Dòng tiền dồi dào và cơ hội tiếp cận

Thanh khoản hệ thống ngân hàng (NH) trong trạng thái dư.

Song do đặc thù riêng của các nhóm doanh nghiệp (DN), nên tín dụng vẫn chưa phân bổ đều, khu vực DN nhỏ và vừa (DNNVV) vẫn đang còn nhiều vướng mắc trong tiếp cận vốn trông chờ được tháo gỡ.

Vốn đang chảy mạnh

Theo số liệu mới nhất từ Ngân hàng Nhà nước (NHNN), đến cuối tháng 5-2025, tín dụng toàn nền kinh tế đã tăng 6,52%, gần gấp ba lần so với mức 2,41% cùng kỳ năm ngoái. Như vậy ước tính trong 5 tháng qua, dư nợ tín dụng tăng hơn 1 triệu tỷ đồng, nâng tổng dư nợ toàn hệ thống lên trên 16,6 triệu tỷ đồng, mức tăng cao kỷ lục trong cùng kỳ nhiều năm trở lại đây.

Tại TPHCM, theo NHNN chi nhánh Khu vực 2, dư nợ tín dụng đến hết tháng 5 ước đạt khoảng 4,085 triệu tỷ đồng, tăng 3,6% so với cuối năm 2024 và tăng 13,2% so với cùng kỳ năm trước.

Để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, NHNN đã đề ra mục tiêu tăng trưởng tín dụng năm 2025 khoảng 16%, tương đương bơm thêm khoảng 2,5 triệu tỷ đồng vào nền kinh tế. NHNN đã phân bổ hạn mức tín dụng cho các NH ngay từ đầu năm.

Mới đây, tại Nghị quyết 154 về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước với mục tiêu tăng trưởng năm 2025 đạt 8% trở lên, Chính phủ cũng yêu cầu NHNN điều hành tăng trưởng tín dụng phù hợp với mục tiêu tăng trưởng kinh tế và kiểm soát lạm phát, đảm bảo an toàn hoạt động hệ thống NH; trong đó nghiên cứu giao bổ sung chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng cho các NH theo thẩm quyền.

Trong tháng 5, lãi suất liên NH qua đêm duy trì ổn định quanh mức trung bình 3,81%. Đầu tháng tháng 6, lãi suất kỳ hạn qua đêm có thời điểm rơi xuống mức 2,83% và ở mức 3,24% vào ngày 11-6, thấp hơn nhiều so với tháng 5. Theo định hướng điều hành lãi suất thấp nhằm hỗ trợ tăng trưởng kinh tế của Chính phủ, các NH có khả năng sẽ tiếp tục giữ mặt bằng lãi suất thấp trong ngắn hạn.

Song song đó, hàng loạt gói tín dụng quy mô lớn cũng được công bố trong năm nay. Cụ thể, 9 NHTM đăng ký tham gia gói tín dụng nhà ở xã hội với tổng hạn mức 145.000 tỷ đồng. Người trẻ dưới 35 tuổi nếu mua nhà ở xã hội sẽ được vay với lãi suất 6,1%/năm, thấp hơn 2% so với lãi suất cho vay trung và dài hạn bình quân của 4 NHTM nhà nước, cố định trong 5 năm đầu tiên.

Trong 10 năm tiếp theo, sẽ được giảm 1% so với mức bình quân. 15 NHTM tham gia gói tín dụng 100.000 tỷ đồng cho lĩnh vực nông, lâm nghiệp và thủy sản. 21 NH tham gia chương trình tín dụng 500.000 tỷ đồng cho vay các dự án hạ tầng chiến lược (như giao thông, điện lực, hạ tầng số…) với mức lãi suất ưu đãi (giảm từ 1% trở lên so với lãi suất cho vay trung và dài hạn).

Nhiều “địa chỉ” vẫn nằm ngoài dòng chảy

Dẫu vậy, hiện nay đối lập với bức tranh sôi động ở nhóm khách hàng lớn, nhiều DN, đặc biệt là khối DNNVV, vẫn đang đối mặt với muôn vàn khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn tín dụng.

