Giảm chi phí logistics để nâng sức cạnh tranh

Tốc độ phát triển khá nhanh

Theo ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương), thị trường thế giới có dấu hiệu ổn định, lạm phát giảm tại các thị trường lớn, nhu cầu và sức mua phục hồi. Do đó, xuất nhập khẩu sẽ duy trì đà tăng trưởng tốt trong quý I/2025 và có sự tăng trưởng đều ở các nhóm hàng và thị trường. Cùng với đó, một số địa phương ở Việt Nam đang có sự tăng trưởng xuất khẩu lớn, đi cùng với tín hiệu đó là sự phát triển về hạ tầng logistics, ngành logistics cũng phát triển hơn.

Chi phí logistics ảnh hưởng không nhỏ đến sức cạnh tranh của doanh nghiệp. Ảnh: Quang Vinh.

Ông Hải cho biết, xuất khẩu tăng trưởng tốt sẽ kéo theo sự phát triển của ngành logistics. Hàng hóa được vận chuyển từ tỉnh đi tới các các cảng hàng không, cảng biển thuận lợi, sẽ gia tăng giá trị và tiết kiệm chi phí cho các doanh nghiệp (DN). Trong năm 2024, ngành logistics cũng ghi nhận 10 dấu ấn, trong đó, nổi bật là thông qua chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam. Đà Nẵng được phép thí điểm làm khu thương mại tự do; Kết nối hai cảng tại Cái Mép theo cơ chế “cảng mở”; Khai trương Công viên Logistics Viettel; Triển khai thí điểm dự án logistics xanh Hải Phòng - Bắc Kạn…

Theo Hiệp hội DN dịch vụ logistics Việt Nam (VLA), tốc độ phát triển của ngành logistics tại Việt Nam những năm gần đây đạt khoảng 14 - 16%, với quy mô khoảng 40 - 42 tỷ USD/năm. Hiện có khoảng trên dưới 3.000 DN vận tải và logistics, trong đó có hàng chục tập đoàn giao nhận hàng đầu thế giới đang hoạt động tại Việt Nam.

Cùng với đó, theo xếp hạng của Ngân hàng Thế giới, Việt Nam hiện đứng thứ 43/155 nước về hiệu quả logistics và thuộc nhóm 5 nước dẫn đầu ASEAN (sau Singapore, Malaysia, Thái Lan và cùng thứ hạng với Philippines). Với tốc độ phát triển hằng năm đạt từ 14 - 16%, đây là một trong những ngành dịch vụ tăng trưởng nhanh và ổn định nhất của Việt Nam trong thời gian qua.

Tuy nhiên, chi phí logistics ở Việt Nam hiện trung bình ở mức 16-17% GDP, nhiều năm trước đây còn là 18-19%. Đây là mức chi phí logistics tương đối cao so với các nước trong khu vực và châu lục

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang đối mặt với nhiều thách thức về chi phí và môi trường thì ngành logistics của Việt Nam cũng đối diện với nhiều hạn chế về cơ sở hạ tầng và chi phí cao so với nhiều nước trong khu vực. Đồng thời, ngành dịch vụ logistics Việt Nam phát triển chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế của đất nước; chi phí logistics còn cao, năng lực cạnh tranh thấp; sự thiếu hụt về nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao và thiếu tính kết nối về hạ tầng là những “điểm nghẽn” lớn, kìm hãm sự phát triển của dịch vụ logistics...

Nỗ lực kéo giảm chi phí logistics

Giới chuyên gia kinh tế nhận định, Việt Nam đang có nhiều yếu tố thuận lợi có thể tạo đà cho sự phát triển của lĩnh vực logistics; trong đó, ngành dịch vụ logistics Việt Nam sẽ là nhân tố chiến lược góp phần đẩy mạnh sự tăng trưởng kinh tế. Trong đó, có hoạt động xuất nhập khẩu truyền thống và sự bùng nổ của thương mại điện tử sẽ là động lực cho sự phát triển ngành dịch vụ logistics trong năm 2025 vả những năm tiếp theo. Bởi, thực hiện giao dịch ở đâu nhưng dịch vụ logistics là mắt xích không thể thiếu để hoàn thành các đơn hàng và giao dịch. DN logistics phát triển chưa mạnh, thiếu cơ chế; mối liên kết giữa các phương thức vận tải với kho bãi còn thiếu; chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ trong xử lý cả chuỗi logistics chưa nhiều...

Để kéo giảm chi phí logistics, điểm mấu chốt là cần tăng tốc kết nối hạ tầng giao thông với phát triển trung tâm logistics, cảng cạn, đẩy mạnh vận tải đa phương thức… cũng như chính sách hỗ trợ cho các trung tâm logistics phát triển, thủ tục phải thuận lợi và nhanh chóng.

Đối với DN logistics, theo Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) Trần Thanh Hải, cần chuyển đổi năng lượng, tiết kiệm năng lượng; tối ưu hóa quy trình; vận dụng. M&A để mở rộng thị trường, quy mô, nâng cao tốc độ tăng trưởng song cần cảnh giác với khả năng bị DN khác thôn tính. Cùng với đó, các DN xuất nhập khẩu cần hợp tác với DN logistics để có giải pháp tối ưu cho chuỗi cung ứng; chuẩn bị kịch bản ứng phó với những biến động của thị trường và chuỗi cung ứng.

Nhiều ý kiến cho rằng, nhà quản lý cần tập trung hỗ trợ các dự án chuyển đổi số về logistics nhằm nâng cao hiệu suất, hiệu quả vận hành, cắt giảm chi phí logistics, nâng cao tính cạnh tranh cho xuất nhập khẩu Việt Nam. Theo ông Đào Trọng Khoa - Chủ tịch Hiệp hội DN dịch vụ Logistics Việt Nam, các hiệp hội cần trao đổi, chia sẻ thông tin một cách chuyên nghiệp, phối hợp với VLA xây dựng cơ sở dữ liệu logistics và chuỗi cung ứng Việt Nam.

T.Xuân