Gần 100 quốc gia ký Công ước Hà Nội chống tội phạm mạng

Mặt trái của thế giới số

Thế giới đang bước vào kỷ nguyên số, nơi mọi giao dịch, thông tin và đời sống cá nhân đều gắn liền với không gian mạng. Tuy nhiên, bên cạnh những tiện ích vượt trội là muôn vàn hiểm họa: tấn công mạng, đánh cắp dữ liệu và đặc biệt là các vụ lừa đảo công nghệ cao xuyên quốc gia ngày càng tinh vi, quy mô và có tổ chức.

Trong những năm gần đây, liên tiếp các vụ việc liên quan đến lừa đảo qua mạng đã xảy ra. Đánh vào tâm lý muốn đầu tư sinh lời, nhiều nhóm đối tượng đã tiếp cận nạn nhân theo nhiều cách khác nhau để rồi lúc chuyển tiền đầu tư xong cũng là lúc các “tay câu” biến mất không dấu vết.

Không ít người đã rơi vào cái bẫy của niềm tin. Tin vào người có ảnh hưởng, tin vào những cam kết có vẻ hợp lý và tin vào giấc mơ làm giàu nhanh chóng.

Đầu năm nay, Công an tỉnh Bắc Ninh phối hợp với các đơn vị chức năng triệt phá đường dây lừa đảo quy mô lớn hoạt động từ Campuchia, với hơn 13.000 nạn nhân, thiệt hại gần 1.000 tỉ đồng. Nhóm đối tượng giả danh cán bộ công an, thuế, điện lực, giáo dục… gọi điện yêu cầu cập nhật thông tin, sau đó chiếm quyền điều khiển điện thoại và rút sạch tiền trong tài khoản của nạn nhân.

Cùng thời điểm, Công an thành phố Đà Nẵng triệt phá đường dây lừa đảo do một đối tượng người Trung Quốc cầm đầu, núp bóng công ty “DH889”, sử dụng ứng dụng đầu tư giả mạo để chiếm đoạt hàng nghìn tỉ đồng.

Tháng 12/2024, mạng xã hội rúng động khi TikToker Phó Đức Nam hay còn gọi là Mr Pips - bị bắt vì tổ chức đường dây lừa đảo tài chính, lập công ty “ma” và chiếm đoạt khoảng 5.000 tỉ đồng. Trước đó, Công an Hà Nội cũng bóc gỡ đường dây lừa đảo xuyên quốc gia qua sàn chứng khoán, ngoại hối trái phép, 18 đối tượng bị khởi tố, tài sản bị phong tỏa trị giá hơn 2.000 tỉ đồng.

Và mới đây, Công an thành phố Hà Nội tiếp tục khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với Nguyễn Hòa Bình (còn gọi là Shark Bình) cùng đồng phạm, do chiếm đoạt số tiền đặc biệt lớn trong dự án “đồng tiền số Antex”. Lợi dụng uy tín cá nhân và danh nghĩa quỹ đầu tư “Next100 Blockchain”, nhóm này đã rút tiền từ 30.000 ví đầu tư, chiếm đoạt hàng trăm tỉ đồng. Cơ quan điều tra đã phong tỏa tài sản trị giá khoảng 900 tỉ đồng, gồm tiền, vàng, sổ đỏ, ô tô và nhiều tài liệu liên quan.

Những vụ án trên chỉ là phần nổi của “tảng băng chìm” trong thế giới tội phạm mạng. Lừa đảo công nghệ cao không chỉ gây thiệt hại nghiêm trọng về kinh tế, mà còn đặt ra thách thức lớn trong việc nâng cao nhận thức cộng đồng, bảo vệ dữ liệu cá nhân và cảnh giác trước những lời mời đầu tư hấp dẫn trên không gian số.

Tính cần thiết của Công ước Hà Nội

Tội phạm mạng đang là vấn đề nhức nhối toàn cầu, gây ra những thiệt hại về kinh tế, đe dọa hạ tầng trọng yếu của nhiều quốc gia. Trong khi có khoảng hơn 5 tỷ người trên toàn thế giới đang sử dụng internet - món mồi béo bở cho tội phạm công nghệ.

Theo thống kê, năm 2024, tội phạm mạng gây ra thiệt hại kinh tế toàn cầu khoảng 9.500 tỷ đô la Mỹ. Dự báo thiệt hại có thể chạm mốc 10.500 tỷ USD vào năm 2025, vượt GDP của nhiều nên kinh tế lớn trên thế giới. Đã đến lúc cần có một vũ khí đủ mạnh và sắc bén để để ngăn chặn loại tội phạm đặc biệt này.

Tiến sĩ, Thượng tá Đào Trung Hiếu, Chuyên gia nghiên cứu tội phạm học, chia sẻ: "Đặc điểm của tội phạm công nghệ là hoạt động xuyên quốc gia, tính quốc tế hóa rất cao, tính ẩn danh rất cao nên phải hợp tác giữa các quốc gia thì mới truy vết được dòng tiền, khai thác dữ liệu Big Data, chúng ta có thể truy đến tận cùng."

Công ước Hà Nội là cam kết hợp tác quốc tế về đấu tranh, ngăn chặn và xử lý tội phạm mạng giữa các quốc gia thành viên liên hợp quốc. Đây là bước tiến quan trọng trong xây dựng khung pháp lý quốc tế về an ninh mạng.

