Hà Nội: Nâng tầm sản xuất lúa Japonica và lúa chất lượng cao hướng tới xuất khẩu

Nâng cao hiệu quả sản xuất, mở rộng vùng lúa chất lượng cao gắn với công nghệ hiện đại

Với mục tiêu nâng cao hiệu quả sử dụng đất, tạo nền sản xuất lúa hàng hóa theo hướng an toàn, hữu cơ, VietGAP, Hà Nội đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ nông dân và hợp tác xã (HTX). Từ năm 2021- 2025, toàn Thành phố đã triển khai phát triển sản xuất được 5.564,5 ha lúa Japonica và lúa chất lượng cao tại 51 HTX thuộc 47 xã của 12 huyện.

Mặc dù diện tích thực hiện chưa đạt chỉ tiêu kế hoạch ban đầu (12.080 ha), nhưng hiệu quả sản xuất lại vượt trội. Năng suất lúa sản xuất theo hữu cơ và hướng hữu cơ đạt 5,5 - 6,0 tấn/ha, cao hơn mục tiêu kế hoạch là 0,5 tấn/ha. Hiệu quả kinh tế đạt 45-47 triệu đồng/ha/vụ, cao hơn 1,5-1,8 lần so với sản xuất lúa truyền thống.

Sản xuất lú Japonica và lúa chất lượng cao an toàn, VietGAP trên tổng 5.920ha. Năng suất lúa chất lượng trung bình đạt 6,5-7,2 tấn/ha. Năng suất lúa nếp cái hoa vàng đạt 4,5 – 5,0 tấn/ha. Hiệu quả kinh tế sản xuất lúa Japonica đạt bình quân 27,3-34,0 triệu đồng/ha/vụ; lúa chất lượng cao đạt bình quân 24 -26,5 triệu đồng/ha/vụ; nếp cái hoa vàng đạt 37-40 triệu đồng/ha.

Đáng chú ý, hiệu quả kinh tế sản xuất lúa Japonica và lúa chất lượng cao đã góp phần gia tăng giá trị sản xuất khoảng 20-26 triệu đồng/ha/năm so với lúa thường vượt 30-50% so với mục tiêu ban đầu.

Hiệu quả kinh tế sản xuất lúa Japonica đạt bình quân 27,3-34,0 triệu đồng/ha/vụ. (Ảnh minh họa).

Bên cạnh sản xuất quy mô lớn, Hà Nội còn chú trọng đa dạng hóa sản phẩm lúa, trong đó hình thành 4 vùng sản xuất lúa thảo dược tại 4 xã với tổng diện tích 17,5ha, cho năng suất đạt 4,7-5,0 tấn/ha. Và chuyển đổi 17 ha đất sang mô hình lúa - cá, đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn so với sản xuất 2 vụ lúa trên 120 triệu đồng/ha.

Một kết quả đáng ghi nhận là Trung tâm khuyến nông (Sở NN&MT Hà Nội) đã phối hợp cùng Liên hiệp hợp tác xã kinh tế số Việt Nam đưa Công nghệ 4.0 vào quản lý vùng sản xuất lúa hữu cơ tại các HTX ở Chương Mỹ, quản lý bằng camera tự động và nhật ký điện tử giúp minh bạch toàn bộ quá trình canh tác. Bên cạnh đó, phun thuốc bảo vệ thực vật bằng UAV (máy bay không người lái) được áp dụng trên 2.340 ha lúa tại 32 HTX, giúp giảm chi phí nhân công, bảo vệ sức khỏe cho người lao động và tăng hiệu quả phòng trừ sâu bệnh.

Nâng tầm giá trị, nhận diện thương hiệu gạo Hà Nội, hướng tới xuất khẩu

Với mục tiêu đẩy mạnh sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, đảm bảo cho việc phát triển sản xuất và tiêu thụ sản phẩm lúa gạo của các HTX được bền vững, Trung tâm Khuyến nông Hà Nội đã định hướng cho các HTX tập trung đẩy mạnh công tác xây dựng và phát triển chuỗi liên kết tiêu thụ sản phẩm. Kết quả, giai đoạn 2021-2025 đã xây dựng, duy trì và phát triển được 4 chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ sản phẩm tại các HTX tiêu biểu như Tam Hưng (Thanh Oai), Đoàn Kết (Ứng Hòa), Nam Phương Tiến và Đồng Phú (Chương Mỹ), đảm bảo đầu ra cho sản phẩm.

