Giúp học sinh thấm Truyện Kiều qua thư pháp

Là nhà giáo nhiều năm gắn bó với sự nghiệp trồng người và các hoạt động giáo dục văn hóa truyền thống, cô Trần Thị Ngọc Xuyến - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Tiên Điền (xã Tiên Điền, Hà Tĩnh) luôn trăn trở tìm cách đưa những giá trị của văn hóa dân tộc, đặc biệt là Truyện Kiều của Đại thi hào Nguyễn Du đến gần hơn với học sinh.

Cô Trần Thị Ngọc Xuyến – Hiệu trưởng Trường Tiểu học Tiên Điền.

Đặc biệt, năm 2018, khi về công tác tại Trường Tiểu học Tiên Điền (nơi có di tích nhà ở của Đại thi hào Nguyễn Du), cô ấp ủ ý tưởng đưa Truyện Kiều vào đời sống học đường bằng hình thức nghệ thuật truyền thống thư pháp. Cùng với việc tiếp cận qua sách giáo khoa, học sinh sẽ tiếp cận Truyện Kiều ở góc nhìn đặc biệt, nhiều cảm xúc và gần gũi hơn.

Cô Xuyến chia sẻ: "Tôi sinh ra và lớn lên trên quê hương Đại thi hào Nguyễn Du. Truyện Kiều với chúng tôi vừa là một tác phẩm văn học kinh điển, vừa là niềm tự hào. Trong khi đó, là một giáo viên, nhiều năm đứng lớp, trực tiếp giảng dạy và quản lý giáo dục, tôi luôn trăn trở khi nhận ra với không ít học sinh, Truyện Kiều vẫn là một tác phẩm “xa”, “khó”, chỉ xuất hiện trong sách giáo khoa và các bài kiểm tra. Bởi vậy, tôi luôn mong Truyện Kiều không chỉ nằm trong sách vở mà hiện diện sinh động trong nhà trường".

Cũng theo cô Xuyến, thư pháp với vẻ đẹp chậm rãi, tinh tế có thể trở thành cầu nối để học sinh vừa đọc thơ, vừa cảm nhận chiều sâu văn hóa dân tộc. Viết Truyện Kiều bằng thư pháp là cách gửi gắm tình yêu văn hóa, tình yêu quê hương tới học sinh.

Lễ khai bút viết Truyện Kiều bằng thư pháp tổ chức tại di tích nhà ở của Đại thi hào Nguyễn Du.

Ý tưởng của cô Xuyến sớm nhận được sự đồng tình của Hội đồng Gia tộc họ Nguyễn Tiên Điền. Qua đó, tạo nền tảng để hành trình viết Truyện Kiều bằng thư pháp được triển khai bài bản, nghiêm túc.

Năm 2025, với vai trò người khởi xướng và điều phối, cô Trần Thị Ngọc Xuyến đã chủ động kêu gọi các giáo viên từng đạt giải thư pháp, những thầy cô yêu thích nghệ thuật truyền thống trong và ngoài nhà trường cùng tham gia chương trình. Mỗi người đảm nhận một phần nội dung, thống nhất về văn bản, lối chữ và bố cục, để từng trang Kiều vừa chuẩn xác về nội dung, vừa đảm bảo giá trị thẩm mỹ. Đến nay, "dự án" đã cơ bản hoàn thành.

Cô Xuyến tâm sự: "Viết Truyện Kiều bằng thư pháp không đơn thuần là chép lại 3.254 câu thơ. Mỗi nét chữ đòi hỏi người viết phải hiểu sâu tinh thần tác phẩm, lựa chọn cách thể hiện phù hợp với nội dung từng đoạn. Quá trình thực hiện vì thế kéo dài, trải qua nhiều lần trao đổi, chỉnh sửa để đạt chất lượng tốt nhất. Đó là một công trình kết tinh giữa tri thức văn học, nghệ thuật thư pháp và tâm huyết của những người làm giáo dục. Bên cạnh đó, giá trị to lớn hơn là tạo được sự lan tỏa. Khi nhiều thầy cô cùng chung tay, mỗi nét chữ đều chứa đựng tâm huyết và tình yêu với văn hóa dân tộc".

Các thầy cô giáo tham gia viết truyện Kiều bằng thư pháp.

Từ sự lan tỏa đó, bên cạnh đội ngũ giáo viên, chương trình còn nhận được sự đồng hành trách nhiệm của các nhà quản lý văn hóa, nhà nghiên cứu, nghệ nhân thư pháp; giáo viên các cấp học; cán bộ văn hóa; hội viên các câu lạc bộ thư pháp - di sản và con em dòng họ Nguyễn Tiên Điền. Sự tham gia của nhiều thế hệ, nhiều lĩnh vực đã tạo nên một không gian văn hóa, giáo dục mở, nơi Truyện Kiều được tiếp cận không chỉ như một tác phẩm văn học mà còn là di sản sống, hiện diện trong đời sống cộng đồng và học đường.

Khi từng phần Truyện Kiều hoàn thành, các tác phẩm thư pháp sẽ được trưng bày trong khuôn viên nhà trường và giới thiệu tại các hoạt động giáo dục trải nghiệm. Thông qua đó, học sinh được tiếp cận Truyện Kiều bằng một con đường mới, vừa học văn, vừa thưởng thức nghệ thuật, từ đó hình thành tình yêu với văn học cổ và ý thức gìn giữ giá trị truyền thống.

Một số trang viết trong cuốn Truyện Kiều bằng thư pháp.

Hành trình viết Truyện Kiều bằng thư pháp không chỉ là một công trình nghệ thuật, mà còn là minh chứng sinh động cho tâm huyết của người giáo viên trong việc giữ gìn, lan tỏa bản sắc văn hóa dân tộc. Với vai trò người khởi xướng, kết nối và dẫn dắt, cô giáo Trần Thị Ngọc Xuyến đã để lại dấu ấn rõ nét trong việc đưa Truyện Kiều ra khỏi trang sách, bước vào đời sống học đường bằng một hình thức nghệ thuật truyền thống giàu giá trị.

Theo ông Nguyễn Hải Nam - Chủ tịch Hội đồng gia tộc họ Nguyễn Tiên Điền, việc chép Truyện Kiều bằng thư pháp là một cách làm sáng tạo, giàu ý nghĩa trong việc lan tỏa giá trị di sản. Truyện Kiều không chỉ là một tuyệt tác văn học mà còn kết tinh văn hóa, đạo lý và tâm hồn Việt. Khi giáo dục, gia đình và cộng đồng cùng chung tay, di sản Nguyễn Du không chỉ được gìn giữ, mà còn được “đánh thức”, hồi sinh mạnh mẽ trong đời sống đương đại.

Hàm Tiếu