Ông Đặng Hoàng Giang, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, cho biết: "Việc thông qua công ước của Liên hợp quốc về vấn đề toàn cầu tội phạm mạng thể hiện thiện chí của các nước trong việc thúc đẩy chủ nghĩa đa phương. Đây là thuận lợi căn bản để các nước đi đến giải pháp chung, công ước chung, khuôn khổ chung trong phòng chống tội phạm mạng."

Đặc biệt, việc Hà Nội được chọn làm nơi ký kết Công ước thể hiện vai trò ngày càng chủ động của Việt Nam trong các vấn đề toàn cầu về an ninh mạng. Việt Nam không chỉ là nước tham gia, mà còn là quốc gia kiến tạo, góp tiếng nói vì một không gian mạng an toàn. Việc đăng cai sự kiện lịch sử này còn cho thấy sự công nhận của cộng đồng quốc tế đối với nỗ lực của Việt Nam trong việc thúc đẩy hợp tác an ninh mạng, trong đó Việt Nam đã tích cực đóng góp ý kiến và giải pháp trong suốt quá trình xây dựng Công ước.

Sức mạnh của Công ước Hà Nội

Công ước Hà Nội gồm 9 chương và 71 điều, xoay quanh 3 cam kết lớn gồm: Xây dựng khung pháp lý chung để nhận diện và truy tố tội phạm mạng; Tăng cường hợp tác điều tra quốc tế thông qua chia sẻ thông tin và hỗ trợ kỹ thuật; Bảo vệ dữ liệu cá nhân, chủ quyền số để đảm bảo không gian mạng an toàn và lành mạnh. Công ước Hà Nội sẽ được ký kết bởi gần 100 quốc gia và vùng lãnh thổ. Hợp tác quốc tế về nhiều mặt, trong đó có lĩnh vực tư pháp là chìa khóa chống tội phạm mạng.

Đại tướng Lương Tam Quang, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an, cho biết: "Công ước đã xây dựng được bộ khung pháp lý thống nhất, toàn diện về tội phạm mạng, xác định các nhóm tội phạm mạng cụ thể, thiết lập các cơ chế hợp tác quốc tế gồm hỗ trợ pháp lý trong tương trợ tư pháp, nhanh chóng dẫn độ tội phạm, chia sẻ thông tin, xây dựng các điểm liên lạc 24/7 giữa các quốc gia."

Để thực hiện các nội dung của Công ước, Việt Nam đang hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan, xây dựng hành lang pháp lý phù hợp với các quy định của quốc tế để bảo vệ người dân, doanh nghiệp trên không gian mạng.

Tội phạm thường lợi dụng khoảng trống về thẩm quyền, hoạt động từ một quốc gia nhưng nhắm đến nạn nhân ở quốc gia khác. Việc tăng cường hợp tác giúp thu hẹp những khoảng trống này bằng cách cho phép các cơ quan thực thi pháp luật chia sẻ thông tin tình báo, phối hợp điều tra và truy tố tội phạm mà trước đây thường ẩn náu sau ranh giới quốc gia.

Phim truyền hình đầu tiên về lừa đảo qua mạng

“Tường lửa Tràng An” do Đài Hà Nội đầu tư sản xuất, là phim dài tập đầu tiên của Việt Nam khai thác chủ đề lừa đảo qua mạng, lấy cảm hứng từ những vụ án tiền ảo đình đám thời gian qua. Bộ phim tái hiện cuộc chiến cân não giữa lực lượng công an với tội phạm công nghệ cao, phơi bày mánh khóe lừa đảo tiền ảo tinh vi.

“Tường lửa Tràng An” là bộ phim truyền hình dài 40 tập do Đài Hà Nội sản xuất, mở ra những góc khuất cạm bẫy của thời đại số, nơi cuộc đấu trí nghẹt thở giữa lực lượng công an và tội phạm công nghệ cao.

Câu chuyện dẫn dắt khán giả bước vào hành trình của một gia đình trí thức tưởng chừng yên ấm, nhưng lại bị cuốn vào vòng xoáy tiền ảo và những mưu mô lừa đảo tinh vi, nơi ranh giới giữa thật và ảo ngày càng mong manh.

Bộ phim truyền hình đặc biệt này còn góp phần khắc họa hình tượng người chiến sĩ công an nhân dân quả cảm, kiên định với lý tưởng, bản lĩnh vững vàng, trong cuộc chiến với tội phạm công nghệ vì sự bình an của nhân dân.

Bộ phim hứa hẹn mang đến những màn đấu trí căng não và kịch tính, với hệ thống nhân vật được xây dựng có chiều sâu, nhiều biến chuyển phức tạp về tâm lý. Cùng với đó là hàng loạt chiêu trò lừa đảo tinh vi, phản ánh chân thực mặt tối của thế giới tội phạm công nghệ cao. Chính điều này đã đặt ra không ít thách thức cho các diễn viên, buộc họ phải nhập vai trọn vẹn để lột tả được tâm lý và nội tâm nhân vật một cách chân thực nhất.

Trong bối cảnh các hình thức lừa đảo ngày càng đa dạng, có quy mô lớn và thủ đoạn tinh vi, bộ phim không chỉ phản ánh thực trạng đáng báo động mà còn đóng góp thiết thực cho công tác tuyên truyền phòng, chống tội phạm mạng, giúp khán giả hiểu, cảnh giác và hành động trước những nguy cơ hiện hữu quanh mình. Hiện ê-kíp đang gấp rút hoàn thiện những cảnh quay cuối cùng. “Tường lửa Tràng An - Chuyên án Cạm bẫy số” dự kiến lên sóng trong tháng 10 này.

Thu Trang