Giữ sợi chỉ dân tộc giữa nhịp sống hiện đại

Bà Ka Rốp, ở thôn 20, xã Đạ Huoai (Lâm Đồng) chỉ dạy con cháu về nghề dệt truyền thống của người Châu Mạ

Lưu giữ nghề dệt truyền thống

Trong căn nhà nhỏ ở thôn 20, xã Đạ Huoai (Lâm Đồng), bà Ka Rốp đang miệt mài bên khung cửi gỗ đã sẫm màu thời gian. Ở tuổi 67, đôi tay bà vẫn thoăn thoắt với từng đường dệt đều tay, từng hoa văn đẹp mắt dần hiện lên. Vừa làm bà vừa kể cho chúng tôi nghe về nghề dệt truyền thống của người Châu Mạ.

Bà Ka Rốp kể, bà học dệt từ năm 7 tuổi, khi ngồi bên xem mẹ dệt rồi được học từ kéo sợi, nhuộm, giăng khung, dệt các hoa văn… Suốt 60 năm qua, bà vẫn kiên trì với nghề, dù cuộc sống nhiều lúc khó khăn. Những tấm vải được dệt lên để làm thành cái mền, bộ váy, áo, khố… Nó không đơn thuần chỉ để đắp, để mặc mà còn là vật dụng quan trọng trong lễ cưới, lễ hội hay món quà cho con cháu xa nhà. Không chỉ bà con trong thôn, xã, nhiều khách du lịch cũng đặt mua.

Mỗi hoa văn đều mang ý nghĩa riêng, gắn với đời sống và tín ngưỡng truyền thống của dân tộc

Bà Ka Rốp cho biết, dệt tuy mất nhiều thời gian nhưng tôi rất vui. Mỗi hoa văn là một câu chuyện, mỗi màu là một kỷ niệm, là truyền thống văn hóa của dân tộc. Tôi rất muốn con cháu, cùng lớp trẻ trong thôn biết đến nghề dệt để mai này giữ lấy truyền thống và cái hồn của người Châu Mạ.

Cũng đau đáu lưu giữ nghề dệt truyền thống của dân tộc, bà Điểu Thị Chớc, thôn Bù Gia Rá, xã Cát Tiên 3 (Lâm Đồng) vẫn hàng ngày ngồi bên khung cửi. Học dệt từ năm 12 tuổi, suốt mấy chục năm qua, bà vẫn duy trì thói quen “rảnh rỗi là dệt”. Một tấm vải khi dệt xong sẽ được đem đi để may chiếc váy, áo truyền thống. Không chỉ dệt cho riêng mình, bà còn trực tiếp truyền nghề cho hơn 20 phụ nữ trong thôn.

Học dệt từ năm 12 tuổi, đến nay, bà Điểu Thị Chớc, thôn Bù Gia Rá, xã Cát Tiên 3 (Lâm Đồng) vẫn ngày ngày gắn bó với khung cửi

Bà Điểu Thị Chớc chia sẻ: “Mấy chị em học chừng vài tháng là dệt được. Biết rồi thì ai cũng làm khi rảnh, vừa để mặc, để cho con cháu, vừa để bán lấy tiền. Nghề dệt không chỉ là sinh kế mà là bản sắc và niềm tự hào. Mỗi hoa văn đều mang ý nghĩa riêng, gắn với đời sống và tín ngưỡng của dân tộc. Bà con, nhất là các bạn trẻ muốn học dệt thì tôi luôn sẵn lòng chỉ dạy để lưu giữ và phát huy truyền thống văn hóa dân tộc Mạ mình".

Những bộ đồ truyền thống làm được, bà Điểu Thị Chớc để trưng bày, sử dụng cho gia đình, bán cho bà con trong thôn hay khách du lịch

Phát huy văn hóa dân tộc

Chị H’Her, ở bon Bu Đắk, xã Thuận An (Lâm Đồng) là một trong những bạn trẻ nối tiếp nghề và lập nghiệp từ văn hóa truyền thống.

Trăn trở khi thổ cẩm truyền thống đang dần bị mai một, chị H’Her đã ấp ủ ý tưởng đem các sản phẩm thổ cẩm kết hợp với hiện đại vừa tạo ra những trang phục, đồ dùng đẹp mặt, thu hút người dân địa phương và khách du lịch gần xa.

Chị H’Her, ở bon Bu Đắk, xã Thuận An (Lâm Đồng) tiếp nối và lập nghiệp với nghề dệt may truyền thống

Từ những tấm thổ cẩm dân tộc, chị H’Her đã tự thiết kế, cắt may tạo ra những chiếc váy, áo cách tân hợp thời trang, tiện lợi, đẹp mắt. Chị còn tự làm những vật dụng nhỏ từ thổ cẩm như túi, ví, nơ cài tóc, móc khóa… nhỏ gọn, đa dạng về kích cỡ, kiểu dáng dễ dàng sử dụng, tiện lợi mang theo bên mình.

Chị H'Her đã kết nối, tập hợp với nghệ nhân, các bạn trẻ có tay nghề giỏi ở địa phương tham gia dệt thổ cẩm cung cấp vải cho tiệm may của mình

Chị H’Her cho biết, hiện nay, nhu cầu, xu hướng thời trang của người tiêu dùng càng cao. Do đó, các sản phẩm thời trang làm từ thổ cẩm nếu biết biến tấu đẹp mắt, độc đáo sẽ được thị trường ưa chuộng. Từ vải thổ cẩm không chỉ tạo ra những bộ váy, áo, khố, chăn mà còn có thể tạo ra sản phẩm khác như: Các loại túi xách, ví, cài tóc, móc chìa khóa... độc đáo, lạ mắt, hấp dẫn người tiêu dùng và cho khách du lịch làm quà.

Qua các sản phẩm của mình, tôi muốn mọi người biết nhiều hơn về thổ cẩm của người M’nông. Đồng thời, các bạn trẻ thấy được nghề dệt không lỗi thời mà có thể mang lại thu nhập và là niềm tự hào của dân tộc mình để thêm yêu mến, giữ gìn văn hóa, tập quán, đồ truyền thống của dân tộc.

Sản phẩm từ thổ cẩm của chị H’Her được tham gia trưng bày, chào bán tại các gian hàng ở các chương trình, hội nghị và chào bán trên mạng xã hội

Trong tiệm may nhỏ của mình, chị H’Her vẫn ngày đêm miệt mài sáng tạo, tạo nên những sản phẩm độc đáo, đẹp mắt từ những tấm thổ cẩm do chính bàn tay của người M’nông dệt nên. Chị cũng kết nối, tập hợp với nghệ nhân, các bạn trẻ có tay nghề giỏi ở địa phương tham gia dệt thổ cẩm cung cấp vải cho tiệm may của mình.

Mỗi sản phẩm làm ra được sự tin dùng, ủng hộ của khách hàng là nguồn động lực to lớn để chị H’Her tiếp tục cố gắng, tạo thêm nhiều sản phẩm độc đáo, đẹp mắt hơn nữa vừa tạo thu nhập cho bà con trong bon, vừa góp phần lan tỏa văn hóa truyền thống tới mọi người.

Trên dải đất Lâm Đồng, giữa nhịp sống hiện đại, các bà, các mẹ và những bạn trẻ hôm nay vẫn lặng lẽ giữ lấy hồn nghề, sợi chỉ nối quá khứ với hiện tại, để văn hóa dân tộc không bị mai một mà có thể lưu truyền theo thời gian.

Linh Thư