Đặc biệt, Hà Nội đã xây dựng được 3 nhãn hiệu tập thể mới: “Gạo Japonica hữu cơ Nam Phương Tiến, Chương Mỹ”, “Gạo Japonica Mỹ Thành, Mỹ Đức”, “Gạo chất lượng cao Bình Minh, Thanh Oai”, nâng tổng số thương hiệu gạo toàn Thành phố lên 10. Đây là một bước tiến quan trọng giúp nâng tầm giá trị và nhận diện thương hiệu gạo Hà Nội trên thị trường trong nước.

Mô hình sản xuất lúa hữu cơ tại xã Nam Phương Tiến (huyện Chương Mỹ) cho hiệu quả kinh tế cao.

Theo Trung tâm Khuyến nông Hà Nội, với những kết quả trên đã góp phần thúc đẩy phong trào sản xuất, hình thành nên các vùng sản xuất lúa Japonica và lúa chất lượng cao hàng hóa chất lượng an toàn đạt tiêu chuẩn xuất khẩu. Đẩy mạnh công cuộc xây dựng nông thôn mới trên địa bàn Hà Nội, góp phần hoàn thành các mục tiêu tái cơ cấu nông nghiệp Hà Nội theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững.

Tuy vậy, Trung tâm Khuyến nông Hà Nội cũng thẳng thắn nhìn nhận một số hạn chế còn tồn tại. Tỷ lệ ứng dụng công nghệ sau thu hoạch tại các vùng sản xuất còn thấp, làm giảm chất lượng lúa gạo khi đưa ra thị trường. Công tác kết nối doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm ở một số địa phương chưa được chú trọng, khiến chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ còn lỏng lẻo. Hoạt động xúc tiến thương mại cũng chưa mạnh, sản phẩm lúa Japonica và lúa chất lượng cao của Hà Nội mới dừng ở việc quảng bá trong nước, chưa có điều kiện tiếp cận thị trường quốc tế.

Các chuyên gia, nhà quản lý đánh giá chất lượng lúa hữu cơ tại xã Nam Phương Tiến (huyện Chương Mỹ.

Do đó, Trung tâm Khuyến nông Hà Nội cho biết, trong giai đoạn 2026 - 2030, Hà Nội định hướng tiếp tục duy trì và mở rộng các vùng sản xuất lúa Japonica và chất lượng cao theo hướng hữu cơ, VietGAP, GlobalGAP đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu.

Trọng tâm phát triển sẽ là đẩy mạnh ứng dụng công nghệ vào sản xuất: Mạ khau máy cấy; bón phân, phun thuốc BVTV bằng thiết bị bay không người lái; Quản lý, truy xuất vùng trồng tự động; Duy trì và phát triển nhãn hiệu, các chuỗi liên kết nhằm mở rộng phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm lúa, gạo chất lượng cao, tạo tiền đề cho phát triển sản xuất bền vững.

Bên cạnh đó, Hà Nội cũng xác định tăng cường công tác tuyên truyền, quảng bá, xúc tiến thương mại để đông đảo người dân trong và ngoài Thành phố, nước ngoài biết đến sản phẩm lúa, gạo chất lượng cao của Hà Nội nhằm thúc đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm.

Theo đó, Trung tâm Khuyến nông Hà Nội đề nghị UBND Thành phố cùng các sở, ngành tiếp tục quan tâm, tăng cường đầu tư hỗ trợ sản xuất, đặc biệt trong công tác đào tạo, tập huấn, tuyên truyền và xúc tiến thương mại. Đồng thời, việc trang bị thêm thiết bị, máy móc phục vụ khâu sau thu hoạch cho các vùng sản xuất sẽ góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm và thúc đẩy tiêu thụ theo chuỗi.

Trung tâm cũng mong muốn đội ngũ các nhà khoa học tiếp tục đồng hành, nghiên cứu giống lúa chất lượng cao, lúa dược liệu cũng như các công nghệ chế biến sau thu hoạch phù hợp với điều kiện sản xuất thực tế, đáp ứng yêu cầu thích ứng biến đổi khí hậu, qua đó nâng cao hiệu quả kinh tế cho người nông dân.

Song song với đó, các doanh nghiệp được khuyến khích tích cực phối hợp trong việc bao tiêu sản phẩm, hình thành các chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ ổn định, bền vững, tạo nền tảng phát triển lâu dài cho ngành lúa gạo chất lượng cao của Thủ đô.

***

"Bài viết có sự phối hợp của Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội"

Thanh Hà