Gìn giữ nét đẹp đám cưới người Tày

Lễ cưới của người Tày không chỉ là thủ tục mà là một chuỗi các nghi lễ thể hiện sự chuẩn bị kỹ lưỡng và trang trọng. Trước khi đến ngày rước dâu chính thức, nhà trai phải trải qua các bước như: dạm ngõ, ăn hỏi với những lễ vật theo phong tục.

Đại diện nhà gái đón đoàn nhà trai trong đám cưới

Việc lựa chọn ngày lành tháng tốt, xem tuổi của cô dâu, chú rể thường được ông mo (thầy cúng) hoặc người cao tuổi có uy tín trong làng thực hiện, cầu mong cho đôi trẻ có một cuộc sống hôn nhân viên mãn, hạnh phúc.

Vào ngày cưới, không khí trong làng trở nên rộn ràng. Đoàn nhà trai mang theo lễ vật được chuẩn bị chu đáo, không chỉ mang giá trị vật chất mà còn thể hiện sự trân trọng, biết ơn công lao nuôi dưỡng cô dâu của nhà gái. Khi đến nơi, đại diện hai gia đình trao nhau những lời chúc tốt đẹp, mở đầu cho nghi lễ thành hôn trang trọng.

Nét đặc trưng nổi bật nhất trong đám cưới của người Tày chính là trang phục của cô dâu và phụ nữ tham dự lễ cưới. Trong ngày trọng đại, cô dâu Tày ở Lâm Thượng không lựa chọn váy cưới hiện đại mà khoác lên mình trang phục truyền thống của dân tộc: áo hồng mặc trong, bên ngoài mặc áo dài xẻ tà màu chàm cài cúc vải, kết hợp váy rộng, thắt lưng xanh, khăn đội đầu và các trang sức bạc như xà tích, vòng cổ, vòng tay. Tổng thể trang phục tạo nên vẻ đẹp kín đáo, nền nã mà duyên dáng, đậm đà bản sắc văn hóa.

Trang phục truyền thống của phụ nữ dân tộc Tày.

Bộ trang phục này không chỉ là lễ phục mà còn mang ý nghĩa sâu sắc về giáo dục truyền thống. Màu chàm của áo tượng trưng cho sự thủy chung, bền bỉ và sự gắn bó với ruộng đồng, với quê hương.

Các món đồ trang sức bằng bạc không chỉ là vật làm đẹp mà còn thể hiện sự đủ đầy, sung túc và niềm tin vào những điều tốt đẹp trong cuộc sống. Qua đó phản ánh chiều sâu văn hóa và giá trị giáo dục truyền thống được gìn giữ qua nhiều thế hệ.

Nét đẹp của phong tục còn được thể hiện rõ nét qua nghi lễ vái lạy gia tiên. Nghi lễ này được thực hiện trang nghiêm tại nhà gái trước khi đón dâu và tại nhà trai khi cô dâu về đến, thể hiện sự tôn kính sâu sắc đối với tổ tiên. Đây không chỉ là nghi thức mang ý nghĩa tâm linh, mà còn là lời cam kết về sự gắn bó, lòng hiếu thảo của đôi trẻ với gia đình.

Người mẹ ân cần dặn dò cô dâu trước khi về nhà chồng.

Trong quá trình rước dâu, người Tày thực hiện nghi thức “ông đưa, bà đón” - nghi lễ mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng.

Theo quan niệm truyền thống, những người được chọn đảm nhiệm vai trò này phải là người có uy tín, đạo đức tốt, đời sống hôn nhân hạnh phúc, gia đình hòa thuận, con cháu đề huề và được cộng đồng kính trọng. Họ am hiểu phong tục, tập quán, có khả năng đại diện hai gia đình một cách chu đáo, trang trọng trước họ hàng đôi bên.

Bên cạnh đó, “ông đưa, bà đón” thường là những người làm ăn khấm khá, tượng trưng cho sự sung túc, đủ đầy và tài lộc, với niềm tin rằng những điều tốt đẹp ấy sẽ được “trao truyền” cho đôi uyên ương.

Việc lựa chọn kỹ lưỡng những người có “phúc đức” thể hiện mong ước về một cuộc sống hôn nhân bền vững, hạnh phúc cho cô dâu, chú rể, đồng thời phản ánh niềm tin sâu sắc của người Tày vào sự kế thừa và lan tỏa các giá trị tốt đẹp trong đời sống gia đình.

Trang phục truyền thống trong đám cưới người Tày.

Trước khi về nhà chồng, cô dâu tự tay chuẩn bị các vật dụng phục vụ cuộc sống hôn nhân như chăn, màn, gối, đệm…, được sắp xếp gọn gàng trong buồng cơi hoặc vali. Hành động này thể hiện sự khéo léo, đảm đang và sự sẵn sàng bước vào vai trò làm vợ, làm dâu.

Chính những chi tiết giản dị nhưng giàu ý nghĩa ấy đã tạo nên nét độc đáo, thiêng liêng của lễ cưới người Tày, góp phần gìn giữ và lan tỏa bản sắc văn hóa dân tộc trong đời sống hiện đại.

Lễ vật trong đám cưới của người Tày được chuẩn bị theo đúng phong tục truyền thống, chủ yếu là các sản vật địa phương, gửi gắm ý nghĩa về sự đủ đầy, sung túc và lời chúc phúc cho cuộc sống hôn nhân ấm êm.

Lễ vật trong đám cưới người Tày.

Điều làm nên nét riêng của đám cưới Tày ở Lâm Thượng chính là sự tham gia đông đủ của cộng đồng. Đám cưới không chỉ là chuyện riêng của hai gia đình mà trở thành ngày hội chung của cả bản.

Hàng xóm, láng giềng cùng chung tay giúp đỡ từ khâu chuẩn bị lễ vật, mượn bàn ghế, bát đũa đến nấu cỗ, ca hát và chúc tụng. Tình làng nghĩa xóm vì thế được bồi đắp bền chặt, tạo nên không khí ấm áp, thân tình - một giá trị truyền thống quý báu mà nhiều đám cưới hiện đại khó có thể thay thế.

Việc giữ gìn những nét đẹp trong đám cưới người Tày là sự ý thức sâu sắc về giá trị văn hóa. Họ hiểu rằng, những phong tục ấy là tài sản vô giá, là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, là lời khẳng định về bản sắc dân tộc. Hơn cả, đó còn là thông điệp mạnh mẽ về sự kiên định, lòng tự hào và ý thức trân trọng những giá trị truyền thống tốt đẹp.

Đoàn nhà trai cùng các lễ vật mang đến nhà gái trong đám cưới.

Trong bối cảnh xã hội ngày càng phát triển, việc duy trì những nghi lễ và phong tục truyền thống chính là cách người Tày khẳng định bản sắc riêng, truyền lại cho thế hệ sau những giá trị cốt lõi về tình yêu, sự hiếu thảo và trách nhiệm với gia đình, dòng tộc, giữ cho ngọn lửa văn hóa luôn ấm sáng và bền bỉ theo thời gian.

Mai Thanh Hiền - Vũ Duy Khánh