Các DN có quy mô lớn, tập đoàn sở hữu năng lực tài chính mạnh hoặc dự án bất động sản lớn tiếp tục là đối tượng dễ tiếp cận vốn hơn cả. Còn khu vực DNNVV chiếm hơn 90% tổng số DN vẫn bị giới hạn bởi những rào cản tồn tại nhiều năm qua.

Trong những tháng gần đây, nhiều nhà băng cũng đã ký kết hàng loạt hợp đồng tín dụng quy mô lớn, trị giá hàng ngàn tỷ đồng, rót vốn vào lĩnh vực hạ tầng, đặc biệt là các công trình trọng điểm quốc gia. Đây được xem là bước đi chiến lược, tạo nền tảng quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng tín dụng trong năm 2025.

Tại một tọa đàm mới đây, ông Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội DNNVV TP Hà Nội cho biết, khảo sát nội bộ của Hiệp hội trong năm 2024, có đến 67% DN hội viên gặp rất nhiều trở ngại khi tiếp cận vốn vay, trong đó nổi lên là các yếu tố thiếu tài sản đảm bảo, lãi suất quá cao và quy trình xét duyệt kéo dài, phức tạp.

Bởi lẽ trong bối cảnh nợ xấu tăng cao và thị trường bất động sản còn trầm lắng, các NH ngày càng thận trọng hơn với việc cho DNNVV vay, vì “tệp” DN này vốn được xem là có mức độ rủi ro tín dụng cao hơn các tập đoàn, DN lớn. Đã vậy, DNNVV đang chịu mức lãi suất cho vay thực tế dao động từ 9-12%/năm, cao hơn mức trung bình trong khu vực ASEAN từ 2-4 điểm %.

Điều này đối với những DN khởi nghiệp hoặc đang đổi mới mô hình sản xuất theo hướng chuyển đổi xanh là áp lực tài chính cực lớn, khiến nhiều NH lựa chọn rút lui khỏi thị trường.

Ông Nguyễn Hoàng Long, Chủ tịch HĐQT DN startup về công nghệ xanh, đang tham gia điều hành khoảng 5 DN, chia sẻ tỷ lệ vốn tín dụng NH trong các DN này là 0%, chủ yếu là vốn tự có. Với DNNVV có doanh thu 300 tỷ đồng/năm trở xuống, nguồn tín dụng NH rất có ý nghĩa trong việc bổ sung vào vốn lưu động. Tuy nhiên, khả năng tiếp cận hiện nay đang khó, chủ yếu do hạn chế về tài sản thế chấp, hiện các DN startup chủ yếu trông cậy vào vốn của các quỹ.

Ông Nguyễn Đức Xuân, Chủ tịch HĐQT CTCP Đầu tư Thương mại Hà Thành chia sẻ, một DNNVV trúng gói thầu cung cấp thiết bị y tế trị giá khoảng 50 tỷ đồng, nhưng không có tài sản thế chấp nên tiếp cận vốn rất khó khăn. NH đưa ra phương án khác yêu cầu chứng minh việc trúng thầu, nhưng việc chứng minh không đơn giản, bởi chủ đầu tư không thể đứng ra bảo lãnh cho DN trúng thầu vay vốn.

Do đó, DN tìm phương án là “dựa” vào một công ty lớn có năng lực về kinh tế, đồng nghĩa với việc mất đi cơ hội phát triển tự thân.

Những trường hợp trên phản ánh thực trạng rõ nét, cánh cửa tín dụng tuy rộng mở về mặt chính sách, nhưng đối với DNNVV, việc bước qua cánh cửa đó vẫn là một thách thức lớn, đòi hỏi các giải pháp thiết thực hơn về chuẩn hóa hồ sơ, thiết kế sản phẩm tín dụng phù hợp, cũng như sự đồng hành thực chất từ hệ thống NH và cơ quan quản lý.

Theo ông Mạc Quốc Anh, hiện các DNNVV chiếm tới trên 97% tổng số DN tại Việt Nam, và trong nhóm này, hơn 90% có quy mô siêu nhỏ hoặc nhỏ, với mức vốn điều lệ dưới 10 tỷ đồng.

THIÊN MINH