Dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi): Nâng cao khả năng phân tích thị trường lao động

Toàn ảnh hội nghị

Chiều ngày 25/3, trong phiên thảo luận về dự án Luật Việc làm (sửa đổi), các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) nhận định rằng, việc sửa đổi Luật Việc làm là cơ hội quan trọng để thể chế hóa các định hướng chiến lược của Nghị quyết 57, góp phần biến chính sách việc làm thành lợi thế cạnh tranh quốc gia trong thời đại số.

Qua quá trình thảo luận, đa số ĐBQH đồng tình với Báo cáo một số vấn đề tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi), bảo đảm các quy định được xây dựng rõ ràng, thực chất và ngắn gọn.

Tuy nhiên, ĐBQH Trần Văn Khải (Hà Nam) cho rằng, mặc dù dự thảo có nhiều điểm mới, nhưng vẫn chưa phản ánh đầy đủ tinh thần của Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia trên ba phương diện quan trọng.

Cụ thể, ba vấn đề cốt lõi cần được làm rõ hơn bao gồm: chính sách phát triển nhân lực số còn chưa sâu rộng; hạ tầng số của thị trường lao động chưa được tận dụng làm lợi thế cạnh tranh; và cơ chế thúc đẩy việc làm sáng tạo còn chưa rõ ràng, thiếu động lực đột phá. Để khắc phục những hạn chế này, dự thảo Luật cần được điều chỉnh theo ba trọng tâm chính: phát triển nhân lực số, hoàn thiện hạ tầng số của thị trường lao động và thúc đẩy việc làm sáng tạo.

Về phát triển nhân lực số, cần bổ sung các quy định cụ thể về phát triển kỹ năng số và đào tạo nhân lực công nghệ cao. Đặc biệt, cần đưa nguyên tắc "trọng dụng nhân tài" vào Luật (bổ sung một khoản riêng tại Điều 4) nhằm tạo cơ sở thu hút, đãi ngộ chuyên gia trong các lĩnh vực công nghệ cao, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp tuyển dụng lao động có trình độ chuyên môn sâu. Ngoài ra, cần có chính sách đào tạo lại để người lao động thích ứng với chuyển đổi số, đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau.

Về hoàn thiện hạ tầng số của thị trường lao động, cần xây dựng hệ thống thông tin thị trường lao động thống nhất, liên thông và thân thiện với người dùng.

Do đó, dự thảo Luật cần bổ sung nguyên tắc "mở dữ liệu" vào các quy định về hệ thống thông tin thị trường lao động (có thể tại Điều 23 hoặc Điều 25), nhằm đảm bảo dữ liệu được công khai tối đa, giúp doanh nghiệp và người lao động dễ dàng khai thác thông tin, phân tích xu hướng việc làm và kết nối cung - cầu hiệu quả hơn.

Về thúc đẩy việc làm sáng tạo, cần hoàn thiện các quy định nhằm tạo động lực phát triển các hình thức việc làm mới. Việc làm trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo cần được bổ sung vào Điều 2 với định nghĩa cụ thể về "việc làm sáng tạo" và "việc làm xanh", giúp nhận diện rõ các loại hình việc làm này.

Đồng thời, Chính phủ cần được trao quyền thử nghiệm cơ chế quản lý linh hoạt đối với các loại hình việc làm mới nổi trong nền kinh tế số. Điều này giúp khuyến khích đổi mới sáng tạo, thay vì chưa có quy định thì cấm, chúng ta có thể cho phép thử nghiệm có giám sát để vừa thúc đẩy phát triển, vừa hoàn thiện khung pháp lý.

"Việc sửa đổi Luật Việc làm lần này là cơ hội quý giá để thể chế hóa các định hướng chiến lược của Nghị quyết 57, qua đó biến chính sách việc làm thành lợi thế cạnh tranh quốc gia trong kỷ nguyên số. Nếu tập trung sửa đổi theo các trọng tâm về nhân lực số, hạ tầng số và việc làm sáng tạo, Luật mới sẽ giúp xây dựng một thị trường lao động năng động, thông minh, thu hút nhân tài và hỗ trợ hiện thực hóa những ý tưởng đổi mới sáng tạo. Nhờ đó, nguồn nhân lực Việt Nam sẽ trở thành động lực chính đưa khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo phát triển mạnh mẽ, góp phần sớm đưa đất nước trở thành quốc gia phát triển, có thu nhập cao", ĐBQH Trần Văn Khải nhấn mạnh.

Về hệ thống thông tin thị trường lao động (Điều 23), quy định tại Khoản 1 xác định đây là công cụ phục vụ quản lý, nghiên cứu và hoạch định chính sách. Tuy nhiên, để phù hợp với Nghị quyết 42 của Ban Chấp hành Trung ương về đổi mới và nâng cao chất lượng chính sách xã hội, ĐBQH Thạch Phước Bình (Bình Phước) đề xuất bổ sung nội dung về sự linh hoạt, hội nhập và hiệu quả trong hệ thống này.

Theo đó, cần tích hợp công nghệ AI và dữ liệu lớn nhằm dự báo lao động, nâng cao khả năng phân tích thị trường lao động trong bối cảnh hội nhập quốc tế. Đồng thời, việc cập nhật dữ liệu theo thời gian thực sẽ giúp đảm bảo tính đồng bộ, liên thông với các hệ thống dữ liệu về an sinh xã hội, bảo hiểm thất nghiệp và giáo dục nghề nghiệp, góp phần tối ưu hóa chính sách lao động - việc làm trong thời đại số.

Vũ Thu