Du lịch biển: Đánh thức tiềm năng kinh tế xanh từ đại dương

Với đường bờ biển dài, được thiên nhiên ưu đãi, du lịch biển của Việt Nam hội tụ các tiềm năng để phát triển. Ảnh: N.Lộc

Chú trọng phát triển du lịch biển

Với điều kiện tự nhiên thuận lợi, tài nguyên biển, đảo phong phú, nhiều năm qua, Khánh Hòa đã trở thành trung tâm du lịch biển, đảo tầm cỡ của cả nước và khu vực. Chỉ tính riêng năm 2024, tổng thu từ khách du lịch trên địa bàn tỉnh ước đạt gần 52.272 tỷ đồng, tăng 53,9% so với năm trước (vượt 30,4% kế hoạch). Trong đó, du lịch biển có đóng góp quan trọng vào nguồn thu cho ngành du lịch của tỉnh…

Du lịch biển mang lại hàng chục tỷ đô la mỗi năm. Ảnh: N.Lộc

Trong năm 2024, Quảng Nam đón hơn 8 triệu lượt khách tham quan, lưu trú, vượt 6% so với kế hoạch (tăng 14% so với năm 2023)... Thu nhập xã hội từ du lịch ước đạt hơn 21.600 tỷ đồng. Trong đó, lượt khách du lịch lưu trú tại các khách sạn, khu nghỉ dưỡng ven biển chiếm khoảng 30% tổng số lượt khách lưu trú…

Đây là những con số biết nói cho thấy đóng góp to lớn của du lịch biển đối với ngành du lịch các địa phương nói riêng và cả nước nói chung.

Với đường bờ biển dài, được thiên nhiên ưu đãi, du lịch biển của Việt Nam hội tụ các tiềm năng để phát triển. Bên cạnh đó, những di tích lịch sử - văn hóa, những phong tục tập quán, lễ hội dân gian, văn hóa ẩm thực… đậm sắc màu miền biển cũng trở thành lợi thế để phát triển bền vững du lịch biển, đảo; tạo lợi thế cạnh tranh cho du lịch Việt Nam trên bản đồ du lịch quốc tế.

Thực hiện chiến lược phát triển kinh tế biển, trong đó có du lịch, nhiều địa phương đã chú trọng đầu tư vào lĩnh vực này. Các loại hình cơ sở lưu trú rất đa dạng, như khách sạn, căn hộ du lịch, tàu thủy lưu trú du lịch, nhà nghỉ, nhà có phòng cho thuê, bãi cắm trại du lịch, biệt thự du lịch... được xếp hạng từ đạt chuẩn phục vụ du khách cho đến 5 sao. Cùng với đó, các sản phẩm du lịch của những địa phương ven biển tương đối đa dạng, mang tính đặc thù, như du lịch tham quan kết hợp du lịch sinh thái ở khu vực ven biển phía Bắc; du lịch nghỉ dưỡng và thể thao biển ở khu vực ven biển phía Nam…

Qua đó, du lịch biển đã thu hút được một lượng lớn khách du lịch trong nước và quốc tế đến từ các thị trường lớn, như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ, Canada và châu Âu..., mang lại nguồn thu lớn cho các địa phương.

Du lịch biển phù hợp với mọi đối tượng du khách, lứa tuổi, vì thế còn nhiều dư địa để phát triển. Ảnh: N.Lộc

Tuy nhiên, theo đánh giá của Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), việc khai thác du lịch biển, đảo chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế vốn có. Các hoạt động du lịch biển, đảo vẫn tồn tại những hạn chế như việc phát huy, khai thác giá trị tài nguyên cho các hoạt động du lịch biển mới dừng ở việc khai thác ven bờ; các hoạt động du lịch bổ sung, bổ trợ cho nghỉ dưỡng, tham quan, tắm biển chưa nhiều; vấn đề nâng cao năng lực cạnh tranh trong khu vực và thế giới thông qua việc đầu tư phát triển sản phẩm du lịch mới, đa dạng, khác biệt chưa thực sự hiệu quả, đồng đều giữa các địa phương có biển…

Tránh tình trạng phát triển “nóng”...

Ngay khi bước vào năm mới 2025, Phú Quốc đã nhận tin vui khi được lựa chọn trở thành địa điểm đăng cai Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) 2027.

Việc tổ chức sự kiện quan trọng này tại Phú Quốc nhằm để bạn bè thế giới biết đến và thu hút dòng tiền đầu tư nhiều hơn nữa. Theo lãnh đạo Sở Du lịch tỉnh, đây cũng là cơ hội để đầu tư cơ sở hạ tầng, chỉnh trang đô thị, phát triển toàn diện tất cả các mặt. Từ giờ đến năm 2027, bộ mặt Phú Quốc sẽ khác, sau năm 2027 cũng sẽ khác, xứng đáng là một trung tâm du lịch quốc gia tầm cỡ quốc tế.

Đối với ngành du lịch, đây là cơ hội “có một không hai” để tạo sự chuyển biến đột phá cả và lượng và chất cho ngành “công nghiệp không khói” của thành phố biển. Bởi, sau thời gian phát triển thần tốc, có dấu hiệu cho thấy sự phát triển “nóng” của ngành du lịch khi hệ thống cơ sở hạ tầng du lịch quá tải, các dịch vụ du lịch không đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi ngày càng cao từ thực tiễn...

