Giới học giả: Chính sách của ông Trump có thể gây đình lạm

Tổng thống Mỹ Donald Trump - Ảnh: Reuters.

Việc Tổng thống Mỹ Donald Trump mạnh tay áp thuế quan lên hàng hóa nhập khẩu và sa thải ồ ạt công chức liên bang sẽ gây suy giảm tăng trưởng kinh tế Mỹ và đẩy lạm phát ở nước này tăng tốc - các học giả kinh tế hàng đầu cảnh báo trong một cuộc khảo sát do tờ báo Financial Times thực hiện.

Các nhà kinh tế tham gia cuộc khảo sát cũng bày tỏ lo ngại về chất lượng số liệu thống kê kinh tế Mỹ - thông tin giữ vai trò đặc biệt quan trọng đối với các nhà đầu tư tại nền kinh tế lớn nhất thế giới - sau khi chính quyền ông Trump quyết định giải tán một hội đồng cố vấn có ảnh hưởng.

Cuộc khảo sát FT-Chicago Booth diễn ra sau 2 tuần bán tháo của thị trường chứng khoán Mỹ. Một nguyên nhân chính dẫn tới đợt bán tháo này là các chính sách gây bất an của ông Trump, gồm thuế quan và thu hẹp quy mô của các cơ quan liên bang. Kết quả khảo sát được công bố trước khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) công bố kết quả cuộc họp chính sách tiền tệ ngày 18-19/3, bao gồm dự báo kinh tế cập nhất hàng quý.

“Thuế quan, cắt giảm thuế trong nước, cắt giảm chi tiêu và nhân lực của Chính phủ, thu hẹp ngân sách cho giáo dục, và sự độc lập của Fed bị đe dọa. Tất cả đều đang diễn ra. Trong 50 năm làm nghề dự báo kinh tế của tôi, chưa có thời điểm nào giống như bây giờ”, nhà kinh tế Robert Barbera của Đại học Johns Hopkins phát biểu.

Phần lớn các nhà kinh tế được khảo sát đều nói rằng sự bấp bênh mà chính sách kinh tế của ông Trump gây ra sẽ gây suy yếu tăng trưởng kinh tế, vì khiến cả người tiêu dùng và doanh nghiệp cắt giảm chi tiêu.

Dự báo trung vị của 49 nhà kinh tế được khảo sát là tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trong nước (GDP) của Mỹ chỉ đạt 1,6% trong năm 2025, giảm mạnh từ mức 2,3% đưa ra trong lần khảo sát hồi tháng 12 năm ngoái. Năm ngoái, kinh tế Mỹ tăng trưởng 2,8%, mạnh nhất trong số các nền kinh tế thuộc nhóm công nghiệp phát triển G7.

Đã có những dấu hiệu cho thấy ảnh hưởng bất lợi từ thuế quan của ông Trump - bao gồm thuế quan 25% áp lên thép và nhôm - đang ngấm khắp nền kinh tế Mỹ. Các doanh nghiệp đã báo cáo sự sụt giảm trong lượng đơn hàng mới, trong khi tâm lý người tiêu dùng suy yếu nhanh. Giá nhôm và thép - hai đầu vào chính trong sản xuất công nghiệp - tăng cao hơn trước. Canada, Liên minh châu Âu (EU) và Trung Quốc đều đã trả đũa thuế quan của Mỹ bằng cách áp thuế quan lên hàng hóa Mỹ.

Các nhà kinh tế trong cuộc khảo sát cũng dự báo các chính sách của ông Trump đẩy lạm phát ở Mỹ lên cao hơn, khiến Fed càng khó đạt mục tiêu lạm phát 2%. Kết quả khảo sát dự báo chỉ số giá tiêu dùng cá nhân (PCE) lõi - thước đo được Fed ưa chuộng - sẽ tăng với tốc độ hàng năm là 2,8% vào cuối năm nay, cao hơn so với mức dự báo tăng 2,5% trong lần khảo sát vào tháng 12/2024. Tháng 1/2025, PCE lõi tăng 2,6%.

Bà Karen Dynan, một giáo sư tại Đại học Harvard từng làm việc trong chính quyền Tổng thống Barack Obama, cho biết “trong lịch sử, các nhà kinh tế đã gặp nhiều khó khăn trong việc tìm ra bằng chứng cho thấy sự bất định có tác động tới tăng trưởng kinh tế Mỹ”. Bà nói thêm rằng “mức độ bất định hiện nay cao đến nỗi có vẻ sẽ dẫn tới suy giảm đầu tư. Mức giảm là bao nhiêu sẽ tùy thuộc vào việc tình trạng bất định kéo dài bao lâu”.

Một số chính sách trong nước chủ lực của ông Trump - bao gồm việc Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE) do tỷ phú Elon Musk dẫn đầu tiến hành sa thải hàng chục nghìn công chức liên bang - đã bị thách thức tại tòa án. Ông Trump cũng đã có những pha “quay xe” về thuế quan, chẳng hạn tạm miễn thuế quan 1 tháng đối với nhiều hàng hóa từ Mexico và Canada chỉ vài ngày sau khi việc áp thuế quan này được triển khai.

“Không rõ các hành động chính sách nào có thể duy trì, vì đang có những động thái đảo ngược, các vụ kiện tại tòa án, những đánh giá lại” - nhà kinh tế Sarah Zubairy thuộc Đại học Texas A&M nhận định.

Hơn 90% số nhà kinh tế trong cuộc khảo sát cho biết họ lo ngại về chất lượng dữ liệu kinh tế, với hơn một nửa nói rất lo lắng và số còn lại có phần lo lắng. Mối lo này nổi lên sau quyết định đưa ra vào tháng trước giải tán Ủy ban Cố vấn thống kê kinh tế Liên bang của Bộ Thương mại Mỹ - một cơ quan đã giúp cải thiện chất lượng dữ liệu kinh tế của nước này.

Đầu tháng này, Bộ trưởng Bộ Thương mại Mỹ Howard Lutnick nói rằng ông có kế hoạch “tách” chi tiêu chính phủ khỏi số liệu GDP. Nếu vậy, đó sẽ là một thay đổi so với chuẩn mực quốc tế là số liệu GDP bao gồm số liệu chi tiêu chính phủ.

“Một sự thay đổi mang động cơ chính trị trong cách đo lường các biến số kinh tế sẽ gây rắc rối”, nhà kinh tế James Hamilton đến từ Đại học California San Diego nhận định. Ông Halmilton là một trong số các nhà kinh tế trong cuộc khảo sát mới chỉ lo ngại phần nào về những thay đổi trong việc thu thập và cung cấp dữ liệu kinh tế mà chính quyền Trump đã công bố cho đến nay.

An Huy