Đưa kiến thức pháp luật đến cư dân bám biển

Kỷ niệm đặc biệt từ những chuyến đi

Sau hơn 10 năm gắn bó với công tác tuyên truyền pháp luật, Trung tá Bùi Xuân Nhớ, Trợ lý Pháp chế, Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 4, vẫn nhớ như in lần công tác ở xã Gành Hào, tỉnh Cà Mau; buổi tuyên truyền hôm ấy được tổ chức bằng hình thức "phiên tòa giả định", thu hút đông đảo bà con ngư dân đến dự. Khi phiên tòa kết thúc, một bác ngư dân khoảng 70 tuổi xúc động đứng lên nói rằng, "mong Hội đồng xét xử giảm án cho bị cáo để bị cáo có cơ hội làm lại từ đầu, tiếp tục bám biển, bám nghề".

Trung tá Bùi Xuân Nhớ cho hay, "chính khoảnh khắc ấy khiến tôi nhận ra công tác tuyên truyền pháp luật không chỉ mang pháp luật đến với bà con ngư dân mà còn mang theo tình cảm, tình người và tinh thần trách nhiệm của người chiến sĩ Cảnh sát biển".

Với anh, những hành trình hàng trăm hải lý ra tận đảo xa như Kiên Hải, Thổ Châu (tỉnh An Giang mới) luôn là thử thách. Có những nơi không có tàu lớn, phải đi nhờ tàu cá nhỏ, sóng đánh ướt hết người; "nhưng khi đến nơi, thấy bà con tập trung đông đủ, chăm chú lắng nghe, mọi mệt mỏi đều tan biến", anh Nhớ chia sẻ.

Trung tá Bùi Xuân Nhớ, Trợ lý Pháp chế, Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 4, tuyên truyền, hướng dẫn ngư dân tra cứu quy định pháp luật về chống khai thác IUU. Ảnh: Đức Thái

Bởi mỗi chuyến đi, không chỉ mang theo những tờ rơi, sổ tay tuyên truyền, mà còn chở cả niềm tin, sự kiên nhẫn và lòng tận tâm của người lính Cảnh sát biển. Trong những chuyến đi ấy, điều khiến Trung tá Bùi Xuân Nhớ trân trọng nhất không phải là những tấm bằng khen hay lời biểu dương, mà là sự đổi thay trong nhận thức của ngư dân.

"Có trường hợp trước đây tôi trực tiếp xử lý vi phạm, nhưng khi gặp lại, họ không né tránh mà còn thay đổi nhận thức. Đó là phần thưởng lớn nhất cho người làm công tác tuyên truyền pháp luật như chúng tôi" - Trung tá Bùi Xuân Nhớ nhấn mạnh.

Đó là một kỷ niệm đặc biệt về trường hợp ngư dân Đào Thanh Việt, sinh năm 1969 ở xã Tây Yên (An Giang), người từng bị xử lý vì vi phạm các quy định về IUU. Thời điểm đó, ông Việt bị xử phạt vi phạm hành chính hơn 1,3 tỷ đồng - số tiền quá lớn đối với một ngư dân nhưng sau đó, ông đã thay đổi nhận thức, chấp hành nghiêm pháp luật, chuyển hướng khai thác hợp pháp tại vùng biển Côn Đảo.

Từ một người từng vi phạm, ngư dân Đào Thanh Việt nay đã trở thành tấm gương sáng, tuyên truyền viên tích cực trong cộng đồng; ông Việt cho biết, từ khi được lực lượng Cảnh sát biển và Bộ đội Biên phòng tuyên truyền, giải thích về hành vi vi phạm cũng như nỗ lực của Việt Nam trong việc gỡ "thẻ vàng" của Ủy ban châu Âu (EC), ông đã nhận thức rõ hơn và thay đổi, chấp hành pháp luật, nâng cao ý thức, trách nhiệm của bản thân trong quá trình khai thác thủy sản.