“Sự kiện APEC 2027 là liều thử mạnh để Phú Quốc khẳng định giá trị của thành phố du lịch biển hàng đầu cả nước và là điểm đến hấp dẫn của thế giới - Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam Vũ Thế Hùng cho biết; thêm rằng địa phương cần rà soát, đánh giá tổng thể để tranh thủ nguồn lực đầu tư một cách bài bản, có tầm nhìn cho ngành du lịch biển.

Câu chuyện của Phú Quốc cũng cho thấy thực trạng và gợi mở những vấn đề trong phát triển du lịch biển tại nhiều địa phương hiện nay. Có nhiều nguyên nhân của tình trạng trên, tuy nhiên, một nguyên nhân cơ bản là nhận thức xã hội, đặc biệt nhận thức của các nhà quản lý về tầm quan trọng của phát triển sản phẩm du lịch biển “xanh” đặc thù đối với việc nâng cao sức cạnh tranh của du lịch Việt Nam, cũng như năng lực tổ chức thực hiện nhiệm vụ chiến lược này còn nhiều hạn chế.

PGS,TS. Nguyễn Chu Hồi - Phó Chủ tịch Thường trực Hội Thủy sản Việt Nam - cho rằng, việc phát triển du lịch “nóng” đã ảnh hưởng đến môi trường biển. Do đó, ông kêu gọi phát triển du lịch biển xanh để làm nền tảng cho phát triển du lịch biển bền vững. Trong việc phát triển du lịch nói chung, du lịch biển, đảo nói riêng, các địa phương cần ưu tiên bảo vệ môi trường, bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, văn hóa biển làm chất xúc tác, duy trì hiệu quả phát triển kinh tế trong dài hạn chứ không phải trong ngắn hạn.

Ông Nguyễn Trùng Khánh - Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam - đề nghị ngành du lịch các địa phương tăng cường công tác quản lý điểm đến, quản lý môi trường du lịch xanh, sạch, đẹp, văn minh; khuyến khích áp dụng các giải pháp phát triển du lịch xanh, sử dụng năng lượng tái tạo, năng lượng thân thiện với môi trường; kiểm soát việc xả thải, xử lý chất thải, khí thải trong hoạt động du lịch, giảm thiểu tác động đến môi trường, đặc biệt là môi trường biển.

Là một trong những địa phương chú trọng điều kiện phát triển du lịch biển từ sớm, đồng bộ, theo bà Nguyễn Huyền Anh - Giám đốc Sở Du lịch Quảng Ninh, để đón nhiều hơn khách du lịch quốc tế, ngành du lịch Quảng Ninh đã và sẽ nâng cao chất lượng các tour tuyến đón khách du lịch tàu biển. Cùng với việc hoàn thiện cơ sở hạ tầng du lịch, các địa phương, đơn vị cũng hướng đến nâng cao trải nghiệm cho du khách, đưa vào các sản phẩm phục vụ riêng cho dòng khách chi trả cao, khách hạng sang.

Trong đó, nhiều đơn vị đã đầu tư các du thuyền cá nhân phát triển các dịch vụ trải nghiệm cao cấp trên Vịnh Hạ Long, Vịnh Bái Tử Long… “Về lâu dài, Quảng Ninh tiếp tục triển khai đồng bộ, quyết liệt các giải pháp thúc đẩy phát triển du lịch, dịch vụ biển đảo; nâng cao chất lượng và sức cạnh tranh của dịch vụ du lịch, nhất là sản phẩm du lịch nghỉ dưỡng cao cấp. Trong đó, các địa phương chú trọng đến sự hài hòa trong phát triển kinh tế gắn với bảo vệ văn hóa, môi trường biển ” - bà Anh thông tin.

Phát triển du lịch biển, cần hướng tới phát triển xanh, bền vững. Ảnh: N.Lộc

Xác định phát triển du lịch là một trong những lĩnh vực trọng tâm trong phát triển kinh tế biển, trong Nghị quyết số 37/NQ-CP ngày 27/02/2025 của Chính phủ về Kế hoạch thực hiện Quy hoạch không gian biển quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã đề ra nhóm nhiệm vụ xây dựng và phát triển hệ thống các sản phẩm du lịch biển, đảo của quốc gia theo hướng xanh, bền vững, có trách nhiệm gắn với phát triển các trung tâm nghỉ dưỡng biển.

Theo đó, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các địa phương có biển có trách nhiệm lập hồ sơ kiểm kê, xếp hạng di tích các cấp tỉnh, quốc gia, quốc gia đặc biệt; kiểm kê, đưa di sản văn hóa phi vật thể vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, di sản thế giới, di sản tư liệu, nhằm gìn giữ giá trị, phát huy truyền thống lịch sử, bản sắc văn hóa biển đi đôi với xây dựng xã hội gắn kết, thân thiện với biển.

Có thể nói, việc phát triển thương hiệu biển Việt Nam cần coi là một thương hiệu quốc gia mà trong đó du lịch biển là một trong những nhân tố quan trọng nhất. Các địa phương ven biển cần mạnh dạn hơn nữa trong việc thay đổi cách tiếp cận; phát triển cơ sở hạ tầng phục vụ tốt nhu cầu để giữ chân du khách ở lại lâu hơn, chi tiêu nhiều hơn; hình thành rõ nét từng khu vực với từng thế mạnh sản phẩm, thế mạnh thương hiệu của mỗi địa phương ven biển.

N.LỘC