồng bào dân tộc Cor tại Quảng Ngãi. Người Cor sống lâu đời trên vùng đất này và vẫn giữ gìn nhiều bản sắc văn hóa độc đáo.
Trang trí cây nêu là một nét đẹp văn hóa mà người Cor ở huyện Trà Bồng, tỉnh Quảng Ngãi còn duy trì.
Đến nay, làm và trang trí cây nêu vẫn còn được nhiều nghệ nhân duy trì và truyền cho các thế hệ kế cận.
Cây nêu, cầu nối tinh thần của người Cor
Với người đồng bào Cor ở Trà Bồng, cây nêu là cây thiêng, được đặt ở giữa làng hoặc trước nhà để làm cột lễ trong các nghi thức quan trọng. Người Cor tin rằng dựng cây nêu sẽ giúp xua đuổi tà ma, cầu mong sự bình an và mùa màng bội thu.
Ngọn một cây nêu của đồng bào Cor ở Quảng Ngãi.
Để làm được cây nêu, người Cor phải mất nhiều ngày để thực hiện nhiều công đoạn, phần việc đòi hỏi sự tỉ mỉ, tập trung. Họ phải đập thân cây rừng làm tua bông; cắt thân cây đót, cây lau làm đũa thần; xỏ cườm trang trí; vẽ hoa văn… Tính cộng đồng của người Cor trong nghệ thuật trang trí cây nêu vì thế được thể hiện rất đậm nét.
Nghệ nhân Nhân dân Hồ Ngọc An tỉ mỉ làm các chi tiết trên cây nêu của đồng bào Cor.
Ngày nay, người Cor ở Trà Bồng vẫn duy trì việc dựng cây nêu trong các sự kiện quan trọng của cộng đồng. Nghệ nhân Hồ Minh Trí, xã Trà Tây, chia sẻ cây nêu chính là biểu tượng của tâm linh trong đời sống người Cor. Đây là cầu nối tinh thần của người Cor với thần linh.
Nghệ nhân An và anh Điệp, thế hệ tiếp nối văn hóa trang trí cây nêu của đồng bào Cor.
"Cây nêu là vật không thể thiếu trong các nghi lễ, lễ hội truyền thống như lễ hội ăn trâu, lễ ngã rạ... Chính vì vậy, cây nêu có ý nghĩa hết sức quan trọng, được người Cor trân trọng, gìn giữ và lưu truyền qua nhiều thế hệ", nghệ nhân Trí cho hay.
Nghệ nhân Nhân dân Hồ Ngọc An (xã Trà Thủy) vui mừng chia sẻ, những thế hệ kế cận của người Cor tại Trà Bồng rất giỏi, tài năng và có đủ điều kiện để kế thừa nét văn hóa đặc sắc về cây nêu này.
Các hoa văn trang trí trên cây nêu thể hiện đậm nét các hoạt động thường ngày của người Cor.
“Tuy còn trẻ nhưng họ thuộc hết điệu cúng của đồng bào như chúng tôi, ngay cả việc nói chuyện với thần linh cũng làm được. Chúng tôi tin tưởng rằng việc chuyển giao cho thế hệ sau sẽ không mai một nếu được phát huy, nếu tiếp tục được Đảng, Nhà nước quan tâm như trước nay”, nghệ nhân Hồ Ngọc An chia sẻ.
Phát huy giá trị Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia
Nghệ thuật trang trí cây nêu của đồng bào Cor đã được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia. Với người Cor, đây là một sự công nhận đối với nét đẹp văn hóa độc đáo, là một cách bảo tồn giá trị văn hóa dân tộc Cor.
Nhiều chi tiết bắt mắt, tượng hình ý nghĩa trên các cây nêu.
Ông Võ Văn Diệp, Trưởng Phòng Văn hóa, Khoa học và Thông tin huyện Trà Bồng, cho hay nghệ thuật trang trí cây nêu của người Cor là di sản văn hóa được hình thành cùng với lịch sử phát triển của dân tộc, luôn gắn với đời sống tâm linh, phong tục, lễ hội, sinh hoạt giải trí của cộng đồng, được người Cor yêu mến, trao truyền, phát triển từ đời này sang đời khác.
Hình tượng chim chèo bẻo người Cor thường treo lên các cây nêu.
Theo Phó Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ngãi Nguyễn Văn Thành, để phát huy tốt giá trị di sản trên, huyện Trà Bồng cần vinh danh, đãi ngộ xứng đáng những người có công trong việc thực hiện chính sách bảo tồn giá trị văn hóa dân tộc Cor, khuyến khích sự tham gia của cộng đồng vào công tác này...
Một hội thi trang trí cây nêu nhằm mục đích quảng bá hình ảnh cây nêu và nét đẹp văn hóa của người Cor ở Quảng Ngãi.
Với việc duy trì và phát triển văn hóa cây nêu của đồng bào Cor, ông Trần Hoàng Vĩnh, Chủ tịch UBND huyện Trà Bồng chia sẻ, hiện nay huyện xây dựng các tổ phát huy truyền thống cây nêu từng địa phương, góp phần nhân rộng và giữ gìn truyền thống. Bên cạnh đó, việc lan tỏa trên cơ sở Nghị quyết 02 của huyện về giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc đồng bào Cor từ trang phục, múa, các điệu chiêng… đều được triển khai trong các trường học.