"Tôi muốn nhắn nhủ với bà con ngư dân rằng, hãy dừng việc khai thác thủy sản bất hợp pháp. Mức phạt bây giờ rất cao, thậm chí có thể bị xử lý hình sự. Hãy chấp hành pháp luật để vừa giữ được nghề, vừa giữ được biển cho con cháu mình" - ngư dân Đào Thanh Việt chia sẻ.

Từ trái tim đến trái tim

Với Trung tá Bùi Xuân Nhớ, để chạm tới trái tim từng ngư dân, hiệu quả của công tác tuyên truyền pháp luật đến từ sự thấu hiểu và đồng hành. Ngoài việc chuẩn bị kỹ lưỡng, tỉ mỉ cho mỗi buổi tuyên truyền, điều quan trọng nhất là người báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật phải thường xuyên cập nhật kiến thức mới, có sự đồng hành, đồng cảm với bà con.

Trung tá Bùi Xuân Nhớ và ngư dân Đào Thanh Việt chia sẻ tại chương trình "Báo cáo viên pháp luật kể chuyện"

Muốn làm được điều đó, khi đến bất kỳ địa bàn nào, phải tìm hiểu văn hóa, phong tục, đời sống của ngư dân, để cách nói chuyện gần gũi, dễ hiểu. Khi đó, bà con cảm nhận rằng pháp luật không xa xôi, mà gắn liền với cuộc sống hàng ngày.

Trung tá Bùi Xuân Nhớ ví dụ: "Đến địa phương có tàu cá hoạt động ven bờ, tôi sẽ nhấn mạnh về quy định đối với tàu cá có chiều dài dưới 12 mét; còn đối với những địa phương có tàu cá của bà con hoạt động ở vùng khơi nhiều thì tôi sẽ đi sâu vào quy định đối với những tàu cá có chiều dài trên 15 mét, việc lắp đặt và duy trì hoạt động của thiết bị giám sát hành trình, ghi nhật ký khai thác… theo đúng quy định pháp luật".

Muốn pháp luật đến gần với người dân hơn, theo Trung tá Bùi Xuân Nhớ, các báo cáo viên không thể tuyên truyền một chiều mà còn phải biết lắng nghe ý kiến và chia sẻ với những khó khăn của bà con ngư dân khi hoạt động trên biển. Nhờ vậy, bà con tin tưởng hơn và khi đã tin, họ sẽ làm theo. Thậm chí, họ còn trở thành những tuyên truyền viên tích cực, lan tỏa tinh thần chấp hành pháp luật về thủy sản trong cộng đồng.

Không ồn ào, không phô trương, nhưng "mưa dầm thấm lâu", từng bài giảng, từng câu chuyện đã dần hình thành nên văn hóa thượng tôn pháp luật trong cộng đồng ngư dân; nhờ đó, ngày càng có nhiều ngư dân hiểu rằng, tuân thủ pháp luật không phải là nghĩa vụ ép buộc mà là nền tảng để phát triển bền vững. Những chuyến biển hôm nay không chỉ đầy ắp tôm cá, mà còn đầy ắp niềm tin, ý thức tự giác và tinh thần trách nhiệm.

Pháp luật được lan tỏa không phải bằng mệnh lệnh hành chính khô khan, mà bằng sự tin yêu, cảm thông và trách nhiệm. "Những gì xuất phát từ trái tim thì sẽ chạm tới trái tim" là phương châm của toàn lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam trong hành trình mang tri thức pháp luật đến với ngư dân; đó cũng là thông điệp mà những người lính Cảnh sát biển - những tuyên truyền viên pháp luật trên biển luôn mang theo và khi pháp luật được lan tỏa bằng tình người, niềm tin và ý thức sẽ bén rễ bền lâu trong mỗi con người, mỗi ngư dân Việt Nam.

Câu chuyện về Trung tá Bùi Xuân Nhớ và ngư dân Đào Thanh Việt là minh chứng sinh động cho hiệu quả của công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, nơi mỗi buổi tuyên truyền, mỗi cuộc đối thoại, mỗi chuyến hải trình đều để lại những hạt giống, nhằm nâng cao nhận thức pháp luật cho người đi biển.

Thảo Mộc