Đua nhau phát hành trái phiếu, lãi suất khủng 15%

Tính từ đầu năm đến nay đã có gần 50.000 tỉ đồng trái phiếu doanh nghiệp được phát hành. Trong đó, nhóm ngành tài chính như ngân hàng, chứng khoán, bất động sản chiếm tỉ trọng đến 77,5%. Đây là thống kê của Công ty Chứng khoán Ngân hàng Hàng hải (MBS).

Theo MBS, tính đến tháng 7, nhóm ngành ngân hàng đã phát hành 18.200 tỉ đồng trái phiếu, chiếm 32% tỉ trọng. Trong đó, VPBank dẫn đầu với gần 6.000 tỉ đồng, tiếp theo là An Bình là 2.500 tỉ đồng, ACB 2.350 tỉ đồng, HDBank và Liên Việt cùng phát hành 1.000 tỉ đồng.

Nhóm ngành bất động sản, xây dựng, hạ tầng đứng thứ hai về lượng trái phiếu phát hành với 16,2 ngàn tỉ đồng, chiếm 27%. Đây là nhóm ngành có mức lãi suất coupon cao nhất, phổ biến trên 10%/năm, cao nhất là trái phiếu của Phát Đạt với mức lãi suất coupon lên đến 14,5%/năm.

Trái phiếu doanh nghiệp của các doanh nghiệp bất động sản, xây dựng thường có tài sản đảm bảo dưới dạng quyền sử dụng đất, có kỳ hạn 1-10 năm, phổ biến là kỳ hạn hai năm.

Các doanh nghiệp chứng khoán cũng huy động 4,9 ngàn tỉ đồng thông qua hình thức phát hành trái phiếu, với lãi suất coupon 8%-11,3%, kỳ hạn phổ biến 1-3 năm. Vndirect dẫn đầu với 1.460 tỉ đồng trái phiếu phát hành, kỳ hạn 1-3 năm, lãi suất 9,5%-11,3%/năm, trong đó 660 tỉ đồng là trái phiếu chuyển đổi.

MBS cũng cho rằng luật hiện hành chưa yêu cầu trái phiếu doanh nghiệp phát hành tại Việt Nam phải được xếp hạng tín nhiệm, do trong nước chưa có tổ chức xếp hạng tín nhiệm nào. Lộ trình phát triển thị trường trái phiếu năm 2017 đưa ra mục tiêu tất cả chứng khoán nợ phát hành trong nước sẽ được xếp hạng bởi hai tổ chức xếp hạng tín nhiệm.

Mới đây, tại cuộc họp về tình hình nợ nước ngoài quốc gia giai đoạn 2011-2018 và việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp trong sáu tháng đầu năm 2019, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đánh giá mặt tích cực của trái phiếu doanh nghiệp trong sáu tháng đầu năm là từng bước hình thành kênh cung vốn trung, dài hạn cho doanh nghiệp, giảm bớt áp lực cho vay của các ngân hàng thương mại, hỗ trợ các ngân hàng thương mại huy động vốn trái phiếu để tăng vốn cấp 2, hỗ trợ doanh nghiệp thuộc mọi lĩnh vực huy động vốn cho sản xuất, kinh doanh.

Kỳ hạn phát hành dài (kỳ hạn năm năm chiếm 66% tổng khối lượng phát hành), các nhà đầu tư chủ yếu là nhà đầu tư có tổ chức, tỉ lệ nhà đầu tư cá nhân chỉ chiếm 6,1%.

Tuy nhiên, Phó Thủ tướng cho rằng nếu không kiểm soát tốt việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp sẽ có rủi ro, ảnh hưởng tới thị trường tín dụng và cân đối vĩ mô.

Lãi suất một số đợt phát hành cao 13%-14%, cá biệt có doanh nghiệp bất động sản phát hành tới 14%-15%, cao hơn lãi suất cho vay của ngân hàng thương mại, các tổ chức tín dụng khác. Tổ chức phát hành trái phiếu doanh nghiệp hầu như chưa được xếp hạng tín nhiệm nên tiềm ẩn rủi ro cho nhà đầu tư, nhất là nhà đầu tư cá nhân không đủ thông tin phân tích rủi ro.

70% doanh nghiệp phát hành trái phiếu sử dụng tài sản và tài sản hình thành từ nguồn hình thành trái phiếu nhưng chưa được định giá bởi tổ chức định giá độc lập và khó xác minh các tranh chấp pháp lý.

"Vốn huy động có thể sử dụng chưa đúng mục đích do chưa có báo cáo sử dụng vốn có ý kiến của kiểm toán theo quy định của Nghị định số 163/2018/NĐ-CP. Và 98% các đợt phát hành là riêng lẻ” - Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ khái quát.

Bên cạnh việc hoàn thiện, phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong sáu tháng đầu năm là từng bước hình thành kênh cung vốn trung, dài hạn cho doanh nghiệp, trong trung và dài hạn, Phó Thủ tướng giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành tiếp tục hoàn thiện dự thảo luật chứng khoán theo ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Trong đó, rà soát quy định cụ thể phát hành trái phiếu riêng lẻ theo hướng chỉ dành cho nhà đầu tư chuyên nghiệp có năng lực phân tích tài chính và khả năng đánh giá rủi ro.

Đối với việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp ra công chúng, Bộ Tài chính sửa đổi các quy định để rút ngắn quy trình phát hành, thúc đẩy doanh nghiệp huy động vốn theo phương thức này, gắn phát hành ra công chúng bắt buộc với xếp hạng tín nhiệm. Có thể chế, chính sách để phát triển dịch vụ xếp hạng tín nhiệm trong phát hành trái phiếu...

PHƯƠNG MINH